Szczepionki stosowane obecnie na świecie

Pfizer/BioNTech

NAZWA SZCZEPIONKI: Comirnaty (znana również jako tozinameran lub BNT162b2)
SKUTECZNOŚĆ: 95%
DAWKOWANIE: 2 dawki w odstępie 3 tygodni. Comirnaty można podawać osobom od 16. roku życia.
RODZAJ: wstrzyknięcie domięśniowe
PRZECHOWYWANIE: Przechowywanie w zamrażarce tylko w temperaturze –70°C
ZATWIERDZONO DO UŻYTKU W: Bahrajnie, Arabii Saudyjskiej, Szwajcarii.
WYKORZYSTANIE W SYTUACJACH AWARYJNYCH W: Argentynie, Australii, Kanadzie, Chile, Kolumbii, Kostaryce, Ekwadorze, Unii Europejskiej, Iraku, Jordanii, Kuwejcie, Libanie, Malezji, Meksyku, Omanie, Panamie, Katarze, Serbii, Singapurze, Szwajcarii, Tunezji, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Peru Filipinach. Zatwierdzenie użycia w sytuacjach awaryjnych przez Światową Organizację Zdrowia.
OGRANICZONE UŻYCIE: Korea Południowa.

9 listopada firma Pfizer z siedzibą w Nowym Jorku i niemiecka firma BioNTech przeszły do historii, ogłaszając, że ich szczepionka przeciwko koronawirusowi była skuteczna w ponad 90 procentach.

W styczniu 2020 roku naukowcy BioNTech rozpoczęli prace nad szczepionką, opierając ją na cząsteczce genetycznej zwanej informacyjnym RNA (mRNA). Szczepionka zawiera instrukcje genetyczne dotyczące budowy białka koronawirusa, zwanego kolcem. Po wstrzyknięciu do komórek szczepionka powoduje, że wytwarzają one białka kolczaste, które następnie są uwalniane do organizmu i wywołują reakcję układu odpornościowego. W marcu BioNTech nawiązał współpracę z firmą Pfizer w celu zwiększenia skali badań, rozpoczynając badanie kliniczne w maju. Nadali szczepionce ogólną nazwę tozinameran i markę Comirnaty.

8 grudnia FDA (Agencja Żywności i Leków – amerykańska agencja rządowa) opublikowała niezależną analizę badań klinicznych. Ustaliła, że Comirnaty ma współczynnik skuteczności na poziomie 95 procent. Nie odnotowano żadnych poważnych skutków ubocznych, choć podanie szczepionki często powodowało krótkotrwałe zmęczenie, gorączkę i bóle mięśni.

Szybkie tempo prac i publikacji wyników badań klinicznych doprowadziły do uzyskania przez Pfizer/BioNTech zezwoleń na wprowadzenie szczepionki na całym świecie. 2 grudnia Wielka Brytania wydała awaryjne zezwolenie na użycie szczepionki Pfizer i BioNTech, stając się pierwszym krajem zachodnim, który udzielił takiej zgody. Pierwsze dawki podano 8 grudnia.

W miarę postępu prób firmy Pfizer i BioNTech zwiększyły również liczbę fabryk, aby produkować Comirnaty w ogromnych ilościach. Obecnie spodziewają się wyprodukować 2 miliardy dawek na całym świecie do końca 2021 roku.

Szczepionki stosowane obecnie na świecie

Moderna/NIH

NAZWA SZCZEPIONKI: mRNA-1273
SKUTECZNOŚĆ: 94,5%
DAWKOWANIE: 2 dawki w odstępie 4 tygodni
RODZAJ: wstrzyknięcie mięśni
PRZECHOWYWANIE: 30 dni w lodówce, 6 miesięcy w –20°C
ZATWIERDZONO DO UŻYTKU W: Szwajcarii.
UŻYCIE AWARYJNE W: Kanadzie, Unii Europejskiej, Islandii, Izraelu, Mongolii, Norwegii, Singapurze, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych.

