I Forum Ochrony Zdrowia. Minister Adam Niedzielski: Wydarzenie pokazuje, jak ważnym tematem dyskusji publicznej jest zdrowie

W dniach 19-20 czerwca w Wąsowie (woj. wielkopolskie) odbędzie się I Forum Ochrony Zdrowia. Jakie znaczenie będzie mieć to wydarzenie i jakie tematy zostaną poruszone?

I Forum Ochrony Zdrowia przede wszystkim ma dość symboliczne znaczenie, bo zaczyna funkcjonować samodzielnie. Nie jest już wyłącznie elementem Forum Ekonomicznego w Karpaczu, na którym wszyscy dyskutowaliśmy o systemie ochrony zdrowia.

Ale podczas forum w Karpaczu też będą panele zdrowotne? Ten temat z agendy wydarzenia nie zniknie?

Tak, oczywiście. Wracając do I Forum Ochrony Zdrowia, to pokazuje, jak ważnym tematem dyskusji publicznej jest zdrowie. Jeżeli patrzymy z perspektywy gospodarki państwa, to jest to obszar, który ma naprawdę bardzo świetlaną przyszłość. Zarówno ze względu na to, że będą rosły nakłady, szczególnie te publiczne, jak i na wyzwania, które stoją przed systemem opieki zdrowotnej.

Jakie to są wyzwania?

Nie tylko związane z samym procesem zmian i reformowaniem systemu, ale także z tym, że za chwilę system będzie musiał odpowiadać na coraz większe potrzeby starzejącego się społeczeństwa. Mamy po prostu coraz więcej osób, które muszą być objęte opieką, a zapotrzebowanie na usługi medyczne systematycznie rośnie. Jest jeszcze jeden ważny argument, na który chcę zwrócić uwagę – mianowicie system opieki medycznej i w ogóle sektor medyczny, będzie w najbliższych latach liderem innowacji. Ochrona zdrowia przeżywa notoryczny rozwój technologiczny. Liczba start-upów, które opracowują technologie do zdalnego monitorowania stanu zdrowia, czy technologie diagnostyczne i lekowe - to są twarde argumenty wskazujące, że perspektywa rozwoju sektora jest naprawdę bardzo, bardzo obiecująca.

Na I Forum Ochrony Zdrowia pojawią się też tematy międzynarodowe, czyli odbudowa systemu ochrony zdrowia Ukrainy, ale także perspektywa państw członkowskich UE dotycząca wspólnych zamówień w dobie pandemii.

Odbudowa systemu opieki zdrowotnej Ukrainy, nie tylko fizyczna w znaczeniu infrastruktury, ale też zmiana modelu ochrony zdrowia. Ukraińcy zdecydowanie zgłaszają nam, że chcą iść taką ścieżką rozwojową jak Polska. Mamy też dużo wyzwań na poziomie Unii Europejskiej. Przygotowywana jest strategia farmaceutyczna. Mamy dylemat ze wspólnymi zakupami, które okazały się z jednej strony – dobre, bo pozwoliły Europie szybko mieć szczepionki przeciwko COVID-19, ale z drugiej strony – wywołały też pewne problemy, bo kontrakty, które zostały podpisane, są dziś niekorzystne dla państw UE, bo niezależnie od sytuacji epidemicznej muszą one kupować bardzo duże liczby szczepionek.

Pandemia – wydawałoby się, po co do tego wracać? Wielu ludzi chce o tym zapomnieć, wymazać ten przykry epizod ze swojego życia. Ale jednak pozostały pewne problemy po pandemii. Wspomniał Pan już o szczepionkach, jakie jeszcze?

