Białoruś: Wybory prezydenckie 2020. Reżim podał wyniki, zwycięża Łukaszenka. Protesty i starcia z milicją w Mińsku. Co zrobi Cichanouska?

Białoruś. Reżim ogłosił wyniki wyborów. Łukaszenka nie odda władzy

Według ogłoszonego w niedzielę wieczorem państwowego badania exit poll Aleksandr Łukaszenka zdobył 79,7 proc. głosów i będzie rządził Białorusią już szóstą kadencję. Na jego rywalkę, Swiatłanę Cichanouską, według tego samego źródła, głosy oddało zaledwie 6,8 proc. białoruskich obywateli. 9,2 proc. miało zagłosować "przeciwko wszystkim" kandydatom. Frekwencja wyniosła 79 proc.

Zupełnie inny rezultat wyborów pokazują nieoficjalne, opozycyjne badania exit poll. Według największego, w którym przepytanych zostało 71 tys. uprawnionych do głosowania, Cichanouska miała zdobyć 71,1 proc. głosów, natomiast urzędującego prezydenta poparło tylko 15,7 proc. Szefowa telewizji Biełsat, Agnieszka Romaszewska zwraca uwagę, że po raz pierwszy w historii niektóre z oficjalnych protokołów komisji wyborczych odnotowują zwycięstwo kandydata opozycji.

Nie ma wątpliwości, że wybory, które w niedzielę odbywały się na Białorusi, dalekie były od demokratycznych standardów. Najpoważniejszych konkurentów Aleksandr Łukaszenka wyeliminował już na etapie rejestracji kandydatów. Walery Capkała, po tym jak białoruska Centralna Komisja Wyborcza odrzuciła 145 tys. zebranych przez niego podpisów, wyjechał do Moskwy, a według najnowszych doniesień ma przebywać w Warszawie. Do aresztu trafili bankowiec Wiktar Babaryka i bloger Siarhiej Cichanouski.

Swiatłana Cichanouska rzuca wyzwanie Łukaszence

Niespodziewanie na liderkę białoruskiej opozycji wyrosła żona tego ostatniego. 38-letnia Swiatłana Cichanouska to nauczycielka i tłumaczka języka angielskiego, absolwentka Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego w Mozyrzu, bez politycznych ambicji. W kampanii wyborczej podkreślała, że chce tylko doprowadzić do uwolnienia więźniów politycznych i przeprowadzenia na Białorusi uczciwych, wolnych, demokratycznych wyborów.

„Zarejestrowali mnie, żebym stała się memem, myśleli, że będę powodem do żartów. Że Łukaszenka poczuje się lepiej mając taką rywalkę. A ludzie zaczęli postrzegać mnie inaczej – jako silną kobietę, która może nie tylko stanąć w obronie męża, ale i kraju. Sama nie sądziłam wówczas, że znajdę w sobie tyle siły” - mówiła w rozmowie z „Gazetą Wyborczą”. I rzeczywiście, przedwyborcze wiece Cichanouskiej gromadziły tłumy przeciwników urzędującego prezydenta, a reżim Łukaszenki niejednokrotnie brutalnie rozbijał manifestacje i zatrzymywał zwolenników opozycji.

Wybory na Białorusi. Czy można pokonać Łukaszenkę?

Nikt nie wierzy, że wyniki wyborów prezydenckich na Białorusi, które ogłosi Centralna Komisja Wyborcza, będą zgodne ze stanem faktycznym. Wątpliwości budzą już teraz wybory przedterminowe, które trwały od 4 sierpnia. Według CKW z tej możliwości skorzystało aż 41,7 proc. uprawnionych do głosowania. Niezależni obserwatorzy uważają, że te dane są znacznie zawyżone.

Białoruska opozycja przygotowuje się do ogłoszenia własnych wyników. Na platformie Gołos, która ma służyć do alternatywnego liczenia głosów, zarejestrowało się ponad milion osób. "Wystarczy, że wyślesz zdjęcie obu stron swojej karty do głosowania. Tylko karty, bez paszportu i selfie. Twój głos pozostanie anonimowy" - tłumaczą twórcy projektu.

Zarejestrowany poza granicami kraju serwis znalazł się w ostatnich dniach na celowniku reżimu, który szukał sposobu, by zablokować platformę. - Chodzi tam o stworzenie centralnej komisji wyborczej w szarej strefie. To tworzenie wypaczonego rezultatu wyborów, by deprecjonować oficjalny wynik i na tej podstawie zorganizować zamieszki – oceniła Lidzija Jarmoszyna, szefowa CKW. W niedzielę opozycyjni działacze informują o problemach z dostępem do internetu.

Aresztowania i fala represji nie powstrzymają protestów

Reżim przygotowuje się natomiast do tłumienia protestów. Służby blokują główne ulice oraz obstawiają budynki administracji rządowej.

Reporterzy donoszą o zatrzymaniach niezależnych obserwatorów i dziennikarzy. W niedzielę Białoruś w obawie przed aresztowaniem opuściła Weranika Capkało, jedna z najbliższych współpracowniczek Swiatłany Cichanouskiej, żona niedoszłego kandydata na prezydenta Białorusi. Na wieczór białoruska opozycja zaplanowała dużą manifestację w Mińsku.

Po zamknięciu lokali wyborczych przed wieloma z nich zgromadzili się zwolennicy opozycji, domagając się podania prawdziwych wyników wyborów.

W niedzielę wieczorem na ulicach Mińska dochodzi do starć protestujących z funkcjonariuszami białoruskiego OMON-u. Milicja używa przeciwko demonstrantom gazu łzawiącego, armatek wodnych i granatów hukowych. Jak podają niezależne media, wiele osób zostało zatrzymanych, nie tylko w stolicy kraju, ale także m.in. w Grodnie, czy Witebsku.

Białorusini głosowali w Polsce. Większość nie została dopuszczona

Od rana obywatele Białorusi oddawali głosy także w Warszawie. Przed ambasadą ustawiła się długa kolejka. Fundacja Białoruski Dom, która na miejscu przeprowadzała niezależne badanie exit poll, alarmowała jednak, że głosowanie w ambasadzie przebiegało z dużymi problemami - w ciągu 4,5 godziny, do godz. 12:30 zagłosowało tylko 81 osób, a ponad 2000 osób wciąż czekało w kolejce. Ostatecznie zagłosować udało się zaledwie ok. 220 osobom. Ambasada tłumaczy, że było to spowodowane wymogami reżimu sanitarnego.

Jak podaje Biełsat, część białoruskich wyborców z Warszawy udała się do Białej Podlaskiej, obawiając się, że w stolicy nie uda się im oddać głosu przed zakończeniem głosowania. Kolejka od rana tworzyła się również przed konsulatem w Białymstoku.

W wyborach prezydenckich na Białorusi wystartowało pięcioro kandydatów: Aleksandr Łukaszenka, Swiatłana Cichanouska, Hanna Kanapacka, Andrej Dzmitryjeu i Siarhiej Czeraczań. Lokale wyborcze były otwarte od godz. 8 rano do godz. 20.