Wpływ COVID-19 na serca dzieci. Najnowsze wyniki badań

MIS-C (ang. Multisystem inflammatory syndrome in children) to nowa choroba, zidentyfikowana podczas pandemii COVID-19. Występuje u dzieci około czterech do sześciu tygodni po ekspozycji na COVID-19. Pod względem objawów częściowo przypomina zespół Kawasaki (występujące zwłaszcza u dzieci zapalenie naczyń krwionośnych). Jednak MIS-C wiąże się z głębszym stanem zapalnym w różnych częściach ciała, w tym sercu, płucach, nerkach i przewodzie pokarmowym. Około 80-85 proc. przypadków MIS-C w Stanach Zjednoczonych i Europie dotyczyło lewej komory serca.

– Obecnie istnieją ograniczone dane na temat tego, jak często i jak długo powinniśmy monitorować czynność serca w stanie rekonwalescencji MIS-C po opuszczeniu szpitala przez dziecko – powiedział starszy autor badania Anirban Banerjee, profesor pediatrii klinicznej w University of Pennsylvania Perelman School of Medicine oraz kardiolog prowadzący w Cardiac Center w Szpitalu Dziecięcym w Filadelfii.

– Biorąc pod uwagę, że MIS-C został zidentyfikowany w wyniku pandemii COVID-19, protokoły leczenia nie zostały jeszcze ustandaryzowane, a opieka kontrolna jest bardzo zróżnicowana, co może prowadzić do zamieszania i niepokoju wśród rodzin pacjentów i ich zespołu opiekuńczego. Nasz zespół badawczy miał nadzieję dostarczyć wskazówek i zmniejszyć niejasności dotyczące optymalnej opieki, zwłaszcza w odniesieniu do uprawiania sportu – dodał Banerjee.

Naukowcy dokonali przeglądu danych dotyczących 60 dzieci hospitalizowanych w związku z MIS-C z powodu ekspozycji na COVID-19, które leczono w dwóch szpitalach w Filadelfii od kwietnia 2020 r. do stycznia 2021 r. U żadnego z dzieci nie zdiagnozowano COVID-19 przed wystąpieniem objawów MIS-C. Grupa składała się w 60 proc. z chłopców (średnia wieku 10 lat). Około 48 proc. stanowiły dzieci ciemnoskóre, 27 proc. – białe, 15 proc. latynoskie, 4 proc. – o pochodzeniu azjatyckim, zaś pochodzenie etniczne 23 proc. dzieci było nieznane. Uczestnicy byli leczeni dożylną immunoglobuliną i/lub sterydami ogólnoustrojowymi. Badacze dokonali przeglądu danych echokardiograficznych i klinicznych z dokumentacji medycznej, w tym czynników demograficznych, testów, leczenia i wyników hospitalizacji.

Dane dotyczące kolejnych 60 dzieci, które miały serce o prawidłowej budowie i nie były narażone na MIS-C lub COVID-19, służyły jako kontrolne. Dzieci z grupy kontrolnej zostały podzielone na dwie grupy: 60 proc. miało w aktach echokardiogramy wykonane przed pandemią COVID-19, a 40 proc. – echokardiogramy w ramach sztywnych protokołów COVID-19 po październiku 2020 r.

W przypadku dzieci z MIS-C naukowcy przeanalizowali obrazy serca wykonane podczas wstępnej hospitalizacji (faza ostra) i późniejsze – tydzień po pierwszym skanowaniu (faza podostra); po miesiącu oraz po trzech lub czterech miesiącach obserwacji. Dzieci zostały przebadane za pomocą konwencjonalnej echokardiografii, echokardiografii ze śledzeniem plamki (techniki obrazowania, która analizuje ruch tkanki serca) – oraz obrazowania serca metodą rezonansu magnetycznego (MRI).

Jak wykazała echokardiografia, funkcja skurczowa i rozkurczowa lewej komory oraz funkcja skurczowa prawej komory uległy gwałtownej poprawie w ciągu pierwszego tygodnia, po czym w ciągu trzech miesięcy nastąpiła dalsza poprawa i całkowita normalizacja.

81 proc. pacjentów utraciło część funkcji skurczowej lewej komory w ostrej fazie choroby, jednak po trzech i czterech miesiącach funkcja skurczowa wróciła do normy.

MIS-C nie powodował trwałych nieprawidłowości w tętnicach wieńcowych. Podczas początkowej hospitalizacji 7 proc. pacjentów miało oznaki niewydolności serca, jednak po trzech miesiącach wszystkie skany były prawidłowe.

– Wyzdrowienie w przypadku tych dzieci było doskonałe – powiedział Banerjee. – Wyniki mają ważne implikacje dla naszych zespołów opieki zdrowotnej zajmujących się opieką nad dziećmi z MIS-C. Nasze odkrycia mogą również dostarczyć wskazówek dotyczących stopniowego powrotu do uprawiania sportu po ustąpieniu czynności serca po trzech do czterech miesięcy później. Potrzebny jest elektrokardiogram i echokardiogram. Zalecamy również wykonanie rezonansu magnetycznego serca u dzieci, które mają wysoce nieprawidłowe wyjściowe badanie rezonansem magnetycznym serca w ostrym stadium lub wykazują oznaki utrzymującej się ciężkiej dysfunkcji lewej komory.

Badacze zauważają, że nadal istnieją znaczne luki w istniejącej wiedzy na temat MIS-C, ponieważ COVID-19 i MIS-C to nowe choroby. Najważniejszym pytaniem, na które należy jeszcze odpowiedzieć, jest to, jak te dzieci radzą sobie rok do dwóch lat po początkowej hospitalizacji.

Autorzy zwracają jednak uwagę na ważne ograniczenia: badanie miało charakter retrospektywny do celów klinicznych i nie było standaryzowane pod kątem badań. Ponadto brakowało danych z obserwacji w przypadku niektórych pacjentów, którzy zrezygnowali z udziału w badaniu. Banerjee wyjaśnił, że ponieważ zarówno COVID-19, jak i MIS-C były nowo odkrytymi chorobami, czas wykonania kontrolnych echokardiogramów był nieco arbitralny i wynikał z preferencji różnych klinicystów, a nie ze standardowego protokołu badawczego.

– Badanie to dostarcza dodatkowych dowodów na to, że zajęcie mięśnia sercowego jest przemijające i może nie prowadzić do długotrwałych nieprawidłowości w funkcji rozkurczowej lub skurczowej lewej komory – powiedział ekspert American Heart Association, dr Kevin G. Friedman, profesor nadzwyczajny pediatrii w Harvard Medical School. Dodał też: – Chociaż zajęcie serca w ostrym stadium choroby jest powszechne, uspokaja to, że wszyscy pacjenci wracają do normalnej funkcji serca w ciągu około tygodnia. Te dane mówią nam, że na szczęście trwałe uszkodzenie serca jest bardzo rzadkie w MIS-C. Nawet u pacjentów z istotnymi nieprawidłowościami kardiologicznymi w ostrej fazie choroby zmiany te ustąpiły po 3-4 miesiącach.