Wojciech Waglewski: Nie wierzę w sprawczą siłę muzyki. Od 30 lat proszę, żebyśmy nie byli jak barany, z którymi można wszystko zrobić

Dorota Kowalska
Dziś już nikt nie pamięta, co za mężowie stanu jeździli natrąbieni melexami po zagranicznym kurorcie, ale powieściami Twardocha będą zachwycać się nasze prawnuki. Sztuka zawsze była i będzie ponad polityką, choć ta nieustannie włazi w nią z butami. Odnoszę też wrażenie, że w przeciwieństwie do polityki, sztuka robi wszystko, by ludzi do siebie zbliżyć - mówi Wojciech Waglewski.

Spodziewał się pan, że swoim singlem „Się poruszam” roztańczy Polaków?
To za dużo powiedziane. W sumie, tych obserwujących te tańce jest ze sto tysięcy, może więcej. Nie jest to jakiś rekord świata. Ale nie, nie spodziewałem się. Chciałem, żeby ludzie tańczyli - całym pomysłem na płytę „Za niebem” są pląsy rozumiane oczywiście w sposób bardzo różny, bo taniec nie zawsze oznacza radość. Przecież są kultury, w których tańczy się na pogrzebach, łączy z kosmosem, wszechświatem. Poprzednia płyta była raczej do słuchania w domu, przy zielonej herbatce i dietetycznym wafelku, ewentualnie w teatrze czy jakiejś innej filharmonii na siedzący, a tu chciałem państwa namówić do rozruszania lędźwi. Tak się fantastycznie złożyło, że mój menager wynalazł w sieci panią Nadię Vadori-Gauthier, która jest choreografką i tancerką paryską, w tej chwili chyba się doktoryzuje i przy okazji pracy doktorskiej realizuje pomysł ilustrowania rzeczywistości tańcem.

Dla tych, którzy nie wiedzą: Nadia Vadori-Gauthier tańczy od 2015 roku, od dnia zamachu na redakcję Charlie Hebdo. Każdego dnia minutą tańca wyraża swój sprzeciw wobec przemocy.
Dokładnie. Konieczność tańca albo w wersji radosnej albo w wersji baletowo-salonowej trochę ją znudziła. Chciała, żeby jej taniec był jakąś formą…

Sprzeciwu?
Sprzeciwu, czy raczej komentarza zastępującego lub wypierającego przemoc z naszego życia. Singlem „Się poruszam” wysyłam komunikat: przestańmy dawać sobą manipulować ludziom, którzy na naszych podziałach zarabiają pieniądze, czy zbijają kapitał polityczny. Generalnie, w moim przekazie, taniec, sztuka w ogóle, może być formą odreagowania, sprzeciwu, niewkręcania się w to wszystko, co się z nami wyczynia. Nadia Vadori-Gauthier tańczy codziennie, bez podkładów i rejestruje swój taniec. Tańczyła także podczas któregoś z kolei pochodu żółtych kamizelek i okazało się, że jej ruchy idealnie współpracują z naszym i tekstem i muzyką.

Chciałbym tylko, żebyśmy częściej zatrzymali się na chwilę i zapytali samych siebie, dokąd zmierzamy

A ja myślałam, że to był teledysk nagrany na potrzeby waszego singla!
Nie, to zupełny zbieg okoliczności. Przedziwne, prawda? Nawiązaliśmy kontakt z panią Nadią. Opowiedzieliśmy jej całą historię, bardzo entuzjastycznie weszła w nasz projekt. Takie cuda się zdarzają! A potem to już była siła rozpędu. Myśleliśmy, że może jacyś znani koledzy „zatańczą na tę nienawiść kompletnie chorą” i trochę nieoczekiwanie zrobiła się z tego spora akcja. Filmiki ze swoim tańcem przysyłają nam artyści, fani, osoby postronne.

Bo pan w „Się poruszam” tańczy: „na tę nienawiść kompletnie chorą/na rozdwajanie włosa na czworo/ na hipokryzję w każdym zdaniu/ na zmasowany atak draniów(…)”.
Tańczę, wypinam się, ale nie w tym sensie, że mnie to nie interesuje, bo tak się nie da, ta nienawiść zaszła tak daleko, że rozbija całe rodziny, ale raczej, że nie dam się zmanipulować ludziom, którzy na tym naszym nielubieniu - jeszcze raz to powiem - budują swoje pomysły na życie nie patrząc na skutki.

