Tajemnica zabójstwa ks. Franciszka Blachnickiego. Piotr Woyciechowski o roli małżeństwa Gontarczyków

Piotr Woyciechowski pytany przez PAP o to, kto mógł stać za zabójstwem dokonanym na ks. Franciszku Blachnickim i czy znamy wykonawców i mocodawców tej zbrodni, odpowiedział, że „podejrzewany jest o to szpiegowski duet Jolanty (obecnie: Lange) i Andrzeja Gontarczyków, którzy w dokumentach SB funkcjonowali pod pseudonimami »Panna« i »Yon«”.

„Zostali oni wytypowani, przeszkoleni i przerzuceni w 1982 r. przez wywiad komunistyczny PRL na teren RFN. Przeznaczono ich do działań opresyjnych i rozpracowania przebywającego na emigracji w Carlsbergu (RFN), prowadzącego tam ośrodek »Marianum« - ks. Franciszka Blachnickiego. W latach 1984-87 współpracowali z księdzem. W kwietniu 1988 r. - ponad rok po zabójstwie zostali ewakuowani z RFN z pomocą i udziałem wywiadu PRL” – wyjaśnił.

Dodał, że „podejrzewani są także oficerowie prowadzący i nadzorujący operację wywiadowczą pod kryptonimem »Yon«”.

„Formułowali oni zadania, kontrolowali ich wykonanie i mieli wiedzę pośrednią lub bezpośrednią o morderstwie dokonanym na ks. Blachnickim. Początkowo był to naczelnik Wydziału XI Departamentu I (wywiad) Henryk Bosak i jego zastępca Henryk Wróblewicz (obaj nie żyją), a także pierwsi oficerowie prowadzący małżeństwo Gontarczyków – mjr Robert Grochal i mjr Waldemar Mędzelewski” – wskazał.

Przypomniał, że w 1985 roku – po zabójstwie ks. Popiełuszki – Bosaka zastąpił płk Aleksander Makowski - bardzo ważna postać dla SB, potem dla służb specjalnych III RP - Urzędu Ochrony Państwa (UOP), a następnie Wojskowych Służb Informacyjnych (WSI).

„Mówimy o oficerach bezpieki oraz agenturze, którzy wiedzieli lub mogli wiedzieć, albo uczestniczyli w planowaniu zgładzenia księdza Franciszka Blachnickiego” – dodał.

„Trzeba wiedzieć, że oficerowie SB - Wróblewicz i Bosak przygotowywali w początku lat 80. operację o kryptonimie »Wida«, mającą na celu zgładzenie Piotra Jeglińskiego – działacza antykomunistycznego przebywającego na emigracji w Paryżu. Historię tę opisał dr Witold Bagieński w naszej wspólnej książce »Konfidenci« (2015). Francuski kontrwywiad zdekonspirował akcję i zapobiegł zabiciu Jeglińskiego. Jak widzimy, Wydział XI Departamentu I MSW posiadał know-how mordowania przeciwników systemu komunistycznego np. przez podanie toksycznych substancji. To właśnie na tym wydziale, najprawdopodobniej spoczywa odpowiedzialność za śmierć ks. Blachnickiego. Nadal żyje płk. Aleksander Makowski, w Markach pod Warszawą mieszka Jolanta Lange, w Łodzi - jej były mąż, Andrzej Gontarczyk” – tłumaczył ekspert.

Na uwagę PAP, iż znamy przypadek zabójstwa bułgarskiego dysydenta Gieorgija Markowa przez otrucie za pomocą rycyny podanej przez specjalnie spreparowaną końcówkę parasolki, zapytany o to, czy służby PRL często stosowały truciznę podczas likwidacji przeciwników politycznych, Piotr Woyciechowski odpowiedział, że „trucizna i w ogóle skrytobójstwo to metoda stosowana przez służby sowieckie od wielu lat”.

