Zmiany w kodeksie pracy. Etatowiec już nie podreperuje legalnie budżetu

Wszystkie propozycje zmian poznamy w przyszłym miesiącu. Działalność komisji kodyfikacyjnej jest obecnie utajniona, ale w przestrzeni publicznej pojawiły się ogólne założenia zmian. Trzeba jednak podkreślić, że są to pomysły niektórych członków tego gremium.

Najważniejsza propozycja dotyczy umów. Praca na etacie ma być standardem. Zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę nie będą mogli pracować w ramach umów-zleceń i o dzieło. Zostaną one zarezerwowane głównie dla osób samozatrudnionych, które zarejestrują działalność gospodarczą.

Te propozycje budzą kontrowersje.

- Propozycja jest szlachetna. Teoretycznie zakłada eliminowanie nadużyć, czyli sytuacji, gdy ktoś na umowie o dzieło pracuje jak na etacie. Ten kierunek zmian sprawdzi się tylko wtedy, gdy pracownik na etacie zarobi u swojego pracodawcy na tyle dużo, że nie będzie musiał już dorabiać na umowie o dzieło czy zleceniu. W wielu branżach to jest nierealne. Ta zmiana może oznaczać katastrofę choćby w środowisku nauczycieli, którzy dorabiali korepetycjami - mówi Tomasz Wypych, doradca personalny, ekspert od prawa pracy.

Ta zmiana może oznaczać katastrofę choćby w środowisku nauczycieli, którzy dorabiali korepetycjami.

- To jakiś absurd! Pracując w szkole zarabiam na rękę 2,5 tys. zł. Wykonuję też tłumaczenia ulotek reklamowych w oparciu o umowę o dzieło i udaje mi się w ten sposób zarobić 1-1,5 tys. zł, w zależności od miesiąca. Jeśli to prawo wejdzie w życie, to będę musiała zrezygnować z etatu albo z dodatkowych tłumaczeń - mówi Izabela Narloch, nauczycielka języka angielskiego w powiecie starogardzkim.

Eksperci tłumaczą, że chodzi tu o wyeliminowanie patologicznych sytuacji, gdy ktoś pracuje jak etatowiec, a szef podpisał z nim umowę o dzieło.

- Ale żeby zmiana miała sens, potrzebne jest wprowadzenie ulgowych rozwiązań w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej oraz np. w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne - uważa dr Mikołaj Rylski, ekspert prawa pracy.

Zmiany w kodeksie pracy. Nowe typy umów o pracę

Pojawią się też nowe typy umów o pracę: sezonowa, dorywcza i nieetatowa.

Ten pierwszy rodzaj będzie stosowany m.in. w związku z okresowym zapotrzebowaniem na prace lub w związku z cyklami produkcji rolnej.

Z kolei umowa dorywcza będzie zawierana nie dłużej niż na 30 dni w roku w celu wykonania prac nieregularnych lub krótkoterminowych.

Umowa nieetatowa będzie zarezerwowana dla pracowników do 26. roku życia, powyżej 60. roku życia i dla zatrudnionych na pół etatu.

- Nowe typy umów mają charakter krótkotrwały i stanowią alternatywę dla umów o dzieło czy zleceń. Natomiast, co ważne, są umowami o pracę. To dobra propozycja, ale nie może spodobać się szefom - dodaje Wypych.

Niektórzy eksperci wskazują, że obecne umowy-zlecenia są ozusowane i nie ma sensu rezerwować je głównie dla osób samozatrudnionych.

- Nie należy nazywać ich śmieciowymi od czasu, gdy zostały ozusowane. Są one umowami elastycznymi i pełnią ważną rolę w wielu branżach, będą dominować w przyszłości. A nowe umowy powinny być zgodne z dynamiką otoczenia biznesowego - uważa Katarzyna Lorenc, ekspert od prawa pracy Business Centre Club.

