Złe traktowanie zwierząt to grzech

Dobry człowiek jest wrażliwy na krzywdę zwierząt?
Jest wrażliwy zarówno na krzywdę ludzi, jak i zwierząt, jeśli mówimy o wrażliwości, te sfery powinny być ze sobą połączone. Uważam, że niedopuszczalne jest zadawanie zwierzętom cierpienia, jak i dawanie przyzwolenia na nie, mniej lub bardziej po cichu. Zwierzęta cierpią, gdy się im zadaje ból, gdy się je wyrzuca, albo zmusza do egzystencji poniżej poziomu, na jaki zasługuje każda żywa istota. Znęcanie się, porzucanie istoty, którą wzięliśmy pod swój dach i która się do nas przywiązała, jest moim zdaniem barbarzyństwem.

Czy takie postępowanie jest grzechem?
Myślę, że tak, możemy z pewnością je rozpatrywać w tych kategoriach. Przypomnijmy sobie biblijny opis stworzenia – jest tam napisane, że wszystko, co Bóg stworzył było bardzo dobre, a człowiek otrzymał przywilej, żeby nadawać jego stworzeniom imiona. Brak szacunku dla żywych istot jest sprzeniewierzeniem się wobec dzieła Boga.

Nadawanie imion zwierzętom było znakiem więzi między nimi a człowiekiem?
Można to tak interpretować. W dawnej kulturze semickiej i nie tylko w niej, imię odrywało szalenie ważną rolę. Nadawanie imienia rzeczywiście miało wielką wartość, o której być może dzisiaj zapomnieliśmy i trochę szkoda. Było symbolem więzi z nazwaną drugą osobą ludzką czy ze zwierzęciem.

Dzieci często pytają: "Czy w niebie będą zwierzęta?". Także wielu dorosłych ludzi nie wyobraża sobie raju bez ukochanego psa czy kota.
To dość zawiła sprawa. Nawet papież Franciszek podejmował kiedyś tę kwestię, ale ostatecznie nie udało się jej rozstrzygnąć. Gdy przyjmiemy zasadę, że tylko człowiek ma nieśmiertelną duszę, to w tym kontekście trudno by było mówić o pośmiertnej wędrówce zwierząt do raju. W przypadku zwierząt możemy mówić o pewnego rodzaju duszy sensualnej, która pozwala odczuwać różne bodźce, uczucia i emocje. Natomiast jeżeli chcielibyśmy rozumieć raj w tym pierwotnym sensie, jako świat w chwili stworzenia, to kto wie, czy nie byłoby w nim miejsca dla naszych zwierzęcych towarzyszy? Ale nawet jeśli nie mamy takiej stuprocentowej pewności, to wcale to nie zwalania nas to z troski o nich.
Dzięki "zielonej" encyklice papieża Franciszka coraz głośniej mówi się np. o kategorii ekologicznej moralności. Wielu działaczy podkreśla, że gdyby księża w małych miejscowościach chętniej podejmowali te tematy, los zwierząt mógłby być znacznie lepszy.
Zgadzam się z panią, że ta problematyka jest zbyt rzadko poruszana publiczne, warto by ona częściej gościła w nauczaniu Kościoła, na przykład w postaci katechez. Tym bardziej, że troska o stworzony świat była obecna u pierwszych chrześcijan od początku, darzyli wielkim szacunkiem wszystko, co żyje. Szczególnie zaś tę myśl wydobył i podkreślił w swoim działaniu św. Franciszek z Asyżu, który wedle źródeł miał cudowny kontakt ze zwierzętami – potrafił rozmawiać z ptakami, nawiązał dialog z wilkiem, stworzył też piękny tekst, w którym wychwala wszelkie stworzenia. Przywołana przez panią encyklika Laudato si' czyli Pochwalony bądź jest przypomnieniem tych wszystkich wątków, a więc tego, że jesteśmy jednością ze światem, który nas otacza. Jeśli stoimy w obliczu ekologicznej zagłady, to ten stan jest winą człowieka, który nie korzysta ze środowiska naturalnego z należytym szacunkiem. Proszę zwrócić uwagę jakim zielonym, pełnym przyrody miejscem był kiedyś Lublin. Dzisiaj zabudowujemy każdy jego skrawek, karczujemy miejsca zielone, likwidujemy łąki i dziwimy się, gdy do miasta zawitają dzikie zwierzęta, chociaż tu zawsze był ich dom.

