Pseudowybory w Rosji i okupowanych regionach Ukrainy. Wielki test przed reelekcją Putina

Gubernatorzy pozostali na swoich stanowiskach, Jedna Rosja zachowała większość w parlamentach regionalnych i miejsca w Dumie Państwowej. Tego się należało spodziewać przed wyborami w części podmiotów Federacji Rosyjskiej, jak też w czterech częściowo okupowanych przez Rosję obwodach Ukrainy: ługańskim, doniecki, zaporoskim, chersońskim.

Wybory uzupełniające do Dumy Państwowej (na miejsca po zmarłych w trakcie kadencji deputowanych) odbyły się w trzech regionach Rosji. We wszystkich zwyciężyli przedstawiciele Jednej Rosji. Podobnie „dobrą passę” ugrupowanie władzy miało w innych głosowaniach.

Wybory odbyły się oficjalnie w niedzielę 10 września, ale jak to od dawna jest już w zwyczaju w putinowskiej fasadowej demokracji, tzw. głosowanie przedterminowe rozpoczęło się kilka dni wcześniej. Dzięki temu łatwiej manipulować i fałszować. Oficjalnie, najwyższą frekwencję odnotowano w obwodzie kemerowskim (ponad 81 proc.), najniższą w Kraju Ałtajskim (31 proc.). Nieco więcej wyborców zagłosowało w obwodach nowosybirskim i omskim.

„Wybory” gubernatorskie odbyły się w 21 podmiotach Federacji Rosyjskiej. Wszędzie wygrali dotychczasowi szefowie regionów. W 19 przypadkach przedstawiciele putinowskiej Jednej Rosji, w dwóch przedstawiciele pseudoopozycyjnych komunistów. Andriej Kliczkow pozostanie gubernatorem obwodu orłowskiego na zachodzie Rosji, zaś Walentin Konowałow głową Republiki Chakasji na Syberii. Ale to ten ostatni uzyskał najgorszy wynik ze wszystkich, 63,1 proc., podczas gdy wszyscy pozostali ponad 70 proc. (rekordzista Wasilij Anochin w obwodzie smoleńskim 86,7 proc.!).

W Chakasji można powiedzieć, że Kreml oddał mecz walkowerem. Rywalem komunisty Konowałowa był kandydat Jednej Rosji Siergiej Sokół, weteran wojny z Ukrainą. W sierpniu stało się jednak jasne z sondaży wewnętrznych, że nie wygra. Zastanawiano się w administracji prezydenckiej (jej wiceszef Siergiej Kirijenko odpowiada za politykę krajową i także regiony) nad różnym scenariuszami, włącznie z anulowaniem wyników wyborów. Ale wybrano opcję „soft”. Na kilka dni przed głosowaniem Sokół wycofał się „z powodów zdrowotnych”.

W Rosji środkowej i zachodniej kandydaci Jednej Rosji otrzymali ponad 80 procent w siedmiu z dziewięciu przypadków. Na Dalekim Wschodzie trzech z pięciu kandydatów otrzymało po 72 procent. Na Syberii trzech z sześciu kandydatów uzyskało około 76 procent. Według źródła portalu Meduza zbliżonego do administracji prezydenckiej, liczby te z grubsza odpowiadają wskaźnikom, które wcześniej z Kremla otrzymały do wykonania regionalne administracje: w centralnej Rosji kandydaci władzy powinni byli uzyskać ponad 80 proc., na Dalekim Wschodzie ponad 70 proc., a na Syberii i Uralu ponad 75 proc.

Wybory do regionalnych parlamentów odbyły się w 16 podmiotach FR. Obowiązywała ordynacja mieszana: połowę deputowanych wybierano poprzez głos na listę partyjną, połowę w okręgach jednomandatowych. Jedna Rosja przegrała tylko w Chakasji, z komunistami (36,4 proc. vs 39,1 proc.). Ale dzięki ordynacji i tak będzie miała większość w 50-osobowej Radzie Najwyższej, bo wzięła 23 z 25 okręgów jednomandatowych i ma 34 miejsca.