Duże kontrowersje budzą zmiany w urlopach. Wszyscy pracownicy, według zapowiedzi, będą mieli prawo do co najmniej 26 dni urlopu. Podział na urlop 20- lub 26-dniowy, uzależniony od stażu pracy, zostanie zlikwidowany. Liczba dni urlopu w poszczególnych firmach będzie mogła się zwiększać, o ile będzie to przewidywał układ zbiorowy pracy. Z kolei zmniejszenie liczby dni urlopu poniżej 26 dni nie będzie możliwe.

- Propozycja 26-dniowych urlopów bez względu na staż nie cieszy pracodawców. Sensowniejszym rozwiązaniem byłby krótszy urlop u nowego pracodawcy, który wydłużałby się wraz ze stażem w organizacji. Zmniejszyłoby to rotację pracowników i promowało rozwój w jednej firmie - dodaje Katarzyna Lorenc.

Sensowniejszym rozwiązaniem byłby krótszy urlop u nowego pracodawcy, który wydłużałby się wraz ze stażem w organizacji. Zmniejszyłoby to rotację pracowników i promowało rozwój w jednej firmie.

Modyfikacje przepisów mają też dotyczyć urlopów na żądanie. Pracownikowi nadal będą przysługiwały cztery dni urlopu na żądanie, ale być może, będą one bezpłatne.

Szykują się też duże zmiany w wynagradzaniu. Pensja za nadgodziny nie będzie automatycznie wypłacana pracownikowi, ma ona trafiać na konto powiernicze prowadzone przez firmę. Pracodawca będzie wypłacał pieniądze z konta w szczególnych sytuacjach np. załamania popytu na rynku. Wówczas mógłby, za zgodą związków zawodowych, obniżyć pracownikom wymiar czasu pracy lub tymczasowo zwolnić ich z obowiązku jej świadczenia.

Pieniądze za nadgodziny byłyby też wypłacane w przypadku m.in. zwolnienia pracownika. Limit odkładanych na koncie nadgodzin miałby wynieść maksymalnie 168 godzin. - Ten przepis oznacza, że pracodawca będzie przetrzymywał zarobione przez pracowników pieniądze i wypłaci je dopiero wtedy, gdy uzna za stosowne. Jest to rozwiązanie, które ma pomóc firmie, gdy koniunktura na rynku się obniży. Przepis trzeba jednak doprecyzować. Takie rozwiązanie jest już stosowane w innych państwach np. w Niemczech i generalnie się sprawdza - wyjaśnia Tomasz Wypych.

Autorzy zmian chcą też wprowadzić regulację dotyczącą przerw na papierosa. Gdy pracodawca zezwoli na przerwy dla palących, to będzie mógł się domagać ich odpracowania. Tę propozycję eksperci na razie traktują z przymrużeniem oka. Mówią, że jeśli przepis wejdzie w życie, będzie niesprawiedliwy i trudny do egzekwowania.

- Dlaczego regulować tylko przerwy palaczom, a co z tymi, którzy korzystają z Facebooka lub przeznaczają je na rozmowy telefoniczne lub jakieś inne czynności - zastanawia się Tomasz Wypych.

Dlaczego regulować tylko przerwy palaczom, a co z tymi, którzy korzystają z Facebooka lub przeznaczają je na rozmowy telefoniczne lub jakieś inne czynności?

Możliwe są też zmiany w premiach uznaniowych. Kodeks pracy będzie określał, jaki procent wynagrodzenia będzie uzależniony od decyzji pracodawcy.

- Ograniczając premiowanie uznaniowe, odbieramy możliwość docenienia pracowników przez ich szefów, gdy w grę wchodzi dodatkowy wysiłek czy zaangażowanie podwładnego. Na rynku pracownika to bardzo nierozsądne rozwiązanie - mówi Katarzyna Lorenc, ekspert od prawa pracy BCC.

Nowe prawo ma dopuszczać pracę w niedziele, ale tylko za zgodą pracownika. Proponowany jest limit sześciu roboczych niedziel w roku. To może budzić zastrzeżenia związkowców.