Imigranci i turyści, gotówka i handel. Jak Gruzja zarabia na wojnie Rosji z Ukrainą

Gruzja znalazła się w pierwszej piątce krajów tzw. zaprzyjaźnionej bliskiej zagranicy pod względem tempa wzrostu eksportu towarów do Rosji – donosi agencja RIA Nowosti, analizując dane statystyczne z obu krajów. W pierwszej połowie 2023 roku Gruzja dostarczyła towary o wartości 343 milionów dolarów, czyli aż o 34 procent więcej niż rok wcześniej. Do Federacji Rosyjskiej wyeksportowano prawie 60 tys. ton wody mineralnej, 45,6 tys. ton wody, w tym wody mineralnej i gazowanej zawierającej dodatki cukrowe, ponad 36 tys. ton żelazostopów, prawie 30 tys. ton naturalnego wina gronowego, a także 3,8 tys. samochodów osobowych.

Jednak to nie rosnący eksport do Rosji jest głównym powodem, dla którego obecne władze Gruzji – narażając się Zachodowi i Ukrainie – prowadzą politykę coraz bliższej współpracy gospodarczej z reżimem Putina. Gros zysków Gruzji pochodzi ze skutków napływu ponad 100 tys. rosyjskich imigrantów oraz szeroko otwartych drzwi dla rosyjskich turystów, szukających alternatywy dla krajów UE. Gruzja ekonomicznie uzależnia się od Rosji, co wpływa na kurs polityczny. Tbilisi oddala się od NATO i UE. Prorosyjska postawa rządu Gruzji (którym z tylnego siedzenia wciąż kieruje oligarcha Bidzina Iwaniszwili) przejawia się nie tylko w odmowie pomocy Ukrainie i odrzucaniu sankcji. To również polityka gospodarcza oznaczająca nic innego, jak czerpanie zysków ze współpracy z Rosją, ale zarazem pośrednie finansowanie wojny Moskwy z Ukrainą.

W 2022 r. wzrost PKB Gruzji wyniósł rekordowe 10,1 proc. W dużej mierze dzięki napływowi Rosjan i ich kapitału. Dochody z przekazów pieniężnych, turystyki i eksportu towarów osiągnęły na koniec ub. roku 14,6% PKB. Rok wcześniej było 6,3%. Rosja wyprzedziła Turcję, stając się głównym partnerem handlowym Gruzji: pod koniec 2022 r. obroty handlowe między tymi krajami wzrosły o ponad 50 proc. Tylko w pierwszych trzech kwartałach 2022 roku gruziński import z Rosji wzrósł aż o 72,8 proc. (1,24 mld dolarów) w porównaniu z analogicznym okresem w 2021. Co więcej, wynikało to głównie z ogromnego wzrostu – o ponad 400 proc. – importu rosyjskiej ropy. W ten sposób Rosja stała się największym dostawcą ropy do Gruzji (blisko 2/3 całości importu). Import produktów naftowych wzrósł o 79 proc.

Kwota bezpośrednich przekazów pieniężnych z Rosji do Gruzji w 2022 r. przekroczyła 2 mld USD - pięć razy więcej niż rok wcześniej. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2023 roku Narodowy Bank Gruzji kupił na krajowym rynku walutowym 1,06 mld dolarów, zwiększając tym samym rezerwy walutowe do historycznie wysokiego poziomu 5,07 mld USD. Po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainę gruzińska waluta lari umocniła się o prawie 28 proc.

Spośród wszystkich byłych republik sowieckich, do których emigrują po wybuchu wojny Rosjanie, Gruzja oferuje najlepsze warunki do prowadzenia działalności gospodarczej. Paradoksalnie, Rosjanie korzystają na reformach przeprowadzonych przez ekipę Micheila Saakaszwilego, zwalczanego przez Rosję, dziś więzionego przez prorosyjskie władze Gruzji. Podatki w Gruzji są bardzo proste i liberalne, zaś służby podatkowe nie są skorumpowane. Liczbę podatków zmniejszono z 21 do… czterech, a liczbę różnego rodzaju licencji i pozwoleń z 600 do 50. Na przykład nie trzeba mieć licencji na sprzedaż alkoholu – więc ostatnio w Tbilisi pojawiły się dziesiątki nowych barów prowadzonych przez Rosjan. Działalność gospodarczą można otworzyć nawet w ciągu kilkudziesięciu minut (zasada „jednego okienka”). Dotyczy to również imigrantów – wystarczy paszport i umowa o wynajmie pomieszczenia handlowego. Gruzini zapomnieli już czasy, gdy biznesmeni musieli opłacać się gangsterom oraz skorumpowanym policjantom i urzędnikom – ludzie Saakaszwilego zrobili trzęsienie ziemi w wymiarze sprawiedliwości.

Z raportu Transparency International opublikowanego 25 lipca wynika, że od 24 lutego 2022 r. obywatele rosyjscy zarejestrowali w Gruzji 21 326 różnego rodzaju przedsiębiorstw. Rosjanie otworzyli trzy razy więcej firm w Gruzji niż w ciągu ostatnich 27 lat łącznie - od stycznia 1995 r. do lutego 2022 r.

