Zachwycający Kampinoski Park Narodowy. Tutaj bije zielone serce Polski

“Zielone płuca Warszawy”

Kampinoski Park Narodowy (KPN) znajduje się w sercu Polski - województwie mazowieckim, na północny zachód od Warszawy, na Nizinie Środkowomazowieckiej, między lewym brzegiem Wisły a Bzurą. Siedziba KPN zlokalizowana jest w podwarszawskiej miejscowości Izabelin, przy ulicy Tetmajera 38. Jadąc z Warszawy (od granicy Bielan i Żoliborza) samochodem można tam dotrzeć w około 10 minut. Puszcza Kampinoska nazywana jest “Zielonymi płucami Warszawy”. Wszystko dlatego, że przy wiatrach wiejących głównie z zachodu, statystycznie co trzy dni nad stolicę nawiewane jest świeże powietrze znad Parku. Co istotne, mimo ogromnej presji urbanizacyjnej, objęta najwyższą formą ochrony przyroda Puszczy Kampinoskiej rozwija się i wzmacnia.

To drugi co do wielkości park narodowy w Polsce. Został utworzony 64 lata temu, w dniu 16 stycznia 1959 roku, dzięki staraniom Jadwigi i Romana Kobendzów. Jego powierzchnia wynosi dokładnie 38 544,33 ha, z czego 72,40 ha przypada na Ośrodek Hodowli Żubrów w Smardzewicach w województwie łódzkim. Otoczony jest strefą ochronną tzw. otuliną o powierzchni równej 37 756 ha. Na najbardziej wartościowych przyrodniczo fragmentach puszczy utworzono 22 obszary ochrony ścisłej, które łącznie zajmują 12 procent terenu Parku. W 2000 roku Kampinoski Park Narodowy uznany został przez UNESCO za Światowy Rezerwat Biosfery. Od 2004 roku jest także obszarem „Natura 2000”.

Dla sportu i relaksu

Spacerując przez Kampinoski Park Narodowy można bez końca zachwycać się krajobrazem, który tworzą ciągnące się równoleżnikowo pasy wydm i mokradeł, w większości porośnięte lasami. To jeden z największych w Europie obszarów wydm śródlądowych. Bezcenną wartością jest tradycyjny mazowiecki krajobraz z mozaiką lasów, pól, łąk i pastwisk.

Kampinoski Park Narodowy jest popularnym miejscem wśród mieszkańców Mazowsza oraz turystów. Nic dziwnego, bowiem jest to jedyny park narodowy w województwie mazowieckim. Rocznie odwiedza go blisko 1,5 mln osób. Wstęp do Parku jest bezpłatny. Można przebywać w nim od świtu do zmierzchu. Ważne, aby szanować zasady i przestrzegać regulaminu, który obowiązuje na całym terenie. W KPN znajdują się oznaczone szlaki turystyczne, przez które można spacerować, biegać, uprawiać jogging, nordic walking lub zimą biegając na nartach. Specjalne trasy tworzą w sumie około 360 km. Wyznaczone są także szlaki dla rowerzystów - w sumie aż 200 km dedykowanych tras. W Parku znaleźć można także ścieżki edukacyjne. Na zielonej przestrzeni wyznaczono 12 polan wypoczynkowych oraz 10 ścieżek dydaktycznych. Ci, którzy chcą zorganizować imprezę turystyczną, sportową lub rekreacyjną, muszą uzyskać zgodę dyrektora KPN. Takie wydarzenia mogą odbywać się wyłącznie w wyznaczonych do tego miejscach. Ciekawą atrakcją znajdującą się w sąsiedztwie Parku jest Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny im. Jadwigi i Romana Kobendzów w Granicy. Znajdują się tam m.in. zagrody, ścieżka dydaktyczna, rekreacyjna, polana wypoczynkowa i wieża widokowa. Na terenie skansenu prowadzone są także warsztaty, szkolenia i zajęcia tematyczne dla przedstawicieli różnych grup wiekowych.

Król Łoś

Logo Kampinoskiego Parku Narodowego przedstawia łosia, który jest jednym z najbardziej dostojnych mieszkańców tego obszaru. Populacja łosia w KPN liczy około 350 osobników. Zamieszkuje leśne i zakrzewione tereny podmokłe, bagna, mokradła i torfowiska. Na zimę przenosi się na wyżej położone tereny, do lasów iglastych. Łosie wytępiono tu w pierwszej połowie XIX stulecia. Odtwarzanie populacji rozpoczęto w 1951 roku, a więc jeszcze przed powstaniem parku narodowego.

Królestwo roślin

Lasy zajmują ponad 73 procent powierzchni Parku. Na zielonym terenie podziwiać można około 150 zbiorowisk roślinnych, które tworzy ponad 1400 gatunków roślin naczyniowych i ponad 250 gatunków mszaków. Perełką tego miejsca jest relikt epoki polodowcowej - roślina chamedafne północna, którą spotkać można jedynie w kilku miejscach Polski.

