Jak zrobić masło ze śmietany? Czy to się opłaca? Przeliczamy i podsuwamy prosty przepis na domowe masło

Smak i zapach odbiegają od tego sklepowego, a samo przygotowanie własnego masła jest bardzo proste. Tym, czego potrzebujemy, jest śmietana o wysokiej zawartości tłuszczu. Oczywiście w składzie naszego masła mogą pojawić się dodatki, jeśli chcemy mieć masło z odrobiną soli czy czosnku.

Wybierana śmietana powinna być minimum 30 lub 36-procentowa - im więcej tłuszczu, tym lepiej. Idealną sytuacją jest możliwość kupna świeżej śmietany prosto z gospodarstwa.

Jedni uważają, że śmietanę trzeba schłodzić w lodówce, inni podkreślą, że śmietana w temperaturze pokojowej lepiej się ubija, choć potem trudniej oddzielić maślankę, która wytrąci się podczas "bicia". Zatem w drodze kompromisu proponujemy lekko schłodzić nasz podstawowy składnik masła.

Jak zrobić masło krok po kroku?

• Śmietanę przelewamy do wysokiego naczynia i dobrze zakręcamy. Może to być większy słoik. Wlewamy śmietanę do połowy jego wysokości. Zakręcamy go i potrząsamy przez kilka, kilkanaście minut. To zależy od włożonej energii.
• Jest też grono zwolenników metody z mikserem, czyli śmietanę przelewamy do wysokiego naczynia i ubijamy kilka minut mikserem.
• Kiedy w naczyniu/słoiku widać już grudki, odlewamy maślankę np. przez gęste sito (możemy zostawić ją do picia). Kawałki masła sklejamy i ugniatamy w całość - jeśli wybraliśmy mikser.
• W przypadku słoika możemy - po odlaniu maślanki - dolać jeszcze trochę wody i kolejną chwilę potrząsać słoikiem. Wodę odlewamy przez sito, sklejamy kawałki i mamy masło. Można uformować w dowolny kształt.

Masło w sklepach bardzo podrożało. Najtańsze kostki tego 80-procentowego kosztują minimum 7 zł, a często i więcej. Najtańsze kostki masła (200 g) kosztują 8 listopada:

• Carrefour 7,49 zł (37,45 zł/kg)
• PoloMarket 6,99 zł (ok. 34,95 zł/kg)
• Lild, 6,99 zł (35 zł/kg)

Na sklepowych półkach pojawia się masło o mniejszej gramaturze np. 170 g. Te najdroższe masła, np. lekko solone, przekraczają w przeliczeniu na kilogram kwotę 60 zł. A gdyby tak zrobić masło w domu? Podejmujemy próbę wyliczenia, czy to się opłaca.

Do przygotowania masła potrzebna jest śmietana. 7 listopada śmietana 30%, jedna z najtańszych, w kartoniku o pojemności 500 ml kosztuje 8,49 zł, często ok. 10 zł. Ta tłustsza, 36%, to wydatek minimum 10,49 zł. Zatem za litr to w przybliżeniu 18-21 zł.

Przyjmij, że kupiliśmy w sumie litr śmietany, wydając na nią 19 zł. Ta ilość pozwoli na uzyskanie ok. 300 g masła, zatem w przeliczeniu cena kilograma smarowidła kształtuje się na poziomie ok. 63 zł. Koszt uzyskania 200-gramowej kostki domowego masła wyniesie zatem 12-13 zł.

Nie liczymy tu poświęconego czasu na przygotowanie produktu. Cena jest wyższa niż większości kostek w sklepie, jednak smak nieco inny, mamy też pełną kontrolę nad składem produktu i jego świeżością.

Od wieków, głównie kobiety, masło wyrabiały własnoręcznie ze śmietany zbieranej z powierzchni zsiadłego mleka. Współcześnie śmietanę otrzymuje się w wyniku wirowania mleka, a potem mało powstaje już w masielnicach ze stali nierdzewnej o napędzie elektrycznym.

Na dawnej wsi kobiety dorabiały, sprzedając na targowiskach swoje produkty np. masło. Zabierały ze sobą też zebrane od kur jajka czy świeże krowie mleko. Rodziny rolnicze nieczęsto korzystały z masła. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie przypomina, że kiedyś masło na wsi pojawiało się na stole „od święta”:

Mimo iż jego komponent, czyli mleko, był dostępny, to lepiej było je spieniężyć. Było więc towarem luksusowym, używanym do woli tylko w kuchni dworskiej.

Państwowe Muzeum Etnograficzne przypomina na swoim blogu, jak dawniej wyglądała taka domowa produkcja masła. Cały proces zaczynał się od oddzielenia śmietany od mleka w specjalnej odciągarce.

Potem następowało pracochłonne i długotrwale „bicie masła” w wysokim naczyniu, które najpowszechniej kojarzy się z masłem – czyli masielnicy, maślnicy lub kierzance. Najczęściej było ono wykonane przez bednarza z klepek, lecz niekiedy zdarzały się masielnice drążone w litym drewnie.

Masłem nie można nazwać produktu o dowolnej zawartości tłuszczu. Skład masła jest uregulowany prawnie przez unijne rozporządzenie - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007. Zawarto w nim następujące definicje:

• Masło. Produkt zawierający nie mniej niż 80% i mniej niż 90% tłuszczu mlecznego, nie więcej niż 16% wody i nie więcej niż 2% suchej masy beztłuszczowej mleka.
• Masło o zawartości trzech czwartych tłuszczu. Produkt zawierający nie mniej niż 60% i nie więcej niż 62% tłuszczu mlecznego.
• Masło półtłuste. Produkt zawierający nie mniej niż 39% i nie więcej niż 41% tłuszczu mlecznego.
• Tłuszcz mleczny do smarowania X proc. Produkt zawierający następujące ilości tłuszczu mlecznego:

- poniżej 39%,
- powyżej 41% i poniżej 60%,
- powyżej 62% i poniżej 80%