Podobnie jak Pfizer i BioNTech, Moderna wytwarza swoją szczepionkę z mRNA. W ostatnich latach firma testowała szczepionki mRNA pod kątem wielu chorób, ale jeszcze nie wprowadziła na rynek żadnej. W styczniu zeszłego roku rozpoczęto opracowywanie szczepionki przeciwko koronawirusowi.

Rząd Stanów Zjednoczonych sfinansował wysiłki Moderny, przekazując wsparcie w wysokości prawie 1 miliarda dolarów. We współpracy z National Institutes of Health odkryto, że szczepionka chroni małpy przed koronawirusem. W marcu naukowcy jako pierwsi wprowadzili szczepionkę Covid-19 do prób na ludziach. Po tym, jak badania przyniosły obiecujące wyniki, 27 lipca rozpoczęto testy fazy 3 na 30 000 ochotników.

16 listopada Moderna ogłosiła pierwsze wstępne wyniki badań, a następnie pełne dane - 30 listopada. Naukowcy oszacowali, że skuteczność szczepionki wyniosła 94,1%, czyli znacznie więcej niż oczekiwali eksperci, gdy rozpoczęły się testy szczepionki. Chociaż nie jest jasne, jak długo ta skuteczność będzie trwać, Moderna odkryła, że po trzech miesiącach uczestnicy badania nadal mają silną obronę immunologiczną przeciwko koronawirusowi. 2 grudnia Moderna zarejestrowała próbę testowania szczepionki na młodzieży w wieku od 12 do 18 lat.

W międzyczasie firma zawarła umowy z kilkoma krajami na dostawę szczepionki do czasu jej zatwierdzenia. 11 sierpnia rząd Stanów Zjednoczonych przyznał firmie dodatkowe 1,5 miliarda dolarów w zamian za 100 milionów dawek, jeśli szczepionka okaże się bezpieczna i skuteczna, po czym w grudniu podpisał umowę na kolejne 100 milionów dawek w drugim kwartale 2021 roku. 26 stycznia Moderna dostarczyła Stanom Zjednoczonym 30,4 miliona dawek. 25 listopada firma osiągnęła porozumienie z Komisją Europejską na dostawę do 160 milionów dawek. Moderna zawarła podobne umowy z innymi krajami, w tym Kanadą, Japonią, Katarem i Koreą Południową.

Szczepionki stosowane obecnie na świecie

Instytut Badań Naukowych Epidemiologii i Mikrobiologii Gamaleya

NAZWA SZCZEPIONKI: Sputnik V (znany również jako Gam-Covid-Vac)
SKUTECZNOŚĆ: 91,6%
DAWKOWANIE: 2 dawki w odstępie 3 tygodni
RODZAJ: wstrzyknięcie domięśniowe
PRZECHOWYWANIE: Przechowywanie w zamrażarce. Trwają prace nad alternatywnym preparatem, który można przechowywać w lodówce.
WCZESNE UŻYCIE W: Rosja.
WYKORZYSTANIE W SYTUACJACH AWARYJNYCH W: Algierii, Argentynie, Armenii, Białorusi, Boliwii, Serbskiej Bośniackiej Republice, Gwinei, Węgrzech, Iranie, Kazachstanie, Libanie, Meksyku, Nikaragui, Pakistanie, Autonomii Palestyńskiej, Paragwaju, Serbii, Tunezji, Turkmenistanie, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Wenezueli.

Instytut Badań Naukowych Epidemiologii i Mikrobiologii Gamaleya, będący częścią rosyjskiego Ministerstwa Zdrowia, stworzył szczepionkę o współczynniku skuteczności 91,6%. Twórcy szczepionki opublikowali wyniki swojego badania III fazy 2 lutego w The Lancet.