Na większości terenów wydmowych w Puszczy Kampinoskiej rosną sosny i dęby. Żyją tu m.in. pachnica dębowa, kruszczyca okazała, zgniotek cynobrowy - owady związane z dobrze zachowanymi, starymi lasami. U podnóża wydm rosną grądy. Wczesną wiosną zakwitają zawilce gajowe, przylaszczki i gajowiec żółty tworząc piękne widoki. Na osuszonych terenach bagiennych powstały półnaturalne zbiorowiska łąkowe. Występują tam rzadkie gatunki, np. goździk pyszny i kosaciec syberyjski.

Raj dla zwierząt

Kampinoski Park Narodowy jest domem dla ponad 220 gatunków ptaków. W 1999 roku Parlament Europejski uznał Park za ostoję ptaków o randze europejskiej. Pod ochroną jest 49 gatunków, wśród których są, m.in. gniazdujący głównie na wrzosowiskach, lelek, mieszkający w kampinoskich olsach, żuraw oraz związana z grądami muchołówka mała.

Park jest również domem dla jastrzębi i myszołowów. Pożywienia na wykaszanych kampinoskich łąkach szukają orliki krzykliwe i bieliki. Puszcza Kampinoska to bezpieczne schronienie dla wielu gatunków ssaków. Na starych drzewach gniazda buduje bocian czarny. Jego liczebność w ostatnim okresie wynosiła około 15 par. Licznie występują tu sarny i dziki, na stałe zadomowił się też jeleń.

Nad starorzeczami Wisły spotkać można wydrę. Z kolei bobry zasiedliły niemal wszystkie kanały i zbiorniki wodne w Parku. Spotkać można też tchórze, kuny, lisy oraz rysie. Interesującą grupą ssaków są nietoperze. Zimę spędzają one w miejscach hibernacji – w ziemiankach i piwniczkach – dostosowanych przez przyrodników do ich potrzeb. Na terenie KPN bytuje 16 gatunków nietoperzy, z których najcenniejszymi są: nocek duży, nocek łydkowłosy, borowiec leśny i gacek szary. Część zwierząt została tu reintrodukowana, czyli ponownie wprowadzona po wielu latach nieobecności. Tak było w przypadku łosia, którego populację zaczęto odtwarzać jeszcze przed powstaniem KPN. Do Puszczy Kampinoskiej wróciły też rysie i bobry. Powróciły i zamieszkały również na stałe przez lata niewidziane wilki.

Bezcenna pomoc dla KPN

To wyjątkowe miejsce potrzebuje nieustającej opieki, dlatego niezwykle istotne jest ciągłe wsparcie i pomoc w ochronie tej bezcennej przestrzeni. Takie działania od 2021 roku prowadzi Grupa PGE. Historia współpracy z Parkiem rozpoczęła się od wyjątkowej akcji wolontariuszy, którzy połączyli swoje siły i uporządkowali teren Ośrodka Dydaktyczno-Muzealnego w miejscowości Granica. Wspólnie kosili trawę, grabili liście, naprawili ławki, ogrodzenie i odświeżyli tablice informacyjne. Wolontariusze PGE posadzili również drzewa w sąsiedztwie siedziby Leśnictwa Kampinos. Akcja kontynuowana była także w 2022 roku.

Dzięki wsparciu Grupy PGE, w Parku zainstalowano 10 fotopułapek, które rejestrują życie zwierząt. Każdy może zobaczyć filmy na portalach społecznościowych parku oraz Grupy PGE. Owocem współpracy jest także wznowienie publikacji kwartalnika przyrodniczego „Puszcza Kampinoska”.

W 2023 roku PGE także wspiera Kampinoski Park Narodowy. Powstało wiele projektów edukacyjnych, jak np. „Noc nietoperzy” czy „Poznaj łosie w Kampinosie”. Najważniejszym projektem realizowanym w KPN dzięki wsparciu PGE jest program ochrony nietoperza. Projekt zakłada przystosowanie dla tych wyjątkowych ssaków 7 nowych piwniczek. Do tego zaplanowano cykl warsztatów o nietoperzach pt. „Nietoperze obok nas” prowadzonych przez specjalistów.

Kampinoski Park Narodowy to wyjątkowe miejsce na kuli ziemskiej. Mieszkańcy Polski mają szczęście mieć tę piękną krainę w swoim kraju. Priorytetem jest dbanie o Park, szanowanie zielonej przestrzeni i wszystkich zwierząt, dla których KPN jest oazą bezpieczeństwa. Miejmy świadomość bycia gościem na terenie parków narodowych. Szanujmy zasady odwiedzania takich pięknych miejsc.