Skąd się ta nienawiść wzięła?
Nie wiem! Myślę, że to przede wszystkim spore zaszłości historyczne, jeszcze porozbiorowe, ale też zwykła „bezinteresowna zawiść”, z której zdaje się słyniemy. Lubimy, kiedy sąsiadowi się nie powiedzie, a media to wykorzystują, bacznie obserwując słupki oglądalności czy słuchalności.

Ale z czego to się bierze? Skąd w ludziach tyle tej bezinteresownej zawiści, o której pan wspomniał?
Nie mam zielonego pojęcia. Z jednej strony uważam, że jesteśmy ludźmi bardzo skorymi do pomagania innym, do współpracy, z drugiej strony - jesteśmy bardzo podatni na kulturę obrazkową, a ta kultura powoduje, że nie słuchamy za bardzo tego, co do nas mówią, ale patrzymy na ich gesty, wyrazy twarzy, w przypadku polityków najczęściej pieczołowicie wyćwiczone przy pomocy zawodowych speców. I wierzymy w ten obrazek. Oglądamy potyczki polityków jak mecze bokserskie i decydujemy o wyniku rozgrywki na podstawie mniejszej ilości poniesionych ran. Ten, kto ładniejszy, mniej zaśliniony i mniej poturbowany - wygrywa. Inną sprawą jest budowanie polityki na konflikcie, to znana od lat doktryna, która mówi, że ludźmi skłóconymi łatwiej się rządzi. Robili to komuniści z Gomułką na czele. Natomiast nowe jest to, że w tej walce narzędzia się zwielokrotniły. Mamy chyba pięć całodobowych programów informacyjnych w telewizji, a do tego całe armie zawodowych, nieźle opłacanych hejterów. W związku z tym głębokość owego podziału przybrała rozmiary ogromne - to już jest przepaść.
Śpiewa pan:„ (…) dziś nie kupuję gazet ani sobie ani żonie/by nikt się nie dowiedział, po której jestem stronie/ za dużo nie pytam/ bo się boję odpowiedzi/, parę razy mnie zdziwili/ moi byli już koledzy (…)” Nie rozumie ich pan?
Wielu rzeczy nie rozumiem. Nie rozumiem, jak można wierzyć w dziesięć przykazań, wychodzić z kościoła i opluwać myślących albo wyglądających inaczej. To jakieś takie mało dość chrześcijańskie. Ósme przykazanie na przykład brzmi: „Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu”. 50 procent faktów medialnych wytwarzanych przez polityków opartych jest na kłamstwie albo na półprawdzie.

Śpiewa pan o tym także w „Przybyszach”, bo niby jesteśmy katolikami, ale, jak pan to ujmuje, „nikomu nie mamy chęci tak po ludzku pomóc”.
Jednym z motorów budowania nastrojów społecznych, nie tylko u nas, jest potęgowanie niechęci do obcych. I tak też jest w Polsce, a przecież zostawiamy przy wigilii ten pusty talerz. Pomagamy ludziom na całym świecie, wysyłamy pieniądze, organizujemy akcje humanitarne, a z drugiej strony ktoś nagle rzuca hasło, że każdy o innym kolorze skóry zagraża naszym matkom, żonom, siostrom, córkom i my w to wierzymy i zaczynamy się bać tych innych. Sprawa sprzed miesiąca, kiedy jakiś zbir z Wrocławia na warszawskiej Ochocie pobił jakąś kilkunastoletnią kolorową dziewczynkę - to oczywiście skrajny, ale zatrważający przypadek, potwierdzający regułę. Te wszystkie akty niechęci, mówiąc delikatnie, typu szubienice z europosłami, fikcyjne akty zgonu itd. nie spotykają się jak dotąd z żadną reakcją władz. Jest więc jakieś niewytłumaczalne przyzwolenie na tego typu działania - jeśli prawdą jest, że to próba pozyskania w ten sposób prawicowego elektoratu, to jest to wyjątkowo podłe. Tak więc, moim zdaniem, kwalifikacje moralne naszych polityków są najczęściej dość osobliwe. Do tego dochodzi całkowity brak kwalifikacji zawodowych, np. ubieganie się o mandat europosła bez znajomości żadnego języka zachodniego, to już zwyczajna nieprzyzwoitość. Ale sami sobie ich wybraliśmy, więc może jednak ruszymy się kiedyś z fotela przed telewizorem i zerkniemy uważniej na naszych mężów stanu.

