Kiedy odbyła się konfederacja targowicka?
Manifest konfederacji targowickiej został podpisany w Petersburgu 27 kwietnia 1792 r., a następnie ogłoszony z fałszywą datą i miejscem, jako wydany 14 maja tego samego roku, w przygranicznym miasteczku Targowica. Miało to ukryć fakt, że konfederacja była tworem rosyjskim. W drugiej połowie maja na ziemie Rzeczypospolitej wkroczyło około 100 tysięcy świetnie uzbrojonych oraz zaprawionych w bojach żołnierzy rosyjskich - ponad dwa razy więcej, niż mogła realnie wówczas skierować do walki Polska.
Sam tekst aktu konfederacji targowickiej zredagował generał rosyjski Wasilij Popow, szef kancelarii księcia Grigorija Potiomkina. Wzięli w niej udział magnaci, m.in. generał artylerii koronnej Stanisław Szczęsny Potocki jako marszałek konfederacji koronnej, hetman wielki koronny Franciszek Ksawery Branicki, hetman polny koronny Seweryn Rzewuski, generał Szymon Marcin Kossakowski. Sekretarzem konfederacji został publicysta Dyzma Bończa-Tomaszewski.
Zdrajcy zaapelowali o pomoc do Rosji
Konfederaci dążyli do podziału państwa na samodzielne prowincje. Zwrócili się w tym celu o pomoc wojskową do cesarzowej Rosji, uzyskali ją i 18 maja 1792 r. na Rzeczpospolitą uderzyła stutysięczna armia rosyjska, rozpoczynając wojnę polsko-rosyjską.
Pomimo zwycięstw odniesionych pod Zieleńcami i Dubienką przez stronę polską, Rosjanie doszli do Wisły, co skłoniło króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do przystąpienia do konfederacji targowickiej i wydania rozkazu do zaprzestania dalszych walk.
Dowódcy polskich wojsk, m.in. ks. Józef Poniatowski i gen. Tadeusz Kościuszko, na znak protestu podali się do dymisji. Wielu oficerów i cywilnych opozycjonistów udało się na emigrację. W ten sposób postąpili m.in. zadeklarowani przeciwnicy konfederacji targowickiej, marszałek Sejmu Stanisław Małachowski i Ignacy Potocki.
Król dołączył do zdrajców. Rosja zajęła całą Polskę
Niewypowiedziana formalnie wojna rosyjsko-polska trwała od 16 maja do 26 lipca 1792 roku. Po przedwczesnej kapitulacji wojsk polskich w konsekwencji przystąpienia króla do konfederacji targowickiej, targowiczanie zajęli przy pomocy wojsk rosyjskich wszystkie województwa Rzeczypospolitej, likwidując organy władzy powołane przez Sejm Czteroletni.
Ostatecznie na targowiczan też przyszła kolej. Większość czołowych przywódców konfederacji targowickiej zostało skazanych na śmierć i powieszonych w czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r.
Po opanowaniu Wilna przez powstańców, sąd kryminalny skazał na powieszenie hetmana wielkiego litewskiego Szymona Kossakowskiego. Wyrok wykonano publicznie 25 kwietnia 1794 r. na placu przed ratuszem.
Zdrajcy zostali powieszeni
9 maja 1794 na Rynku Starego Miasta w Warszawie przed ratuszem powieszeni zostali publicznie przywódcy konfederacji skazani na karę śmierci przez Sąd Kryminalny Księstwa Mazowieckiego: hetman wielki koronny Piotr Ożarowski, marszałek Rady Nieustającej Józef Ankwicz i hetman polny litewski Józef Zabiełło. Czwarty skazany, biskup inflancki Józef Kazimierz Kossakowski, po zdjęciu święceń kapłańskich został powieszony przed kościołem św. Anny.
28 czerwca 1794 r. wzburzony lud warszawski dokonał samosądów na członkach konfederacji targowickiej posądzanych o zdradę. Przed kościołem św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu powieszeni zostali: biskup wileński Ignacy Massalski, kasztelan przemyski Antoni Czetwertyński, poseł do Turcji Karol Boscamp-Lasopolski, szambelan Stefan Grabowski, instygator królewski Mateusz Roguski, szpieg rosyjski Marceli Piętka, adwokat Michał Wulfers i instygator sądów kryminalnych Józef Majewski.
Sąd Najwyższy Kryminalny skazał Stanisława Szczęsnego Potockiego, Franciszka Ksawerego Branickiego, Seweryna Rzewuskiego, Jerzego Wielhorskiego, Antoniego Polikarpa Złotnickiego, Adama Moszczeńskiego, Jana Zagórskiego i Jana Suchorzewskiego na karę śmierci przez powieszenie, wieczną infamię, konfiskatę majątków i utratę wszystkich urzędów. Wobec nieobecności skazanych, wyrok wykonano in effigie (norma pozwalająca na wykonanie kary śmierci na wizerunku skazanego, który nie dożył egzekucji lub zbiegł - przyp. red.) 29 września 1794 r.
Do dziś zwrot "targowica" odnosi się do zdrady interesów narodowych i nie tylko.
dś
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
