Konfrontacja z agresywnym psem. Dowiedz się, jak właściwe reagować, aby wyjść z niej cało

Media co jakiś czas donoszą o przypadkach pogryzień przez psy. Niektóre z tych zdarzeń kończą się tragicznie dla przypadkowej ofiary. Jak reagować, gdy widzimy, że pies nie ma względem nas dobrych zamiarów? W obliczu tak stresującej sytuacji naturalne mechanizmy obronne mogą nas zawieść. Jakie zatem są właściwie reakcje, które mogą uratować nam życie lub zdrowie?

„Proszę się nie bać, on nie gryzie.” Kto z nas przynajmniej raz nie usłyszał takich słów od właściciela dużego psa, który beztrosko sobie biega bez kagańca po parku. Czy możemy ufać tak na słowo, że nic nam nie grozi? Zdaniem większości behawiorystów zachowania psa wynikają z socjalizacji, jakiej został on poddany, nomen omen przez człowieka, oraz z jego indywidualnych cech odziedziczonych po przodkach. Zatem to człowiek w mniej lub bardziej świadomy sposób kształtuje „psią osobowość”. W wielu przypadkach to nieodpowiednie zachowanie ludzi przyczynia się do gwałtownej reakcji psa. W kontakcie z nieznajomym zwierzęciem wykazujemy bardzo dużą ufność, pozwalając sobie np. na spontaniczne pogłaskanie go po łbie lub grzbiecie. Nie znamy historii tego zwierzęcia. Jeśli w przeszłości doświadczyło ono przemocy ze strony człowieka, jego reakcja podniesioną w jego stronę rękę, może być bardzo gwałtowna. Pies uzna, że chcemy go uderzyć, więc jego naturalną obroną, będzie atak. Jakie jeszcze inne zachowania mogą wzbudzić agresję u psa? Należą do nich:

• machanie różnymi przedmiotami, np. kluczami, kiedy pies jest w pobliżu nas,
• zbliżanie się do psa, który jest w trakcie jedzenia lub zabieranie mu miski z pokarmem,
• prowokowanie psa naśladując szczekanie lub warczenie,
• patrzenie mu prosto w oczy.

Psi behawiorysta – Piotr Wojtków – twierdzi, że jeśli pies do 4 miesiąca życia nie doświadczył poczucia bezpieczeństwa i miłości ze strony człowieka, może on w przyszłości przejawiać agresywne i nieprzewidywalne zachowania. Ponadto predyspozycje do reagowania agresją mogą być dziedziczne. Bardzo ważny jest zatem dobór psów w hodowli – osobniki agresywne nie powinny być do niej dopuszczane. Warto też wspomnieć, że psy może cechować jeszcze inny rodzaj agresji, nie mającej swojego źródła w traumatycznych przeżyciach. Jest to tzw. agresja łowiecka, czyli wręcz patologiczna potrzeba ścigania obiektu, który jest w ruchu. Może to być np. biegające dziecko lub osoba jadąca na rowerze. Pies przejawiający ten rodzaj agresji odczuwa niepohamowaną chęć dogonienia oddalającego się obiektu, chwycenia go i rozszarpania go.

Zanim wyciągniesz rękę w kierunku psa, zapytaj jego właściciela, czy wyraża on na to zgodę. Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, pies może różnie zareagować na taki gest. Jeżeli uzyskałeś zgodę, to w dalszym ciągu nie podchodź do zwierzęcia zbyt blisko oraz ustaw się do niego bokiem, aby uniknąć kontaktu wzrokowego. Następnie powoli wyciągnij dłoń w kierunku psa i zaczekaj. Jeśli będzie miał ochotę, to podejdzie, powącha dłoń i pozwoli się pogłaskać. Jeżeli się wycofa, oznacza to, że nie ma ochoty poznawać nowych osób. Nie rób nic na siłę, aby niepotrzebnie nie prowokować psa do szczekania. Pamiętaj, aby nie pochylać się nad psem ani nie klepać psa po łbie. Najbezpieczniej głaskać go po karku, grzebiecie i brzuchu.

