Tego dnia rozpoczęto produkcję samochodu GAZ-13 Czajka. Reprezentacyjna limuzyna bloku wschodniego obchodzi 65. urodziny

"Owszem, premier, ministrowie, czy najważniejszy wówczas w rządzie – pierwszy sekretarz partii, mieli do dyspozycji inne auta, ale podczas najważniejszych świąt państwowych i wizyt głów innych państw do celów reprezentacyjnych używano wyłącznie Czajek. Jeszcze na początku lat 90. można było je zobaczyć, np. podczas pielgrzymki papieża w 1991 roku" – wskazał Jurecki.

Gaz-13 Czajka musiał jednak poczekać, zanim stał się etatowym samochodem reprezentacyjnym władz Polski. W pierwszych latach po wojnie do tego celu wykorzystywano inne auta, a najwyżsi urzędnicy partyjni jeździli samochodami: zdobycznymi (Mercedes, Maybach, Horch, Cadillac), kupionymi w Stanach Zjednoczonych (Buick, Chevrolet) i radzieckimi ZIS 110.

Na początku lat 50. Skoda zbudowała ok. 100 egz. specjalnego modelu VOS. Mogli z niego korzystać jedynie najwyżsi rangą politycy z krajów bloku wschodniego.

W audycji "Za kulisami bezpieki i partii" emitowanej przez Radio Wolna Europa od jesieni 1954 r. opowiadał o tym Józef Światło, zbiegły na Zachód wysoki rangą urzędnik Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W jednej z audycji wspomniał, że kilka takich opancerzonych aut miał do dyspozycji prezydent Bierut.

Pisał o nich, w swoich dziennikach, też Leopold Tyrmand: "Ogromne, czarne, opancerzone Skody członków Politbiura to postrach warszawskich szoferów. Nie przestrzegają prawideł ruchu, zaś nawet lekkie o nie otarcie obraca normalny samochód w szmelc".

We flocie rządowej w drugiej połowie lat 50. na krótki czas pojawiły się radzieckie samochody ZIM-12, jednak nie spełniały one wymagań, jakie stawiano przed rządowymi autami reprezentacyjnymi.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!

Pierwsze egzemplarze samochodu GAZ-13 Czajka sprowadzono do Polski na początku lat 60. Od tego momentu, przez następne trzy dekady, były to główne auta reprezentacyjne rządu polskiego. Można było oglądać je podczas wydarzeń państwowych, które wiązały się z paradnymi przejazdami kolumn rządowych, np. wizyty prezydenta Francji Charlesa De Gaulle'a (1967) i prezydenta USA Richarda Nixona (1972), powrotu do kraju, po locie kosmicznym, Mirosława Hermaszewskiego czy czterech pierwszych pielgrzymek papieża Jana Pawła II (1979-91).

"Równolegle z Czajkami, we flocie rządowej i partyjnej, używano również innych samochodów, np. Humberów Super Snipe, Mercedesów 300 Adenauer czy Chevroletów Impala. Nie były one jednak tak reprezentacyjne jak Czajki i spełniały przeważnie rolę aut do zadań codziennych" – powiedział PAP dziennikarz motoryzacyjny Mirosław Rutkowski.

"Konstruując Czajkę Rosjanie, jak zwykłe, sięgnęli po wzorce zza oceanu. Nie była to kopia jednego konkretnego samochodu, a raczej mix kilku modeli amerykańskich. Nie mniej od początku do końca Czajka była kopią wozów z USA" – powiedział PAP właściciel Gdyńskiego Muzeum Motoryzacji Witold Ciążkowski.

"Był to samochód, jakiego nie spotykało się w europejskich wytwórniach – silnik ośmiocylindrowy w układzie V o pojemności skokowej ponad 5,5 litra i mocy prawie 200 koni mechanicznych. Do tego automatyczna skrzynia biegów. Karoseria – o długości ponad 5,5 metra, przeważnie malowana na czarno, z dużą liczbą chromowanych elementów ozdobnych – była bardzo ekskluzywna, wyposażona w wygodne siedzenia, elektrycznie opuszczane szyby, ładną tapicerkę" – dodał.

Władze PRL w latach 1960-81 kupowały po kilka Czajek co parę lat, a wyeksploatowane egzemplarze sprzedawano osobom prywatnym. Kupowali je przeważnie taksówkarze. Ze względu na duży silnik benzynowy, który spalał ok. 30 litrów benzyny na 100 km, oraz automatyczną skrzynię biegów, do której części zamienne były niedostępne, Czajki jeżdżące w Polsce jako taksówki miały wymieniane układy napędowe. Montowano w nich silniki wysokoprężne diesla i skrzynie biegów pochodzące z ciągników rolniczych lub samochodów ciężarowych.

Produkcja Czajki została zakończona w 1981 roku, a z fabryki w Gorki ((obecnie Niżnij Nowgorod) w ciągu 22 lat opuściło ok. 3,2 tys. wozów, z których zdecydowaną większość stanowiły limuzyny. Oprócz nich zbudowano ok. 20 kabrioletów i 10 karetek pogotowia, na potrzeby rządu radzieckiego.

Ostatnie Czajki opuściły flotę rządową PRL na początku lat 90. - zastąpiły je samochody Volvo i BMW.