Mocne słowa Dr hab. Zbigniewa Girzyńskiego: Władze Ukrainy „nie potrafią stanąć w prawdzie w obliczu tego, co się stało”

80 lat temu, 11 i 12 lipca 1943 roku, Ukraińska Powstańcza Armia dokonała skoordynowanego ataku na polskich mieszkańców 150 miejscowości na Wołyniu. Była to kulminacja trwającej już od początku 1943 roku fali zbrodni na Polakach, w której wyniku na Wołyniu i w Galicji Wschodniej zginęło ok. 100 tys. osób. We wtorek przypada 80. rocznica krwawej niedzieli.

W rozmowie z i.pl dr hab. nauk humanistycznych, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poseł koła Polskie Sprawy Zbigniew Girzyński przypomniał, że 80 lat temu ukraińscy nacjonaliści rozpoczęli akcję masowych zbrodni na Polakach mieszkających w Galicji Wschodniej. – Tzw. rzeź wołyńska to jedno z najbardziej brutalnych wydarzeń, jakie miało miejsce w czasie II wojny światowej. Nie szanowano wówczas żadnej świętości. Nacjonaliści spod sztandarów UPA potrafili w trakcie mszy wtargnąć do kościoła i zabić księdza, a potem mordować zamkniętych w tym kościele wiernych – przypomniał.

Dr hab. Zbigniew Girzyński zwrócił uwagę, że „tego typu okrucieństwa są bolesną raną, która musi zostać zabliźniona realnymi przeprosinami ze strony państw ukraińskiego i miarodajnych czynników rządzących tym państwem, bez względu na to, czy to będą obecne, czy przyszłe władze”. – Muszą się one ze swoją przeszłością rozliczyć – dodał.

– Niezwykle ważną rzeczą, która pomogłaby ułożyć we właściwy sposób relacje polsko-ukraińskie jest przywrócenie zgody na kontynuowanie ekshumacji – podkreślił.

Poseł przypomniał, że ekshumacje były już prowadzone. – Zaczęto je prowadzić w roku 1992 na niewielką wówczas skalę. Niestety, z czasem nie było na to środków. W 2017 roku, czyli nie jakoś bardzo dawno, jeszcze przed wybuchem wojny, władze ukraińskie wstrzymały zgodę na przeprowadzanie prac ekshumacyjnych – mówił.

Dopytywany, dlaczego się tak stało, dr hab. Girzyński podkreślił, że wówczas do władzy w tym państwie doszły środowiska odwołujące się – również w swoim przekazie politycznym – do ideologii nacjonalistycznej. – Także tej ideologii, do której – w moim głębokim przekonaniu – nie powinny się odwoływać – dodał.

– Jeżeli Ukraińcy chcą, aby Polacy im współczuli, a współczujemy oraz pomagali im nagłaśniać zbrodnie rosyjskie dokonywane w Buczy czy w Irpieniu, sami także muszą się rozliczyć z bolesną przeszłością i z tym, co robiły pokolenia ich dziadków, ponieważ bez wyjaśnienia tych spraw nigdy do prawdziwego pojednania między narodami polskim i ukraińskim nie dojdzie – zauważył.

Poseł zwrócił uwagę, że „dziś obserwujemy sytuację nietypową, że wśród szerokiego społeczeństwa ukraińskiego, wśród zwykłych ludzi mieszkających nieraz na terenach Wołynia, nieraz mieszkających tam od lat, a niekiedy na skutek migracji, którzy przeprowadzili się tam niedawno, częściej już zwykli mieszkańcy tych terenów upominają się o pamięć Polaków i groby, a nie robią tego ciągle władze ukraińskie”.

Dopytywany, w czym jest problem i dlaczego wciąż nie padło jednoznaczne „przepraszam” ze strony władz Ukrainy i nie ma zgody na ekshumacje, wyjaśnił, że władze Ukrainy „nie potrafią stanąć w prawdzie w obliczu tego, co się stało”. – Wydaje im się, że to będzie przejaw słabości. Nie jest przejawem słabości przeproszenie za zbrodnie, które dokonywane były w przeszłości przez własne społeczeństwo, to jest wręcz przejaw dojrzałości. Narody dojrzewają, nie tylko w obszarze walki i bohaterstwa, co obserwujemy, ale także w wymiarze umiejętności zmierzenia się ze swoją przyszłością – dodał.

Na uwagę, że chyba lepszej okazji już nie będzie, w obliczu tego, jak Polska pomaga Ukrainie, odpowiedział, że „im szybciej ukraińska strona to zrobi, będzie to lepsze dla ich pozycji także w Europie, także w negocjacjach w sprawie NATO”.

Pytany zaś o to, dlaczego władze Ukrainy nie potrafią nazwać rzezi wołyńskiej „ludobójstwem”, tylko pojawiają się jakieś „niewinne ofiary Wołynia”, poseł koła Polskie Sprawy powiedział, że „im szybciej będą potrafić użyć tego określenia w stosunku do zbrodni dokonywanych przez ukraińskich zbrodniarzy i nacjonalistów na Wołyniu, tym szybciej i opinia międzynarodowa będzie potrafiła zrozumieć ludobójstwo dokonywane przez Rosjan np. w Buczy”. Pytany, czy to nie jest trochę porażka Polski, że w 80. rocznicę rzezi wołyńskiej nie wydano zgody na ekshumację ofiar, odpowiedział: „Z całą pewnością w tym zakresie można i trzeba zrobić więcej”.