Fundamentalnym problemem jest odbudowa zdrowia publicznego. Mamy bezpośrednie konsekwencje COVID-19, bo bardzo dużo ludzi ma powikłania, które wymagają leczenia czy interwencji medycznej. Mówimy tutaj nie tylko o powikłaniach dotyczących układu oddechowego, bo tak na pierwszy rzut oka to kojarzymy, ale też o powikłaniach związanych z różnymi problemami psychicznymi. Takich problemów naprawdę mamy bardzo dużą liczbę na poziomie osób dorosłych, ale szczególnie w przypadku dzieci. Konsekwencje i odbudowa zdrowia publicznego to jest tak naprawdę główne wyzwanie postpandemiczne. Należy zbudować pewien program i zastanowić się, jak dalej powinien system opieki zdrowotnej się rozwijać. Musimy odbudowywać zdrowie publiczne nie tylko w kontekście powikłań, ale też tego, że niestety w ostatnim czasie mniej się badaliśmy. System był ukierunkowany na walkę z COVID-em, więc pozostałe schorzenia nie były odpowiednio zaopiekowane, tak jak to miało miejsce w dobie przedpandemicznej. W związku z tym musimy przyspieszyć z diagnostyką. Zdjęliśmy limity ze świadczonych usług u specjalisty. Jednak gdzieś z tyłu głowy musimy pamiętać, że ryzyko tego, że uderzy w nas jakieś kolejne nieszczęście pandemiczne czy epidemiczne, jest cały czas.

A uderzy?

Na pewno. To nie jest kwestia tego czy uderzy, a kwestia tego, kiedy uderzy. Pod tym względem musimy cały czas prowadzić świadomą politykę bycia gotowym na takie wyzwanie. Zawsze podaję przykład sanepidu, który przed pandemią był swoistym skansenem, jeśli chodzi o administrację publiczną. Pracownicy nie mieli tam komputerów, telefonów komórkowych, nie było systemu informatycznego, który by scalał w Polsce wszystkie te inspekcje. My tę lekcję odrobiliśmy, ale nie można dopuścić do sytuacji tak, jak za czasów naszych poprzedników, by ta instytucja w zderzeniu z problemem nagle dopiero musiała się budować. Musimy mieć sprawną administrację inspekcji sanitarno-epidemiologicznej. Sanepid ma mieć nowoczesne laboratoria, których wcześniej często nie miał, a które dopiero zbudowaliśmy w różnych ośrodkach. Kolejnym zagadnieniem, które wyszło przy okazji pandemii, a potem przy wychodzeniu z niej, jest bezpieczeństwo lekowe. Przecież na przełomie ostatniego roku bardzo wiele krajów w Europie odczuło braki najbardziej podstawowych antybiotyków. Na szczęście Polska odczuła to w bardzo małym stopniu. Mamy producenta – Polfę Tarchomin, która zareagowała na nasze oczekiwania. Mieliśmy substancję czynną do wytwarzania antybiotyków. Mogliśmy więc ze spokojem obserwować stany na rynku. Jednak wyzwaniem, które też łączy się z tym wyzwaniem europejskim strategii farmaceutycznej, jest tworzenie zapasów i autonomia produkcji w Europie. Pamiętajmy, że przerwanie łańcucha dostaw w czasie pandemii skutkowało tym, że wszystkie kraje na naszym kontynencie poszukiwały albo leków, albo substancji czynnych, które były przede wszystkim produkowane wcześniej w Indiach i w Chinach.

Mówił Pan, że Ukraina chce się wzorować na Polsce, ale czy nasz kraj może jakoś pomóc Ukrainie w fizycznej odbudowie zbombardowanych szpitali i innych placówek medycznych?

Oczywiście, ale jest to pewnie zagadnienie bardziej gospodarcze czy budowlane niż medyczne. Jestem cały czas w kontakcie z ministrem Viktorem Liashko, który też będzie obecny na I Forum Ochrony Zdrowia. Mój ukraiński odpowiednik pokazywał mi przede wszystkim skalę strat, bo warto sobie zdawać sprawę, że zupełnie zniszczonych na Ukrainie jest ponad 100 szpitali.

Jaka to jest skala w stosunku do wszystkich szpitali na Ukrainie?