W wyborach do regionalnych parlamentów Jedna Rosja uzyskała najwięcej w obwodzie kemerowskim, gdzie komisja wyborcza przyznała jej 69 proc. głosów. Blisko tego wyniku była partia władzy w Baszkortostanie i obwodzie rostowskim. Niesamowicie duży przyrost poparcia Jedna Rosja odnotowała w Kraju Zabajkalskim (z 28,6 proc. w 2018 r. do 54 proc. teraz), obwodzie irkuckim (z 27 do 54 proc.), a w obwodzie iwanowskim z 34 do 65 proc.

Komuniści umocnili się na pozycji partii nr 2. Prawie wszędzie KPRF była druga. W Jakucji musiała ustąpić Nowym Ludziom i Jednej Rosji oczywiście, natomiast w obwodach archangielskim, iwanowskim, smoleńskim i Kraju Zabajkalskim drugie miejsce, za Jedną Rosją, zdobyła LDPR. Partia założona przez Żyrinowskiego w pozostałych regionach zajmowała głównie trzecie miejsce. Skoro już zaś mowa o Jakucji, to media państwowe ogłosiły tam wyniki jeszcze przed zamknięciem lokali wyborczych…

W tak zwanych Donieckiej i Ługańskiej Republikach Ludowych, obwodach zaporoskim i chersońskim, których część Rosja zaanektowała podczas inwazji na Ukrainę, odbyło się głosowanie na kandydatów do „organów ustawodawczych”. Jedna Rosja odniosła miażdżące zwycięstwa, a do „parlamentów” weszli też komuniści i LDPR. W tzw. ŁRL załapała się do „parlamentu” partia Nowi Ludzie, zaś do trzech pozostałych „parlamentów” – Sprawiedliwa Rosja.

Jedna Rosja najwięcej dostać miała w obwodzie zaporoskim (83 proc.), w tzw. Donieckiej Republice Ludowej było 78 proc., w tzw. Ługańskiej Republice Ludowej 74 proc., a w obwodzie chersońskim blisko 75 proc. Oczywiście nikt tych „wyborów” poza Rosją nie uznaje.

Nie były to pierwsze w Rosji pseudowybory. Ale z każdymi kolejnymi reżim poczyna sobie coraz bezczelniej, coraz mocniej fałszuje wyniki i coraz mniej dba o pozory. Tym razem było jeszcze więcej zatrzymań i kar grzywny dla niezależnych kandydatów i obserwatorów. Władze zapowiedziały rozszerzenie aż na 25 regionów głosowania elektronicznego. Monitorujący głosowanie niezależny ruch społeczny Gołos informował, że pracownicy budżetówki i studenci są zmuszani do oddania głosu zdalnie, przy obawach, że pracodawca czy władze uczelni są w stanie skontrolować, na kogo oddano głos. Przed obecnymi wyborami działacze Gołosu ostrzegli, że w wielu regionach formalni oponenci władzy już tylko imitują udział w kampanii.

To ostatnia duża kampania przed wyborami prezydenckimi w 2024 roku - a Kreml po raz kolejny przetestował techniki, których użyje do następnej reelekcji Władimira Putina za sześć miesięcy. Jak podała rosyjska redakcja BBC, we Włodzimierzu nad Klaźmą odkryto karty do głosowania włożone do urny jeszcze przed otwarciem lokalu wyborczego. W obwodzie moskiewskim członkowie jednej z komisji udali się do osób głosujących w domu, tyle że mieli odwiedzić 11 adresów, a zabrali kart do głosowania… 150. W Jakucji, jak wspomniano wyżej, agencja RIA Nowosti ogłosiła zwycięstwo kandydata Kremla blisko pół godziny przez zamknięciem lokali wyborczych.

źr. Meduza, Radio Swoboda, BBC, PAP

dś