80. rocznica Wołynia. Jak wyglądała rzeź Polaków?

Zbrodnia wołyńska była wymierzoną w polską ludność czystką etniczną przeprowadzoną przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1943-1945. Masowe mordy dokonane na Polakach mają charakter ludobójstwa.

Morderstwa polskiej ludności dokonywane były niejednokrotnie z niebywałym okrucieństwem. Ludzi palono żywcem, wrzucano do studni, nabijano na pale, używano siekier i wideł, wymyślnie torturowano ofiary przed śmiercią, a także gwałcono kobiety. Nie oszczędzano nawet małych dzieci i kobiet w ciąży.

Ukraińska Armia Powstańcza we własnych dokumentach planową eksterminację ludności polskiej określała mianem "akcji antypolskiej".

Tylko na Wołyniu było ponad 2500 polskich miejscowości, spośród których 1500 zostało całkowicie zniszczonych w wyniku działań OUN-UPA.

Określenie zbrodnia wołyńska dotyczy jednak nie tylko tego, co działo się na terenach Wołynia, czyli byłego województwa wołyńskiego, ale także w byłych województwach: lwowskim, tarnopolskim i stanisławowskim (Galicja Wschodnia), a także województwach: lubelskim i poleskim.

Sprawcami ludobójstwa na Wołyniu byli członkowie Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów - B (frakcja Bandery), podporządkowana jej UPA oraz zachęcona przez nich ludność ukraińska, będąca sąsiadami Polaków, często związanymi z nimi więzami krwi.

Bezpośrednią odpowiedzialność za wydanie zbrodniczego rozkazu ponosi główny dowódca UPA Roman Szuchewycz.

80 lat temu, 11 i 12 lipca 1943 roku, Ukraińska Powstańcza Armia dokonała skoordynowanego ataku na około 150 miejscowości zamieszkałych przez Polaków w powiatach włodzimierskim, horochowskim, kowelskim i łuckim dawnego województwa wołyńskiego.

Wykorzystano fakt gromadzenia się w niedzielę 11 lipca ludzi w kościołach.

"Krwawa niedziela" jest uważana za szczytowy moment ludobójstwa dokonywanego przez ukraińskich nacjonalistów na Polakach.

W przypadku rzezi wołyńskiej nie można mówić o jednostkowych zdarzeniach, ale o masowej zbrodni na porażającą skalę.

Według szacunków polskich historyków, od 40 do 60 tysięcy Polaków zginęło na samym Wołyniu. Niespełna 3 tys. z nich miało religijny pochówek. Od 20 do 40 tys. Polaków zamordowano w Galicji Wschodniej i, co najmniej, 4 tysiące na terenie dzisiejszej Polski.

Łącznie mowa więc o około 100 tys. ofiar, jednak są źródła, które mówią, że mogło ich być dużo więcej. Ofiary rzezi wołyńskiej do dziś często leżą w grobach anonimowych, nieoznaczonych oraz zapomnianych.

Terror UPA spowodował też, że setki tysięcy Polaków opuściły domy, uciekając do centralnej Polski.

Ukraińska Powstańcza Armia była formacją zbrojną stworzoną przez frakcję banderowską Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów pod koniec 1942 roku i przez nią kierowana. Działała głównie na Wołyniu, w Galicji Wschodniej i na terenach na zachód od linii Curzona. Hymnem UPA był „Marsz Ukraińskich Nacjonalistów”.

Członkowie tej frakcji nie uznawali granic ustanowionych na konferencji teherańskiej i jałtańskiej. Celem UPA było powstanie niepodległego, monoetnicznego (jednonarodowego) państwa ukraińskiego o charakterze faszystowskim.

Ukraińska Powstańcza Armia jest współodpowiedzialna wraz z OUN-B za zorganizowanie i przeprowadzenie ludobójstwa polskiej ludności cywilne.

Od jesieni 1944 roku UPA walczyła w nowych granicach Polski. Jej aktywność znacząco zmalała po akcji „Wisła” w 1947 r., ostatnie oddziały przestały istnieć w ZSRR w 1956 r.

rs