Zlikwidowali polskie cukrownie, teraz pora na browary?

Tradycje warzenia piwa sięgają w Leżajsku XVI wieku, kiedy to król Zygmunt I Stary wydał przywilej warzenia piwa w mieście. Dzisiejszy browar wybudowany został w latach 70-tych XX wieku, a w 1999 roku stał się częścią Grupy Żywiec S.A. (należącej do holenderskiego giganta piwowarskiego Heinekena). W 2021 roku uwarzono tu 800 tysięcy hektolitrów piwa, a jedną z największych jego zalet jest tutejsza czysta woda, w obronie której lokalny samorząd odmówił nawet kilku inwestorom, chcących zainwestować w tym samym Parku Przemysłowym, gdzie działa browar.

W ubiegłym tygodniu holenderski właściciel poinformował jednak o planach zakończenia produkcji w Leżajsku. Simon Amor, prezes zarządu Grupy Żywiec, jako powód podał m.in. „transformację w kierunku silnego, zrównoważonego i odpornego na przyszłość łańcucha dostaw”, co w kontekście miasteczka leżącego niedaleko drogi ekspresowej S19 (Via Carpatia), autostrady A4 oraz lotniska w Jasionce brzmi mało wiarygodnie. Na pocieszenie zapewnił, że marka Leżajsk zostanie utrzymana w portfolio koncernu, co oznacza, że piwo Leżajsk będzie produkowane… poza Leżajskiem – w Żywcu, w Namysłowie, w Warce lub w Elblągu, bo właśnie tam Grupa Żywiec zamierza kontynuować produkcję (co ciekawe w kontekście planów w Leżajsku, Browar Namysłów został przez Holendrów zakupiony zaledwie 2 lata temu).

Pracowników oraz leżajską społeczność rozwścieczyły też słowa dyrektor ds. korporacyjnych Grupy Żywiec Magdaleny Brzezińskiej, która na pytanie dziennikarza Nowin, co się stanie z zasłużonym zakładem, odpowiedziała: „Myślimy o sprzedaży zakładu, być może na jakąś działalność produkcyjną, ale nie piwowarską”. Innymi słowy: możemy sprzedać, ale nie pozwolimy warzyć tu piwa. Była to zarazem szybka odpowiedź grupy na pismo wójta Krzysztofa Sobejki, który zaproponował wykup browaru przez gminę. O przemyślenie decyzji zaapelowali do szefów Heinekena również inni samorządowcy i posłowie, jak również wojewoda podkarpacki Ewa Leniart.

Z dotychczasowych rozmów zarządu Grupy Żywiec ze związkami zawodowymi trudno jednak wyciągnąć jakieś pozytywne wnioski. Tym bardziej, że dokładnie w tym samym czasie kierownictwo zakładu rozmawia z pracownikami na temat planów przeniesienia produkcji. Wygląda więc na to, że Browar Leżajsk może podzielić ten sam los, który spotkał już kilka innych polskich browarów, w tym Heveliusa. Browar w Gdańsku-Wrzeszczu przetrwał zabory i wojny, ale w 2001 roku został zamknięty przez australijskie przedsiębiorstwo Brewpole Pty Limited (oficjalne powody były podobne do tych, o których mówi dziś właściciel browaru w Leżajsku).

Takie historie niestety mogą się powtarzać, bo jak zauważa Marcin Kawko z Klubu Jagiellońskiego, próżno szukać dużych browarów kontrolowanych przez polski kapitał. Największymi producentami piwa w Polsce są dziś:

• Kompania Piwowarska (której największym udziałowcem jest japoński holding Asahi Group),
• Grupa Żywiec (65 proc. akcji posiada holenderski Heineken, zaś 33 proc. Yunnan Ltd. z siedzibą w Londynie),
• Carlsberg Polska (spółka-córka duńskiego potentata piwowarskiego).

Łącznie te trzy grupy mają ponad 80 proc. udziałów w wartości sprzedaży piwa, szacowanej na kilkanaście miliardów złotych rocznie.

W polskich rękach znajduje się kilka mniejszych firm browarniczych, m.in. Van Pur, Jabłonowo, Sulimar, Amber czy Fortuna, choć podkreślić należy tu również coraz większą liczbę lokalnych, craftowych browarów rzemieślniczych.

W swoim corocznym raporcie Grupa Żywiec podkreśla, że prowadzi biznes w sposób „odpowiedzialny i zrównoważony”. Likwidację ponad 100 etatów w samym browarze i około 300 innych, które istnieją dzięki jego funkcjonowaniu, trudno jednak uznać za dowód takiej polityki. Mamy raczej do czynienia z egoistycznym podejściem do biznesu, do którego każda firma prywatna ma oczywiście prawo. Ale czy lokalna społeczność, zainteresowana dalszym funkcjonowaniem browaru, może się przed takim podejściem właściciela jakoś obronić?

W Leżajsku i na Podkarpaciu coraz częściej słychać głosy, że ewentualna likwidacja zakładu piwowarskiego powinna spotkać się z szerokim bojkotem produktów Grupy Żywiec. Mówią o tym zarówno sami mieszkańcy, pracownicy, jak i politycy. Podkreślają, że ewentualne straty ekonomiczne i wizerunkowe Holendrów mogą okazać się w ostatecznym rozrachunku większe niż zakładane korzyści. Zresztą trudno sobie wyobrazić, by miłośnicy złotego trunku kupowali piwo Leżajsk, jeśli będzie to „Leżajsk” już tylko z nazwy.

Czy zatem polskie browary podzielą los polskich cukrowni? Zagraniczny kapitał doprowadził do tego, że z 78 zachowało się ich nad Wisłą tylko 17.

rs