Sondaż CBOS. Czy powinniśmy domagać się reparacji od Niemiec?

Badanie przeprowadzono w pierwszej połowie września, jeszcze przed przekazaniem Niemcom noty dyplomatycznej dotyczącej rekompensat za szkody wojenne. Na pytanie czy Polska powinna ubiegać się o reparacje za straty poniesione podczas II wojny światowej, 34 proc. respondentów odpowiedziała "zdecydowanie tak", 23 proc. - "raczej tak", 19 proc. - "raczej nie", a 14 proc. - "zdecydowanie nie". CBOS przypomniał też w tym kontekście wyniki sondaży na ten temat z ostatnich lat; z porównania wynika, że od 2021 r. odsetek zwolenników reparacji spadł o 7 pkt proc., a od 2019 - o 12 pkt proc.

"Społeczna aprobata dla ubiegania się o reparacje jest obecnie wyższa niż w październiku 2017 roku, ale niższa niż w latach 2019–2021. Najwięcej zwolenników podjęcia działań w tej sprawie notowaliśmy w lipcu 2019 roku (69 proc.)" - podkreśla CBOS. I podaje, że ubieganie się o reparacje popiera 88 proc. potencjalnego elektoratu PiS, 82 proc. elektoratu Konfederacji, 29 proc. elektoratu Polski 2050, 28 proc. elektoratu Lewicy i 22 proc. elektoratu KO. Nie popiera tego rozwiązania 6 proc. elektoratu PiS, 12 proc. elektoratu Konfederacji, 59 proc. elektoratu Polski 2050 i 66 proc. elektoratu KO.

Według CBOS Polacy są sceptyczni w ocenie możliwości uzyskania od Niemiec reparacji. W ich uzyskanie nie wierzy 49 proc. respondentów, 22 proc. wierzy, że ich uzyskanie jest możliwe, ale w mniejszej wysokości niż ta, której domaga się polski rząd; 14 proc. uważa, że jest możliwość uzyskania ich w żądanej wysokości. 15 proc. respondentów wybrało odpowiedź "trudno powiedzieć".

Według CBOS, w elektoracie PiS 36 proc. wierzy, że możliwe jest uzyskanie odszkodowania w takiej wysokości, jakiej domaga się polski rząd, 29 proc. - że w niższej, 20 - że w ogóle nie jest możliwe, 15 proc. uważa, że trudno powiedzieć. Wśród wyborców Konfederacji 9 proc. wierzy, że możliwe jest uzyskanie pełnego odszkodowania, 27 proc. - że mniejszego, 55 proc. - że w ogóle nie jest możliwe, 9 proc. - że trudno powiedzieć. W elektoracie Lewicy 6 proc. wierzy w możliwość uzyskania pełnych reparacji, 20 proc. - w uzyskanie mniejszych, 67 proc. nie wierzy w to, że w ogóle uzyskanie ich jest możliwe, 7 proc. nie ma zdania.

W elektoracie Polski 2050 3 proc. respondentów wierzy w możliwość uzyskania reparacji takich, jakich chce rząd, 16 proc. - w możliwość uzyskania mniejszych, 70 proc. nie wierzy w taką możliwość w ogóle, 11 proc. wybrało odpowiedź "trudno powiedzieć". Jeśli chodzi o KO, 1 proc. wierzy w możliwość uzyskania reparacji takich, jakich chce rząd, 16 proc. w możliwość uzyskania mniejszego odszkodowania, 75 proc. nie wierzy w to, że w ogóle uzyskanie ich jest możliwe, 8 proc. uważa, że trudno powiedzieć.

CBOS poprosił także respondentów o ocenę stosunków polsko-niemieckich. 49 proc. badanych postrzega je jako przeciętne - ani dobre ani złe, 31 proc. uważa, że są złe, 13 proc. ocenia je jako dobre. "Oceny relacji polsko-niemieckich są najgorsze w historii badań CBOS na ten temat, prowadzonych od 1987 roku. Dotychczas tylko raz (w lipcu 2007 roku) mieliśmy do czynienia z przewagą ocen negatywnych nad pozytywnymi" - zaznacza CBOS.

"Społeczne opinie o stosunkach między Polską a Niemcami charakteryzują się dużą dynamiką. W badaniach CBOS najlepiej były one oceniane w lutym 1991 roku, a zatem krótko po podpisaniu polsko-niemieckiego traktatu granicznego. Pozytywne oceny dominowały także pod koniec rządów koalicji PO–PSL w 2015 roku. Po objęciu władzy przez Prawo i Sprawiedliwość pod koniec 2015 roku postrzeganie stosunków między Polską a Niemcami dość szybko i bardzo wyraźnie pogorszyło się" - dodaje CBOS.

Jak podsumowuje CBOS, większość Polaków popiera domaganie się przez Polskę reparacji wojennych, choć w ciągu ostatniego roku przybyło przeciwników tego posunięcia. "Co ciekawe, mimo szerokiego poparcia politycznego dla sejmowej uchwały wzywającej Niemcy do rozmów na temat zadośćuczynienia za straty wojenne, sympatycy głównych ugrupowań opozycyjnych deklarują się raczej jako przeciwnicy niż zwolennicy ubiegania się o reparacje. Jednym z motywów niechęci wobec podnoszenia kwestii reparacji jest przekonanie, że nie przyniesie to oczekiwanego rezultatu i Polska nie otrzyma odszkodowań" - zauważa.

dś