Zasada: Górniczy Śląsk z wiekiem staje się rozumny. Śląsk z wiekiem do trumny. Pytania o poczynania PiS w górnictwie. I odpowiedzi

Bez zbędnej zwłoki, umowa społeczna. Tak rząd nazwał testament śląskiego górnictwa. Zamiar wynegocjowano we wrześniu, obiecano na połowę grudnia. Jest umowa? Nie ma. Co to za umowa właściwie? Mówiąc językiem oficjalnym: to dokument, który ureguluje transformację górnictwa i od którego zależeć będzie również dalsza polityka energetyczna państwa. Brzmi dostojnie. Kto nad tym strategicznym planem siedzi? Sam premier, jego zastępcy oraz szefowie pięciu kluczowych resortów. I eksperci. I marszałek województwa, i prezydenci górniczych miast. Moderuje prezydent RP, Pierwszy Gwarek Rzeczypospolitej. Wróć… Za strategię odpowiada wiceminister aktywów państwowych.

Czy wiceminister Artur Soboń ma dobre intencje? Bez wątpienia, rozchodzi się przecież o Polskę. Może nawet pan wiceminister pokochał kursy Warszawa-Katowice. Jeszcze raz, co to za strategia? Transformacja, restrukturyzacja, reformacja, bo grozi nam degradacja. Przyszłość Śląska, jak mówią związkowcy. Więc mówicie, że przyszłość Śląska zależy od ustaleń związków zawodowych z przedstawicielem rządu z trzeciego szeregu decyzyjności i politycznych wpływów? Cicho, rozmowy się toczą.

Ale czy transformacja górnictwa na dobrą sprawę już się nie dokonała? Na dwóch zatrudnionych w górnictwie przypada jedna osoba pracująca w gastronomii. Czy trzeba dodawać coś jeszcze? Ale to wciąż ponad 70 tys. ludzi, nie da się tak od razu, poza tym tam jest węgiel koksowy, a to przecież paliwo strategiczne w Unii Europejskiej. Jest. Na przykład w Rudzie Śląskiej. Czyli w KWK Bielszowice czy Halemba odkryto go jak złoto? Nie. Po dekadach zakopywania tam pieniędzy ktoś przypomniał sobie: mamy paliwo strategiczne, tylko do tej pory traktowaliśmy je jak odpad.

Ale jak to ma dalej funkcjonować? Państwo będzie dopłacać do nierentownych kopalń. Ale czy na to przypadkiem nie pozwala Komisja Europejska? Nie pozwala, ale może pozwoli, pewnie pozwoli, co ma zrobić. Czy polski rząd nie uzgodnił 4 lata temu z Brukselą, że ostatnia pomoc publiczna dla górnictwa zostanie udzielona w 2018 roku? Tak i w sumie chodziło tylko o łagodzenie skutków likwidacji kopalń, a nie subsydiowanie węgla.

Czy rząd przygotował siebie i sektor na dalszy scenariusz, na coraz bardziej restrykcyjną politykę klimatyczną, na nieuchronne zmiany technologiczne? W sumie, dokładnie 3 lata temu minister Krzysztof Tchórzewski mówił w Rudzie Śląskiej: „Rząd Polski postawił w Brukseli na górnictwo. Powiedzieliśmy, że ten poziom wydobycia węgla, który ma miejsce w tej chwili, zostanie utrzymany do 2050 roku”. Rok wcześniej premier Beata Szydło mówiła w Rybniku: „Przekonaliśmy Brukselę, że polskie górnictwo jest potrzebne nie tylko Polsce, ale i Europie”. Czy większość związkowców nie wznosiła wtedy toastów za przyszłość węgla? No, ale kto mógł to wszystko przewidzieć.

Zaraz, zaraz. Czy premier Szydło nie zapowiadała przed wyborami w 2015 roku, że rząd PiS nie zamknie żadnej kopalni? Tak, ale rząd PO wtedy prowadził górnictwo do samego Mordoru. A gdzie premier Szydło obiecywała koniec z zamykaniem kopalń? W KWK Makoszowy. Kto zamknął KWK Makoszowy? Rząd PiS. Ile razy rząd PiS złamał słowo dane górnikom i związkowcom? Sam premier Mateusz Morawiecki kilka razy. Czy prezydent Andrzej Duda zapowiadał, że stan górniczy będzie potrzebny Polsce jeszcze przez kilkaset lat? Tak i część związków (Solidarność) udzieliła mu poparcia w wyborach. Czy po wyborach nie okazało się, że minister Jacek Sasin chce ekspresowo zamykać część kopalń? A czy prezydent Duda choć raz zabrał głos w sprawie górnictwa – tak mniej więcej od wyborów do Barbórki, gdy w branży wybuchały kolejne pożary? Po pierwsze tak, po drugie nie.

A więc związki nadal wierzą, że to się wszystko dobrze skończy? Tak, bo w umowie społecznej ma być program inwestycji w nowoczesne, ekologiczne technologie węglowe. Ale po co nam jakiś nowy program, jak mamy Program dla Śląska? Czy w nim nie zapisano całej litanii technologicznych projektów górniczo-energetycznych? Zapisano i zdecydowana większość pozostała na papierze. Nad Programem dla Śląska czuwał sam premier i nie wyszło, a tu gwarancje rządu ma zapewniać wiceminister Soboń? Związkowcy mówią, że mają być gwarancje finansowania projektów, może nawet jeszcze więcej „zaangażowanych środków”.

Ale jak to w ogóle możliwe, że pakt o gospodarczej przyszłości Śląska (załóżmy, że o nią chodzi, a nie przyszłość związków zawodowych) uzgodnią związkowcy i wiceminister od aktywów? Czemu my się martwimy, że on może być niekorzystny, że grozi nam degradacja? Przecież my wysłaliśmy do parlamentu armię ludzi, przecież mamy premiera ze Śląska. Który z posłów PiS powiedział coś mądrego o tym, co zrobić z górnictwem i co po nim? Ale PO przez 10 lat nie wychowała, nie wykreowała jednego człowieka, który miałby w tej sprawie coś do powiedzenia, byłby partnerem dla górnictwa, pomostem górnictwa z resztą świata. Ale przecież prezydent złożył życzenia barbórkowe? Tak, podkreślił m.in. genetyczny patriotyzm górników.

Przecież to jest jak kariera Marcina Najmana: prawie nic nie trzyma się kupy. Ale najlepsze wciąż przed nami. Umowa społeczna, cały ceremoniał z nią związany. Może w styczniu, może w lutym, może później. Transformacja, regulacja, reputacja. Nasza przyszłość jest w dobrych rękach.