Gamaleya wyprodukowała szczepionkę, początkowo nazywaną Gam-Covid-Vac, z połączenia dwóch adenowirusów zwanych Ad5 i Ad26. Oba rodzaje były testowane jako szczepionki przez wiele lat. Łącząc je, rosyjscy naukowcy mieli nadzieję uniknąć sytuacji, w której układ odpornościowy mógłby nauczyć się rozpoznawać szczepionkę jako obcy obiekt, który należy zniszczyć. Naukowcy rozpoczęli badania kliniczne w czerwcu.

11 sierpnia prezydent Władimir Putin ogłosił, że rosyjski organ nadzoru medycznego zatwierdził szczepionkę, przemianowaną na Sputnik V. Jednak badania fazy III nawet się nie rozpoczęły. Eksperci ds. szczepionek potępili to posunięcie jako ryzykowne, a Rosja później wycofała się z tego oświadczenia, mówiąc, że zatwierdzenie jest „warunkowym świadectwem rejestracji”, które będzie zależało od pozytywnych wyników badań fazy 3. Oprócz Rosji ochotników do procesu rekrutowano na Białorusi, w Zjednoczonych Emiratach Arabskich i Wenezueli. 17 października w Indiach uruchomiono fazę 2/3.

4 września badacze z Gamaleya opublikowali wyniki swoich prób fazy 1/2. Okazało się, że Sputnik V wzbudził przeciwciała przeciwko koronawirusowi. 11 listopada Rosyjski Fundusz Inwestycji Bezpośrednich ogłosił pierwsze wstępne dowody z badania fazy 3 wskazujące, że szczepionka jest skuteczna w 92%.

Pełne szczegóły badań ukazały się w lutym, wykazując wysoką skuteczność po dwóch dawkach. Badanie nie ujawniło poważnych skutków ubocznych i nie wykazało znaczącej różnicy między grupami ochotników. Nikt, kto otrzymał szczepionkę, nie doświadczył poważnego przypadku Covid-19.

W bezprecedensowym posunięciu w dziedzinie szczepionek przeciwko koronawirusowi Instytut Gamaleya połączył siły w grudniu z producentem leków AstraZeneca, który produkuje szczepionkę z ludzkimi adenowirusami. Oba zespoły połączyły swoje szczepionki, aby sprawdzić, czy mieszanina może zwiększyć skuteczność szczepionki AstraZeneca. Proces rozpoczął się w lutym. W styczniu badacze z Gamaleya rozpoczęli również próbę pojedynczej dawki szczepionki, którą nazwali „Sputnik Light”.

W listopadzie rosyjski rząd zaczął oferować Sputnik V w Rosji w ramach masowej kampanii szczepień. Ale obawa, że szczepionka została szybko zatwierdzona, doprowadziła do powszechnych wahań. 22 grudnia Białoruś jako pierwszy kraj poza Rosją zarejestrowała Sputnik V i od tego czasu wiele innych krajów poszło w jego ślady.

Szczepionki stosowane obecnie na świecie

AstraZeneca/Uniwersytet w Oxfordzie

NAZWA SZCZEPIONKI: AZD1222 (w Indiach znana również jako Covishield)
SKUTECZNOŚĆ: 82,4% dla dawek w odstępie 12 tygodni.
DAWKA: 2 dawki w odstępie od 4 do 12 tygodni, podawana pacjentom w wieku 18-59 lat
RODZAJ: wstrzyknięcie domięśniowe
PRZECHOWYWANIE: Stabilny w lodówce przez co najmniej 6 miesięcy
WYKORZYSTANIE W SYTUACJACH AWARYJNYCH W: Algierii, Argentynie, Bangladeszu, Butanie, Brazylii, Chile, Dominikanie, Egipcie, Salwadorze, Unii Europejskiej, Islandii, Indiach, Iraku, Malediwach, Meksyku, Mongolii, Maroko, Nepalu, Norwegii, Pakistanie, Filipinach , RPA, Tajlandii, Wielkiej Brytanii.