Co najmniej 10-20 proc. infrastruktury, która jest na Ukrainie. Kiedy będą odbudowywać szpitale, to będą szukać już nowych rozwiązań, czyli jak współcześnie postawić szpital taki, który będzie przyjazny dla pacjenta, ale będzie też przygotowany na najnowsze technologie i urządzenia, a przy tym będzie też energooszczędny. Ukraińcy pytają nas otwarcie, czy mamy gotowe projekty architektoniczne, które mogą zaadoptować. Pytają, które rozwiązania u nas się sprawdzają, bo też mają świadomość, jak duża ofensywa inwestycyjna szpitalnictwa w Polsce się dzieje. Wymieniamy więc bardzo dużo doświadczeń, ale głównym obszarem współpracy z Ukrainą jest cyfryzacja systemu opieki zdrowotnej. Tak, jak u nas pandemia wymusiła przejście albo chociaż większe wykorzystanie nowoczesnych narzędzi elektronicznych, to na Ukrainie przede wszystkim wojna zmusiła ich do cyfryzacji systemu opieki zdrowotnej. Obecnie jesteśmy we współpracy operacyjnej, czyli np. już przygotowujemy się do wymiany elektronicznej danych o pacjentach po to, żeby lekarz w Polsce mógł stwierdzić, jaka jest elektroniczna dokumentacja medyczna pacjenta, który migrował z Ukrainy do Polski, uciekając przed wojną. Współpraca w zakresie informatyzacji jest bardzo intensywna. Ale pomagamy Ukrainie także w logistyce, jeśli chodzi o leki, o negocjacje z firmami farmaceutycznymi. Ich priorytetami są przecież wydatkowanie pieniędzy na zbrojenia.

Mimo że wiele już udało się zrobić w Polsce, jeśli chodzi o ochronę zdrowia, to pozostało jeszcze sporo spraw do załatwienia. O nich również będzie mowa podczas I Forum Ochrony Zdrowia?

Wspomniałem już o wyzwaniu dotyczącym starzejącego się społeczeństwa oraz z wyzwaniami, jakie zostały z nami po pandemii, ale ważnych spraw jest oczywiście o wiele więcej. Mamy jednak bezpieczną sytuację z punktu widzenia finansowego, ponieważ mamy zagwarantowane ustawą 7 proc. PKB na ochronę zdrowia. To cel do osiągnięcia na rok 2027, więc to daje nam komfortową pozycję do reformowania. Na pewno podczas forum będziemy dużo rozmawiać o koordynacji, czyli sieciach, które tworzone są w różnych zakresach medycznych. Mamy krajową siecią onkologiczną, gdzie jest koordynator prowadzący pacjenta – można powiedzieć – za rękę, czyli od diagnostyki przez konsylium, przez leczenie, przez całą terapię, po rehabilitację. Wdrożyliśmy takie samo rozwiązanie w kardiologii, bo mamy też krajową sieć kardiologiczną w fazie pilotażu. Ale patrzymy też na nowe obszary, czyli np. na neurologię, która jest sumarycznie trzecim zabójcą w Polsce. Proszę pamiętać, że te elementy koordynacji i sieciowania są obecne po pierwsze – w opiece koordynowanej u lekarza rodzinnego, gdzie można korzystać ze specjalisty, w zasadzie nie wychodząc do kolejnego gabinetu. Konsultacja odbywa się na poziomie lekarza podstawowej opieki medycznej. Również nasze rozwiązania, które są dedykowane opiece psychiatrycznej, mają elementy koordynacyjno- sieciowe, bo mamy 3 poziomy opieki środowiskowej – najpierw psycholodzy, a dopiero na wyższych poziomach psychiatrzy i szpitale. Na pewno dużo dyskusji poświęcimy koordynacji. Koordynacja to światowy trend prowadzący do tego, żeby jak najwięcej wyciskać systemu opieki zdrowotnej, aby pacjent nie czuł się zagubiony w systemie, tylko żeby zawsze wiedział, jak wygląda jego ścieżka leczenia.

I Forum Ochrony Zdrowia (19-20 czerwca 2023) w Wąsowie jest przygotowywane przez Fundację Instytutu Studiów Wschodnich organizatora Forum Ekonomicznego w Karpaczy (5-7 września 2023)

lena