Pies przed przystąpieniem do ataku często przybiera agresywną postawę. Wskazują na to:

• zjeżona sierść,
• podkulone uszy i ogon
• sztywne łapy,
• warczenie,
• pokazywanie kłów,
• głośne szczekanie.

Co robić, gdy znajdziemy się w takiej sytuacji? Wykonaj po kolei następujące czynności:

1. Stań i nie ruszaj się – w żadnym wypadku nie uciekaj. Niech pies dostanie sygnał, że nic mu nie zagraża z twojej strony.
2. Nie wykonuj gwałtownych ruchów rękami – delikatnie pochyl się do przodu, dłonie ułóż prostopadle do ciała.
3. Nie kieruj wzroku w stronę psa.
4. Jeżeli pies jest za tobą, nie odwracaj się w jego stronę.
5. Ustaw się do psa bokiem, na lekko rozszerzonych nogach – taka pozycja pozwoli ci zachować równowagę.

Często można się spotkać z radą, że w razie ataku psa, należy przyjąć pozycję „na żółwia”. W tym celu należy:

• spleść dłonie w tzw. koszyczek i schować kciuki,
• założyć ręce na kark i osłonić nimi uszy,
• uklęknąć,
• przyciągnąć głowę do kolan.

Zdaniem behawiorystów pies może taką postawę ciała zinterpretować jako poddanie się, co jeszcze bardziej zachęci go to do ataku. Pozycja obronna na żółwia jest właściwa tylko w sytuacji, kiedy pies nas od razu przewróci na ziemię i musimy zrobić wszystko, aby ochronić przed pogryzieniem najbardziej newralgiczne części ciała, czyli głowę i twarz. Jeżeli już dojdzie do ataku, nie wolno się szarpać ze zwierzęciem. Gwałtowne ruchy pies odczyta jako zaproszenie do walki. Szarpanina z rozwścieczonym zwierzęciem tylko zwiększy skalę naszych obrażeń.

Przepisy dotyczące obowiązków właścicieli zwierząt regulowane są przede wszystkim ustawą o ochronie zwierząt oraz kodeksem wykroczeń. Z art. 10a ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U.2020.638) wynika, że jeżeli pies przebywa poza swoim ogrodzeniem, musi być pod kontrolą właściciela, ale bez obowiązku bycia prowadzonym na smyczy. Prawo to obowiązuje do momentu, kiedy zwierzę nie naruszy mienia innych osób przebywających w przestrzeni publicznej lub nie spowoduje innych materialnych strat. Jeżeli właściciel nie ma kontroli nad swoim psem, może zostać ukarany mandatem w wysokości od 50 do 250 zł.

Podobnie rzecz ma się w kwestii obowiązku nakładania kagańca. Według przepisów właściciel czworonoga nie musi zakładać mu kagańca, chyba że jego pies należy do rasy niebezpiecznej. Wówczas na właścicielu takiego psa spoczywa obowiązek zachowania środków ostrożności adekwatnych do rasy i charakteru psa. Kaganiec można uznać za jeden z tych środków. W przypadku niezachowania nakazanych środków ostrożności przez właściciela, wysokość mandatu wzrasta do 500 zł. Ponadto własne przepisy dotyczące smyczy lub kagańca mogą uchwalać m.in. władze samorządowe, oraz właściciele kąpielisk, sklepów, hoteli, restauracji itp.

Jeżeli zauważyłeś, że w twojej okolicy biega bezpański pies, który może zagrażać bezpieczeństwu ludzi, koniecznie zgłoś ten fakt policji lub straży miejskiej. W trakcie rozmowy podaj jak najwięcej szczegółów, np. nazwę ulicy, na której go widziałeś oraz jakiej jest rasy.