Oglądamy potyczki polityków jak mecze bokserskie i decydujemy o wyniku na podstawie mniejszej ilości poniesionych ran

Ale polityka pozbawiona jest przyzwoitości!
Też tak uważam. Ale przeżyliśmy okres polityków, w tym pierwszym kontraktowym sejmie, rządzie, w którym większość ludzi miała poczucie misji, o coś im chodziło. Niezależnie od ocen skuteczności rządu kontraktowego, większość jego składu to byli ludzie, którzy doskonale zdawali sobie sprawę, w jakim jesteśmy momencie historycznym i z zupełnym oddaniem robili to, co do nich należało, by wyrwać nas z tych ciemności egipskich nie myśląc przy tym przede wszystkim, jak urządzić żonę, kochankę czy siostrzeńca. Tadeusz Mazowiecki unikał mediów, zatrudniając wybitną rzeczniczkę rządu panią Niezabitowską - proszę sobie dzisiaj wyobrazić polityka, który nienawidzi mediów, to jest niemożliwe. Takich polityków dziś nie mamy.

Uważa pan, że dzisiaj ludzie idą do polityki, żeby zarabiać pieniądze? Że są cynikami, dla których nieważne są losy Polski i Polaków, tylko ich własne?
Oczywiści są politycy w Sejmie, którzy walczą: pani Barbara Nowacka, Joanna Scheuring-Wielgus na przykład. Mają poczucie misji. Ale praktyka jest taka, że, obojętnie, na którą partię zerkniemy, to członkowie każdej zatrudniają całe rodziny, krewnych, znajomych w spółkach skarbu państwa, na państwowych posadach, każda z partii ma na swoim sumieniu wysyłanie do Brukseli osób niekompetentnych, bo jest tam niezła kaska i nic nie trzeba robić. Przecież znamy takich europosłów, którzy większość czasu spędzają w Polsce przy różnych mikrofonach, często pomstując na PE, jednocześnie na relaksie pobierając pensyjkę w euro. To się chyba nazywa hipokryzją, a może i gorzej.

Pan jest symetrystą?
Wydaje mi się, że dość wyraziście prezentuję swój stosunek do polityków nie rozróżniając ich przynależności partyjnej. Nie mam swoich faworytów, ulubionej partii, czy jakiegoś ugrupowania. Odkąd pamiętam pracownicy muzyczni i politycy nie pałali do siebie miłością wzajemną, oprócz sezonowych nadziei łączonych z jakimś nowym zrywem, najczęściej krótkotrwałych i brutalnie urealnionych i koniunkturalizmem, który dotyczy każdej grupy zawodowej, niestety.

Ale wie pan co, powiedział pan, że to płyta tańcząca, wesoła, a ona jest smutna potwornie!
Dlaczego smutna?
Weźmy taki „Nieud” na przykład, śpiewa pan, że „(…)dużo za mało nam się śni/ by się jakoś udało wznioślej żyć/ szyja na smyczy, nos przy glebie/ a dusza skowyczy, dusza w potrzebie/ machamy skrzydełkami wierząc w cuda/ że chociaż nie teraz, to kiedyś się uda (..)” Mało optymistyczne!
Piszę o tym samym od trzydziestu lat: od trzydziestu lat namawiam ludzi, żeby chodzili do kina, chodzili na koncerty, czytali, od trzydziestu lat proszę, żebyśmy się nie zachowywali jak barany, z którymi wszystko można zrobić, okręcić wokół palca. W związku z tym ta płyta pozbawiona jest wiary w to, że muzyka może cokolwiek zmienić, że przyjdą czasy, jak wtedy, kiedy Bob Marley doprowadził na koncercie do tego, że dwóch zwaśnionych polityków podało sobie ręce. Nie wierzę w sprawczą siłę muzyki w tej chwili, ale to nie znaczy, że kiedyś ktoś tam się nie przebudzi i nie zechce się poczuć wolnym naprawdę i wbrew oczekiwaniom mediów, polityków - powie dość. Podajmy sobie jakoś tak symbolicznie rękę, bo to do niczego dobrego nas nie doprowadzi i zróbmy coś konkretnego, np. wybierzmy kogoś, kto wreszcie ruszy służbę zdrowia, wybuduje zawodowe Centrum Sztuki Współczesnej, zajmie się niepełnosprawnymi, ale budując system, a nie dystrybuując nasze pieniądze. Choć zdaje się zdecydowana większość Polaków uważa, że rządy nam coś dają i za to winni im jesteśmy wdzięczność dozgonną, budując pomniki i nazywając ulice ich imionami. Ale to już zrobią młodzi, jak tylko na chwilkę zamkną laptopa. Na razie nie mają na to czasu.