Po rozpoczęciu wojny Kremla z Ukrainą, Rosjanie rejestrowali średnio 1300 przedsiębiorstw w Gruzji każdego miesiąca. Z drugiej strony należy jednak pamiętać, że gruzińskich działalności gospodarczych są 2 mln. Zaś 97 proc. zarejestrowanych przez Rosjan firm to firmy jednoosobowe. Może to wskazywać, że niektórzy obywatele rosyjscy przeprowadzili się do Gruzji na dłuższy czas, aby tam żyć i prowadzić interesy. Od lutego 2022 r. do Gruzji zjechało 100-130 tys. Rosjan na pobyt stały. Niektórzy uciekając przed mobilizacją zarządzoną jesienią 2022 roku. Wielu z nich rozpoczęło działalność gospodarczą, np. wynajmując lub zakładając kawiarnie i restauracje, a także wiele mikroprzedsiębiorstw w sektorze usług i technologii informatycznych.

Co ciekawe, władze Rosji wcale nie blokują strumienia obywateli wyjeżdżających do Gruzji. Wręcz przeciwnie. Wznowiono regularne połączenia lotnicze: najpierw zrobiły to linie rosyjskie, potem gruzińskie. Efekt? Do największych miast Gruzji, czyli Tbilisi, Kutaisi i Batumi, odbywa się blisko 300 lotów tygodniowo!

Ważne są też liberalne przepisy migracyjne. Obywatel Federacji Rosyjskiej może wjechać i przebywać w Gruzji bez rejestracji i wizy przez rok. Zazwyczaj więc Rosjanie, gdy ten rok upływa, wyjeżdżają z Gruzji na parę dni, a potem wracają i znów mają 12 miesięcy pewnego pobytu. Gruzińska opozycja domaga się wprowadzenia wiz dla Rosjan, uważając, że kraj nie jest gotowy na napływ tak dużej liczby migrantów. Napływ Rosjan gwałtownie podniósł ceny nieruchomości w kraju. Według raportu IDFI, czyli pozarządowego Instytutu Rozwoju Wolności Informacji, w 2022 r. udział obywateli Rosji w transakcjach zakupu mieszkań na rynku pierwotnym i wtórnym wzrósł z 0,9 do 5 proc. w Tbilisi i z 5 do 17,6 proc. w Batumi. Od marca do września 2022 r. obywatele rosyjscy nabyli w Gruzji ponad 15 tys. nieruchomości (w tym ponad 13 tys. mieszkań) i ponad 13 tys. działek.

W ciągu ostatnich dziesięciu lat turystyka stała się główną gałęzią gospodarki Gruzji, przynosząc krajowi średnio 3 miliardy dolarów rocznie. W pierwszej połowie 2023 r. całkowity dochód Gruzji z turystyki wyniósł 1,7 mld USD, czyli o 48,8 proc. więcej niż w pierwszej połowie 2022 r. Dzięki Rosjanom. W 2022 r. liczba rosyjskich turystów odwiedzających Gruzję wzrosła do 1,087 mln, czyli niemal co czwarty obcokrajowiec przyjeżdżający do Gruzji to Rosjanin. Także jedna czwarta zysków z turystyki zagranicznej, to właśnie Rosjanie (891 mln USD w 2022). Rządząca partia Gruzińskie Marzenie przekonuje, że gdyby zakazano zupełnie wjazdu rosyjskim turystom, gospodarka Gruzji traciłaby nawet 1 mld dolarów rocznie.

Jednocześnie Rosjanom wciąż jest bardzo ciężko uzyskać w Gruzji azyl polityczny. W 2022 roku wnioskowało o niego ok. 10 tys. obywateli FR, jednej trzeciej odmówiono. W bieżącym roku odrzucono już 41 proc. wniosków. Gruzja na pewno nie jest bezpieczną przystanią dla rosyjskich niezależnych dziennikarzy, obrońców praw człowieka czy polityków opozycji. Regularnie odmawia im się nawet wjazdu do Gruzji.

Zwiększony import rosyjskich towarów, przekazy pieniężne i zakładanie firm w Gruzji zwiększają ryzyko, że Gruzja jest wykorzystywana do obejścia zachodnich sankcji nałożonych na Rosję. Niepokojące, jeśli chodzi o rosnące wpływy rosyjskie na Gruzję, są też dane przedstawione przez pozarządowy Liberty Institute, który informuje, że liczba rosyjskich spółek uczestniczących w zamówieniach publicznych Gruzji zwiększa się z każdym rokiem. W 2013 roku było zarejestrowanych 11 spółek rosyjskich, w 2022 roku już 211. Eksperci zauważają, że jak dotąd nie ma żadnego aktu prawnego, który ograniczałby udział rosyjskich firm w gruzińskich zamówieniach publicznych. I takich ograniczeń nie będzie, czy w tej kwestii, czy ws. wiz.

Obecny rząd Gruzji polityki wobec Rosji nie zmieni. Raczej zdecyduje się na jeszcze bliższą współpracę gospodarczą. W przyszłym roku odbędą się wybory parlamentarne. Sondaże pokazują dziś, że Gruzińskie Marzenie, rządzące od 2012 roku, ma szanse na jeszcze jedną kadencję. Cieszy się nadal największą popularnością głównie dzięki sytuacji gospodarczej w kraju. Której poprawa wiąże się z kolei z otwarcia na Rosję.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!

dś