Mówi ksiądz o odpowiedzialności. Czy w obliczu przepełnionych schronisk, fatalnych warunków, w jakich często egzystują zwierzęta np. na wsiach i nie tylko, nie powinniśmy chociażby ograniczyć ich liczby sterylizacją?
Znam wiele osób, które mogłyby służyć za przykład, które adoptowały zwierzęta ze schronisk i zaangażowały się w długotrwałą misję, aby przez regulację liczebności poprawić los zwierząt. Jesteśmy odpowiedzialni za te wszystkie biedne stworzenia, których naturą jest to, że kierują się instynktem. Możemy wiele dla nich zrobić ograniczając ich rozrodczość, żeby nie rozmnażać niepotrzebnie cierpienia i bezdomności. Nie przyczyniajmy się do nieszczęścia, które na co dzień obserwujemy. Podziwiam osoby, które przykładowo sterylizują i dokarmiają wolno żyjące koty, nie rozumiem natomiast takich postaw, gdy zimą ktoś wszczyna awanturę za uchylone okienko w piwnicy... To jest bardzo aktualny problem i mamy w tym względzie jeszcze wiele do zrobienia.

Czy ludzie spowiadają się ze złego postępowania względem zwierząt?
Tak, zdarzają się takie przypadki, gdy człowiek gnębiony wyrzutami sumienia chce się uwolnić od tego duchowego czy nawet emocjonalnego ciężaru. Wówczas szuka pomocy w formie rozmowy albo sakramentu pojednania i pokuty. To pokazuje, że żałuje, że nie zatracił pewnej wrażliwości. Jest jednak wciąż wiele sytuacji, że ludzie trzymają zwierzęta na krótkich łańcuchach, nie zapewniają im podstawowych warunków w ich codzienności, nie okazują należytej troski - nie tylko jedzeniem, ale choćby czystością czy opieką weterynaryjną - i nie trapią ich z tego powodu wyrzuty sumienia. Tymczasem jesteśmy odpowiedzialni za nasze zwierzęta w całej rozciągłości, za ich byt, za ich zdrowie i dobrostan. Zaniedbanie tego wszystkiego jest moralnym złem i trzeba to ludziom uświadamiać. Dotyczy to wszystkich zwierząt, także gospodarskich.

A co z masowymi fermami? Zwierzęta, które w nich wegetują często nie widują w czasie krótkiego życia trawy ani słońca.
Pamiętam, że kiedyś widok pasących się krów był dla Polski czymś naturalnym, teraz jest coraz rzadszy. Dzisiejszy świat jest światem szybkiej, masowej produkcji wszystkiego, również zwierząt – kur, świń, krów... Liczą się tylko zyski, to coś potwornego. Trudno byłoby zmusić wszystkich, aby stali się wegetarianami, ale w tym polu również możemy wiele dokonać. Chociażby zadbać o to, aby spożywać mięso czy jajka z większą świadomością: ograniczyć je nieco, kupować – w miarę możliwości - z gospodarstw, o których wiemy, że zapewniły godziwe warunki, że zwierzęta tam nie cierpiały. Jesteśmy częścią tego Bożego świata i winniśmy okazać mu szacunek.

Ks. dr hab. Jarosław Maciej Popławski, profesor KUL, kierownik Katedry Historii Duchowości. Mistrz świata w tenisie księży (3 sierpnia zdobył złoty medal w kategorii +45 Mistrzostw Świata Księży w Tenisie w Żywcu). Miłośnik zwierząt.