Skąd ta niewiara w sprawczą siłę muzyki? A Dzień Dziadka w przedszkolu wnuka!
(śmiech) To wyjątek.

Opowie pan o nim?
A to taki drobiazg. Jeden z dziadków dość agresywnie, jak mi się zdawało, zapytał mnie, czy byłem rano na mszy. Odpowiedziałem, nieco wystraszony, że nie zwykłem. Pan ów zaś w skrócie opowiedział, że stałem się bohaterem kazania, w którym ksiądz wskazywał, jako przykład, moją postawę tańczenia na nienawiść, jako pewien symbol zbliżony do ewangelicznego nastawiania drugiego policzka. To dość niezwykłe, ale i miłe i obalające pani tezę o smutku emanującym z owej płyty.

Nie rozumiem, jak można wierzyć w dziesięć przykazań, wychodzić z kościoła i opluwać myślących inaczej

Pan uważa, że jesteśmy zniewoleni, zapętleni, prawda? Śpiewa pan o tym choćby we wspomnianym przed chwilą utworze „Nieud”.
Bo jesteśmy!

Chodzimy na smyczy korporacji? Mediów? Polityki?
Własnych umysłów, poddając się niezbyt subtelnym działaniom socjotechnicznym, które lepią z naszych mózgów dość nieatrakcyjną rzeźbę ukształtowaną wedle oczekiwań manipulatorów, wśród których dominują politycy fantastycznie współpracując z mediami.

Pana zdaniem, artyści powinni wyrażać swoje poglądy polityczne? Stawać na barykadzie, bo sporo się o tym dyskutuje?
Takie dyskusje były. Powtarzają się dość często naciski na artystów, żeby zabrali głos. Uważam, że to ich prywatna sprawa. Jeśli dojdą do wniosku, że trzeba, to zabiorą, zresztą tak też wielu z nich czyni. Ja jednak myślę, że powinnością artystów jest tworzenie sztuki i to jest najlepsza odtrutka na otaczającą nas rzeczywistość niezbyt, jakby się rzekło, piękną. A sztukę tworzymy międzyświatową. Dobra passa filmu, świetna pozycja naszego młodego jazzu (Obara, Zimpel, Mazolewski), dobra elektronika, przyzwoity pop, świetna literatura. To po nas zostanie. Dziś już nikt nie pamięta, co za mężowie stanu jeździli natrąbieni melexami po zagranicznym kurorcie, ale powieściami Twardocha będą zachwycać się nasze prawnuki. Sztuka zawsze była i będzie ponad polityką, choć ta nieustannie włazi w nią z butami. Odnoszę też wrażenie, że w przeciwieństwie do polityki, sztuka robi wszystko, by ludzi do siebie zbliżyć.

Wierzy pan, że ktoś wejdzie do wagonu A? Że przyjdzie refleksja?
To dwa różne pytania. Chodzimy do spowiedzi, więc może ktoś wejdzie do wagonu A i się wyspowiada. Spowiedź daje nam poczucie zrzucenia z siebie bagażu, który nam ciąży, co niestety, w wielu przypadkach uprawnia nas do tego, żeby broić od nowa z początkiem tygodnia. Natomiast, nie wierzę w tę refleksję. Chciałbym tylko, żebyśmy częściej zatrzymali się na chwilę i zapytali samych siebie, dokąd zmierzamy? Czy naprawdę lepiej będzie nam się żyło, kiedy okaże się, że nie mamy z kim spędzić Wigilii, bo nasza rodzina jest tak rozbita, że nie wytrzyma z sobą godziny? Czy będzie fajnie, jeśli nie będziemy mogli powiedzieć sobie „dzień dobry” z sąsiadami? Czy o to nam chodzi?

POLECAMY:





















Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wideo
Wróć na i.pl Portal i.pl