Wybory w Niemczech. Niepewność na politycznej szachownicy. Kanclerza pewnie nie poznamy w tym roku

Pewne po niedzielnych wyborach w Niemczech jest to, że kanclerz Angela Merkel wygłosi orędzie do narodu pod koniec roku. To z kolei oznacza, że 17 grudnia prześcignie Helmuta Kohla jako najdłużej urzędujący kanclerz Niemiec w epoce nowożytnej.

Wstępne wyniki dają centrolewicowej Partii Socjaldemokratycznej 25,7% głosów, konserwatyści Merkel uzyskali 24,1%. Na trzecim miejscu z ok. 15-procentowym poparciem znaleźli się Zieloni. Jeśli te wyniki się utrzymają, kandydat SPD Olaf Scholz, obecnie minister finansów w rządzie Merkel, podejmie próbę stworzenia rządu, co może być, z uwagi na niewielkie zwycięstwo, bardzo trudne, pisze Wall Street Journal.

- Obywatele zdecydowali o naszej wygranej i jest to nasz wielki sukces - mówił Scholz po ogłoszeniu wstępnych wyników. Tak wielu głosowało na SPD, ponieważ chcą zmiany rządu i chcą, aby następnym kanclerzem był Olaf Scholz. Objęcie przez niego tej funkcji zależy od zdolności stworzenia koalicji, której kształt określi program polityczny rządu.

Scholz zapowiada, że chciałby sojuszu z Zielonymi i Wolnymi Demokratami. Jeśli stworzy koalicję, będzie naciskał na więcej inwestycji publicznych, zwłaszcza w transformację klimatyczną i infrastrukturę cyfrową. Jeśli nie uda mu się wypracować konsensusu, obie partie mogą też wejść w koalicję z konserwatystami. Armin Laschet ogłosił, że również chciałby utworzyć rząd, oferując Zielonym i FDP po wyborach możliwość „spełnienia tego, co obiecali wyborcom”.

Rozmowy koalicyjne określą podział ministerialnych tek i agendę polityczną rządu, która zwykle jest bardzo szczegółowa i obejmuje setki stron. Nowy gabinet musi uzyskać poparcie większości parlamentu, który następnie wybierze kanclerza. Perspektywa miesięcy negocjacji wywoła zapewne niepokój w wielu stolicach europejskich, bo sojusznicy Berlina czekali na jasność, co do tak nierozstrzygniętych projektów, jak pakiet klimatyczny i możliwe zmiany w regułach dotyczących zadłużenia i deficytu.

Zdaniem Mujtaba Rahmana, jednego z szefów Euroasia Group, firmy konsultingowej zajmującej się ryzykiem politycznym, wejście nowego kanclerza w koalicję trójstronną, będzie odzwierciedleniem słabszego niemieckiego przywództwa w UE.

Zakończyła się pewna epoka w niemieckiej polityce. Po 16 lat dominacji konserwatystów pod rządami Merkel, centrolewica uzyskała niewielką większość. To, czy przejmie stery władzy i przesunie największą gospodarkę Europy na lewo, będzie zależeć od wyników negocjacji koalicyjnych. Bez względu na ich wynik, można mówić o porażce konserwatystów. Poparcie dla nich ich spadło o osiem punktów z historycznego minimum w 2017 roku.

Scholz w kampanii mówił o sprawiedliwości społecznej, skupił się na podniesieniu płacy minimalnej, budowaniu tanich mieszkań, podnoszeniu podatków dla wyższej klasy średniej i stabilizacji systemu emerytalnego. Zieloni uzależnili udział w rządzie od ograniczenia emisji CO2 i dofinansowania zielonej transformacji gospodarki.

Wynik niemieckich wyborów pokazał, że czas wyrazistych dwóch partii z ogromną przewagą nad resztą politycznego peletonu skończył się. Nastąpiła ogromna erozja dużych partii. Rozdrobnienie jest normalne w mniejszych krajach rządzonych przez stosunkowo niestabilne koalicje (Holandia, Szwecja), jednak zarządzanie największym i najważniejszym krajem Unii Europejskiej może być bardzo trudne. To całkiem nowa sytuacja dla Niemiec i wyzwanie dla tego kraju.