Czternasta emerytura instrumentem wspierania rodziny wielopokoleniowej

Rząd RP, wprowadzając różne instrumenty adresowane do tych grup osób, zwiększył potencjał ekonomiczny gospodarstw domowych, co przełożyło się na rozwój gospodarczy i zmniejszenie bezrobocia. Emeryci i renciści są członkami rodzin wielopokoleniowych, więc ich kondycja przekłada się nie tylko na siłę ekonomiczną ich najbliższych, ale także kondycję fizyczną, psychiczną i duchową.

Czternasta emerytura obejmie ok. 6,4 mln osób. W Polsce jest 7,8 mln emerytów i rencistów z czego ok. 3,9 mln osób otrzyma pełne świadczenie w postaci czternastej emerytury, czyli 1588 zł, zaś ok. 6,4 mln osób otrzyma przynajmniej 50 złotych. W przypadku emerytur powyżej 2900 zł obowiązuje tzw. zasada złotówkę za złotówkę, co oznacza, że jeśli ktoś otrzymuje emeryturę na poziomie 3900 zł, wówczas otrzyma 588 zł w postaci tzw. czternastej emerytury.

Na rysunku 1 przedstawiono rozkład wartości wypłacanych emerytur w Polsce w 2023. Uwidoczniono relację pomiędzy średnią arytmetyczną, medianą i dominantą wyznaczonych dla pobierających emerytury. Dominanta, czyli najczęstsza wartość emerytury o wartości 2350 zł jest pobierana w Polsce przez ok. 210 000 osób, a świadczenie o wartości średniej emerytury w kwocie 3350 zł pobiera ok. 150 000 osób.

Mediana, czyli wartość emerytury na poziomie 2900 zł wyznacza punkt, który dzieli wszystkich emerytów na dwie równe części, tzn., że 50% seniorów, czyli 3,9 mln osób pobiera emerytury poniżej 2900 zł, zaś pozostała grupa 50% emerytów pobiera świadczenia o wartości powyżej 2900 zł. Wyjaśnienie znaczenia mediany ma na celu uzasadnienie skąd bierze się wartość 2900 zł, do poziomu której wypłacane jest pełne świadczenie czternastej emerytury, czyli 1588 zł, zaś świadczenie emerytalne powyżej kwoty 2900 zł będzie obowiązywać tzw. zasada złotówka za złotówkę.

W regulacji o czternastej emeryturze rząd RP otrzymał delegację dającą możliwość określania w przyszłości wyższej kwoty czternastej emerytury. Rada Ministrów, nie później niż do 31 października danego roku, w drodze rozporządzenia, będzie mogła określić wyższą kwotę kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego niż kwota najniższej emerytury. W jakiej sytuacji Rada Ministrów może podjąć decyzję o zwiększeniu kwoty czternastej emerytury i do jakiego poziomu będzie ona w pełni wypłacana?

Odpowiedź na to pytanie jest następująca - mianowicie w sytuacji, gdy w kolejnych latach minimalna emerytura będzie rosła, to będzie tworzyło szansę na wzrost czternastej emerytury. W przypadku, gdy mediana rozkładu zaprezentowanego na rysunku 1 będzie się zwiększać, wówczas może to być podstawą do zwiększania progu, do którego będzie wypłacane pełne świadczenie czternastej emerytury.

Czternasta emerytura, jej logika i zasada są wynikiem wdrażanego w Polsce systemu solidaryzmu, który jest obecnie potężnym wyzwaniem dla tworzenia zdrowych i efektywnych modeli społeczno-gospodarczych nie tylko w Polsce, ale także w Europie i na świecie. Takie systemy jak liberalizm czy neoliberalizm nie sprawdzają się, czego objawem jest coraz to większe zróżnicowanie w podziale wypracowanych dóbr w takich systemach w różnych krajach na świecie. Szczególnie destrukcyjnym jest system neoliberalny, który głównie przyczynia się do wzrostu bogactwa małej grupy zamożnych i zmniejszania potencjału ekonomicznego biedniejszych lub bardzo biednych ludzi.

Dostarczanie funduszy w postaci transferów budżetowych do słabszych ekonomicznie gospodarstw domowych, emerytów i rodzin wielodzietnych zwiększa liczbę decydentów zajmujących się alokacją kapitału, który w istotnej części trafia, w formie nabywanych dóbr i usług w zakresie podstawowych potrzeb, do małych polskich przedsiębiorstw, co z kolei zwiększa ich przychody i zyski. Taki mechanizm powoduje, że małe polskie firmy, które są własnością gospodarstw domowych i ich członków stają się coraz bogatsze, co w efekcie końcowym prowadzi do dodatkowego zwiększania bogactwa tych, którzy wcześniej otrzymują większe emerytury, większe minimalne płace lub inne wpływy w ramach podziału budżetu państwa wypracowanego przez obywateli.

