Zabójstwo lekarki w Częstochowie. Od głośnej zbrodni minęło 35 lat, ale zagadka wciąż jest nierozwiązana

Krystyna Miłoch-Maletz mieszkała w jednej z kamienic przy alei Najświętszej Marii Panny w Częstochowie. Była cenionym lekarzem chorób wewnętrznych. Znali ją nie tylko mieszkańcy Częstochowy, ale i całego regionu. Pracowała na pełnym etacie w przychodni przy ulicy Piotrkowskiej, której była też kierownikiem. Leczyła również w szkołach. Przez kilka godzin w tygodniu przyjmowała pacjentów na prywatne wizyty w swoim mieszkaniu w centrum miasta, które pełniło funkcję gabinetu lekarskiego. I to właśnie tam została brutalnie zamordowana.

Zabójstwa dokonano tuż przed Wigilią – 21 grudnia 1987 roku, prawdopodobnie w godzinach między 19.00, a północą. W toku śledztwa ustalono, że bliska osoba dzwoniła do pani Krystyny około godziny 20.00 i już wtedy kobieta nie odbierała telefonu. Z zeznań osób, które ją znały wynika, że lekarka była bardzo ostrożna zanim wpuściła kogoś obcego do domu. Zawsze zamykała też drzwi...

Jej ciało zostało znalezione 22 grudnia – makabrycznego odkrycia dokonała znajoma pielęgniarka, która od kilku dni przychodziła do pani doktor robić jej zastrzyki. Kobieta pukała i dzwoniła do drzwi, ale nikt nie otwierał. Nacisnęła więc na klamkę i ku ogromnemu zdziwieniu, te otworzyły się. Weszła, więc do środka. W gabinecie lekarskim odnalazła zwłoki. Natychmiast zaalarmowała sąsiadów, a ci powiadomili pobliski I Komisariat MO w Częstochowie. Było to dokładnie o godz. 16:00.

Zabójca był niezwykle brutalny. Sprawca zadał swojej ofierze kilkanaście ciosów w głowę. Podczas sekcji zwłok odkryto szereg obrażeń mózgoczaszki, w tym dziewięć ran tłuczonych kości skroniowej i ciemieniowej, złamanie kości sklepienia czaszki, złamanie kości podstawy czaszki, stłuczenie mózgu, krwiaki podpajęczynówkowe oraz zmiażdżenie lewej małżowiny usznej. Obrażenia zadane były narzędziem twardym, tępokrawędzistym, godzącym obustronnie, z dużą siłą. Co istotne, na ciele ofiary nie znaleziono śladów świadczących o tym, że kobieta się broniła...

Czym zawiniła spokojna i ceniona lekarka? Sprawdzano różne wątki i tropy. Pojawiło się wiele hipotez. Według ówczesnych ustaleń powodem zbrodni był rabunek. Zabójca zabrał bowiem kilka wartościowych przedmiotów, między innymi biżuterię i gotówkę w walucie polskiej i obcej. Rodzina stwierdziła jednak, że kosztowności, które znajdowały się w innym pokoju, pozostały nietknięte. Nie było tam nawet widać śladów plądrowania.

Według rodziny podczas śledztwa popełniono szereg błędów i zaniedbań. Ich zdaniem zbrodnia miała podłoże polityczne i sprawcą mogła być Służba Bezpieczeństwa. Zięciem pani Krystyny był wybitny artysta Jan Sawka, znany ze swoich opozycyjnych działań. Został wydalony z Polski w 1976 z powodów politycznych. Współpracował z takimi poetami, jak Edward Stachura, L.A. Moczulski, Ryszard Krynicki, czy Stanisław Barańczak. Był aktywnym uczestnikiem festiwalu FAMA, gdzie organizował happeningi polityczne.

W dobie stanu wojennego, był kluczową postacią w organizowaniu ogromnej kampanii telewizyjnej, wspierającej Solidarność. Jego plakat, wydrukowany przez amerykańskie związki zawodowe, został sprzedany w milionach egzemplarzy, a dochód przeznaczano na pomoc rodzinom internowanych. Wojciech Jaruzelski określił go nawet „jako jednego z wrogów narodu”.

Rodzina zamordowanej twierdzi, że właśnie zaangażowanie w sprawy polityczne Jana Sawki miało związek z tą makabryczną zbrodnią – krótko mówiąc, śmierć lekarki miała być zemstą ze strony Służby Bezpieczeństwa za walkę zięcia z komunizmem. Świadczyć może o tym również fakt, że kobieta została zabita w rocznicę ślubu swojej córki i „wrogiego dla narodu zięcia” – dokładnie 21 grudnia 1974 roku jej córka brała ślub z Janem Sawką. SB miała zwyczaj dokonywania takich „zleceń” właśnie w jakieś szczególne dni. Zemsta SB to oczywiście tylko jedna z hipotez, która nigdy nie została jednak potwierdzona...

Rodzina od początku bardzo krytycznie oceniała działania śledczych.

- Śledztwo było od początku nierzetelne i problematyczne. Przez 3 tygodnie nie wpuszczono rodziny do gabinetu i mieszkania. Również przez 3 tygodnie nie było prokuratora przydzielonego do śledztwa. Wiele osób nieodnotowanych w aktach zostało wpuszczonych na miejsce zbrodni, skutkiem czego część śladów została zadeptana. Próbki krwi zostały zamienione z krwią z innego śledztwa. Akta całkowicie pomijają fakt, ze ofiara miała trzecia córkę, Hannę Sawkę, która była żoną wybitnego artysty Jana Sawki – mówił Adam Kwiecień z magazynu „Zbrodnie z Archiwum X”, który pomaga rodzinie zamordowanej.

Przed czterema laty córka Krystyny Miłoch-Maletz chciała, aby prokuratorzy z Instytutu Pamięci Narodowej wszczęli śledztwo w tej sprawie, bo jej zdaniem jest to zbrodnia komunistyczna. IPN odmówił, a Ewa Maletz, córka zamordowanej złożyła na tę decyzję zażalenie. Sąd Okręgowy nie wydał jednak postanowienia w tej sprawie, uznając, że zażalenie zostało złożone nieprawidłowo.

Zabójstwo Krystyny Miłoch-Maletz było jednym z najgłośniejszych w Polsce pod koniec lat 80. Śledczy przyjęli kilka hipotez w sprawie, które przedstawiono m.in. w znanym magazynie kryminalnym „997”. Wytypowano nawet kilku podejrzanych, ale nikomu niczego nie udowodniono. Śledztwo trwało 15 miesięcy. Formalnie umorzono je w dniu 10 marca 1989 r. wobec niewykrycia sprawcy mordu.

I mimo że od zbrodni minęło już blisko 35 lat, wciąż nie wiadomo, kto zabił doskonale znaną i cenioną częstochowską lekarkę Krystynę Miłoch-Maletz w jej własnym domu… Kiedyś tą sprawą żyła cała Częstochowa. Dziś niewielu o niej pamięta. Jeden z naszych rozmówców przyznał, że to była bardzo głośna zbrodnia, ale nie jest w stanie przytoczyć szczegółów. Z osób, które w tym czasie mieszkały w tej okolicy nie ma już praktycznie nikogo. Zostali jedynie mieszkańcy, którzy w czasie gdy dokonano tej makabrycznej zbrodni, byli dziećmi...