8 grudnia naukowcy z University of Oxford i brytyjsko-szwedzkiej firmy AstraZeneca opublikowali pierwszy artykuł naukowy dotyczący badania klinicznego III fazy szczepionki przeciwko koronawirusowi. Badanie wykazało, że szczepionka może chronić ludzi przed Covid-19, ale wiele pytań dotyczących skuteczności pozostawało nadal bez odpowiedzi.

Na początku pandemii badacze z Oksfordu opracowali szczepionkę za pomocą inżynierii genetycznej adenowirusa, który normalnie infekuje szympansy. Kiedy podali szczepionkę małpom, stwierdzili, że chroni ona zwierzęta przed chorobą. W kwietniu zeszłego roku kontynuowali próbę fazy 1/2. Twórcy szczepionek nie wykryli w badaniu żadnych poważnych skutków ubocznych, obserwując jednocześnie, że szczepionka wytworzyła przeciwciała przeciwko koronawirusowi, a także inne mechanizmy obronne odporności. Badania nad szczepionką wkroczyły w fazę 2/3 w Wielkiej Brytanii i Indiach (gdzie jest znana jako Covishield). Ponadto firma AstraZeneca rozpoczęła testy fazy 3 w Brazylii, RPA i Stanach Zjednoczonych.

19 listopada naukowcy opublikowali pierwsze wyniki badań fazy 2/3 w Wielkiej Brytanii. W szczególności przyjrzeli się temu, jak ludzie w różnym wieku zareagowali na szczepionkę, badając 160 osób w wieku od 18 do 55 lat, 160 osób w wieku od 56 do 69 lat oraz 240 osób w wieku 70 lat i starszych. W żadnej z grup wiekowych nie zaobserwowali poważnych skutków ubocznych. Co zachęcające, starsi ochotnicy wytworzyli mniej więcej tyle samo przeciwciał przeciwko koronawirusowi, co młodsi.

23 listopada firmy AstraZeneca i Oxford na podstawie badania pierwszych 131 przypadków Covid-19 w badaniach w Wielkiej Brytanii i Brazylii ogłosiły, że szczepionka ma dobrą skuteczność. Wszyscy ochotnicy otrzymali dwie dawki, ale w niektórych przypadkach pierwsza dawka miała tylko połowę mocy. Zaskakujące było to, że początkowa dawka o połowę mniejszej mocy doprowadziła do 90-procentowej skuteczności, podczas gdy dwa standardowe zastrzyki dawały tylko 62-procentową skuteczność. Naukowcy spekulowali, że niższa pierwsza dawka lepiej naśladowała doświadczenie infekcji, promując silniejszą odpowiedź immunologiczną. Ale wkrótce stało się jasne, że wersja z niską dawką była wynikiem błędu w sposobie odmierzania szczepionek, a nie częścią pierwotnego planu badania. Okazało się również, że niską dawkę wypróbowano tylko na ochotnikach poniżej 55 roku życia, co spowodowało więcej pytań o to, jak wiarygodne były wstępne wyniki.

AstraZeneca kontynuowała badania i opublikowała 2 lutego kolejny raport. Okazało się, że dwie dawki podane w odstępie 12 tygodni dały skuteczność o wskaźniku 82,4%. Odkryto też, że szczepionka nie tylko chroni przed zachorowaniem, ale też ogranicza transmisję wirusa.

Wielka Brytania i Argentyna były pierwszymi krajami, które 30 grudnia wydały zezwolenie na szczepienie awaryjne, a od tego czasu wiele innych krajów zrobiło to samo. 3 stycznia Indie zatwierdziły wersję o nazwie Covishield.

AstraZeneca ogłosiła, że będzie współpracować z rosyjskimi twórcami szczepionki Sputnik V. Firma chce zbadać, czy kombinacja obydwu szczepionek zwiększy jej efektywność. Działania w tym kierunku mają rozpocząć się w lutym na Ukrainie.