Przedstawione mechanizmy uzasadniają potrzebę zwiększania emerytur i wsparcia ekonomicznego biednych i wielodzietnych rodzin. Podstawowy wniosek płynący z takiej analizy wskazuje na potrzebę rozwijania w państwie i we wspólnocie narodowej takich instrumentów, mechanizmów i procesów ekonomicznych, fiskalnych i gospodarczych, które będą odbudowywały i rozwijały wspólnotę rodzinną i jej relacje w kierunku modelu rodziny wielopokoleniowej.

Nie chodzi tu tylko o kształtowanie funkcjonowania rodziny w zakresie fizycznej bliskości oraz częstości spotkań i wynikających z tego wzajemnego wspierania się w różnych codziennych sprawach istotnych dla każdej rodziny, ale także o potencjał ekonomiczny, który umożliwia rozwój i realizację takich funkcji. W cyklu życia człowieka, dzieci zakładające nową rodzinę, często w ramach modelu rodziny wielopokoleniowej potrzebują wsparcia przez swoich rodziców jako dziadków swoich wnuków. W sytuacji, kiedy dziadkowie mają bardzo mizerną sytuacją ekonomiczną, nie dość, że muszą być w istotny sposób wspierani przez swoje dzieci, to dodatkowo ze względów materialnych utrudniony jest dla nich dojazd na spotkania z wnukami i dziećmi.

W tym zakresie jest także wiele innych potrzeb materialnych, które mocno determinują rozwój rodziny wielopokoleniowej. Fakt, że dzieci zakładające rodzinę nie są w stanie bardzo często utrzymywać lub wspierać finansowo swoich biednych rodziców, bo sami na początku drogi małżeńskiej są w słabej kondycji ekonomicznej, wskazuje na potrzebę zwiększania wsparcia emerytów przez państwo, aby oni z kolei mogli zwiększyć swój potencjał dla budowania relacji personalnych z najbliższą rodziną, czyli ze swoimi dorosłymi dziećmi i wnukami.

Donald Tusk i jego środowisko niejednokrotnie przeciwstawiało się 13 i 14 emeryturze lub programowi 500+ twierdząc, że są one rozdawnictwem i że nie ma takich pieniędzy w budżecie państwa. Okazało się, że dobre zarządzanie gospodarką prowadzi do wygenerowania takich środków, które mogą nie tylko rozwijać rodzinę wielopokoleniową, ale także nasilać rozwój gospodarczy, przy jednoczesnym zmniejszeniu stawek podatkowych, zwalnianiu różnych grup społecznych z płacenia podatków, zwiększaniu minimalnej płacy i zwiększaniu kwoty wolnej od podatku.

Retoryka osób przeciwnych wzmacnianiu rodziny wielopokoleniowej i zwiększaniu portfeli emerytów próbuje nagłaśniać, że inflacja redukuje siłę nabywczą podstawowych emerytur, nie chcąc zauważyć, że właśnie 13. i 14. emerytura umożliwiły zwiększenie ilości nabywanych usług i dóbr niż było to za rządów Tuska, kiedy to nie tylko były bardzo niskie płace minimalne, ale także występowało bardzo wysokie bezrobocie sięgające prawie 15%, zaś obecnie wynosi ono tylko ok. 5%, zaś wg. statystyki Unii Europejskiej bezrobocie w Polsce wynosi 2,7 % i jest najniższe w całej Europie.

Mimo kryzysu pandemii, wojny w Ukrainie, kryzysu energetycznego i inflacji efekty działania gospodarczego rządu powodują, że poziom wpływu ze składek na ZUS jest znacznie wyższy niż było to za rządów Platformy Obywatelskiej w latach 2008-2015. Wówczas wpływy ze składek ZUS wystarczały na pokrycie ok. 50% wypłacanych emerytur, zaś obecnie jest to prawie 90%. W mojej opinii ważnym czynnikiem, który doprowadził do tak dobrego efektu jest przyjęcie przez obecnie rządzących funkcji celu jakim jest realizowanie solidaryzmu społeczno-gospodarczego, w którym władza nie tylko pochyla się nad losem słabszych, ale także prowadzi do równowagi wszystkich podmiotów gospodarczych i maksymalizuje efektywność ekonomiczną, przez co także lepiej rozwija się cała gospodarka.

W latach 2008-2015 sytuacja emerytów była skrajnie trudna, co bardzo silnie degradowało ich poczucie godności, a tym bardziej redukowało ich możliwości do wyjazdów na wakacje i odpoczynku oraz wykonywanie różnych funkcji w zakresie budowania relacji z dziećmi i wnukami. Opinie socjologów, a przede wszystkim samych emerytów wyraźnie wskazują, że obecne zabezpieczenie finansowe bardzo mocno wzmocniło poczucie godności starszych osób oraz ich satysfakcję z wkładu jaki mają w budowanie i rozwijanie rodziny wielopokoleniowej.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!

rs