„Zarówno w okresie istnienia KGB, jak i obecnych służb rosyjskich funkcjonowało i działa zapewne do dziś laboratorium, które opracowywało receptury trucizn obojętnych, a więc trudnych do wykrycia, a jednocześnie - zabójczo skutecznych. To substancje bez zapachu i smaku, szybko działające i trudne do wykrycia w ciele ofiar. Przypadki Skripala i Litwienienki potwierdzają, że są używane trucizny opierające się na substancjach radioaktywnych. Trucizny stosowały także służby specjalne PRL” – podkreślił.

Pytany o to, ilu agentów służb PRL funkcjonowało na terenie RFN i Berlina Zachodniego w latach osiemdziesiątych, ekspert odpowiedział, iż trudno dziś dokładnie oszacować, ale możemy mówić raczej o tysiącach niż setkach. „Werbunkowi przez wywiad cywilny i wojskowy PRL sprzyjała akcja łączenia rodzin. Obywatele PRL, którzy urodzili się w granicach Niemiec (III Rzeszy) z 1937 roku i odwoływali się do niemieckiego pochodzenia, mogli ubiegać się o obywatelstwo RFN i prawo stałego pobytu. W tym przypadku zdecydowały więzy krwi Jolanty Lange. Zresztą, do dziś ona i Andrzej Gontarczyk posiadają obywatelstwo RFN. Werbunek przy łączeniu rodzin był o tyle ułatwiony, że posługiwano się szantażem np. cofnięciem paszportu, represjami wobec członków rodziny pozostających w kraju lub uniemożliwieniem wywiezienia majątku. Inną sprawą jest jakość tej agentury i zdolność służb do dyscyplinowania zwerbowanych osób po okresie naturalizacji, który zwykle trwał od dwóch do pięciu lat” – mówił.

Dopytywany, czy niemieckie służby m.in. kontrwywiad cywilny BfV mogły wcześniej zdemaskować działania małżeństwa Gontarczyków, Piotr Woyciechowski przypomniał, że po śmierci ks. Blachnickiego małżeństwo Gontarczyków było przesłuchiwane przez policję i kontrwywiad RFN.

„W zeznaniach, które złożył w 2006 roku przed prokuratorem IPN, Andrzej Gontarczyk mówił, że dostał propozycję współpracy z nimi, ale nie skorzystał z niej. To trochę prawdy, a trochę fałszu. Propozycja współpracy ze służbami RFN mogła być prawdą, ale nieprawdą jest, że powodem wyjazdu była niezgoda na współpracę. Podkreślam, że Gontarczykowie nie wyjechali z własnej woli, ale zostali ewakuowani przez Austrię, Jugosławię i Węgry z udziałem i pomocą wywiadu cywilnego PRL. Tuż po ucieczce do ich mieszkania w Carlsbergu wkroczyła niemiecka policja i kontrwywiad” – wskazał.

Zdaniem Piotra Woyciechowskiego „najprawdopodobniej w operację »Yon« były zaangażowane także służby z NRD, w tym także bardzo wysoko postawiony agent KGB w niemieckim kontrwywiadzie, który mógł zapewnić im osłonę przed dekonspiracją. Dzięki temu para tych bezwzględnych i niebezpiecznych agentów SB mogła dokończyć dzieła zniszczenia - doprowadzenia do bankructwa drukarni założonej przez ks. Blachnickiego w Carlsbergu. I w odpowiednim momencie ewakuować się w kwietniu 1988 roku. Z pewnością w tej akcji uczestniczyły, poza wywiadem PRL, także służby innych krajów komunistycznych - Stasi i KGB” – powiedział.

Ekspert przypomniał, że służby PRL i Stasi współpracowały podczas operacji „Sycylia” - rozpracowania organizacji polonijnych i antykomunistycznych działających w RFN i Berlinie Zachodnim.

„Bezsprzeczne jest to, że ks. Blachnicki, podobnie jak kilka lat wcześniej ks. Popiełuszko, »był na radarze« i pod nadzorem sowieckich służb” – dodał.

mm