Typy nauczycieli. Jak masz szczęście, trafisz na Skarb. Uważaj na Wroga

Na kilku słabszych nauczycieli przypada jeden dobry. Tak uważają nasi rozmówcy zarówno młodzi, jak i starsi.

- Uczyłam się w technikum spożywczym i nasi nauczyciele, można powiedzieć, byli jeszcze przedwojenni - mówi Stanisława Kostrzewa, która zdała maturę w latach 50. XX wieku. - W większości dawali nam odczuć, że nasz poziom jest niski i tracą czas - dodaje.

Zapamiętała trzy typy nauczycieli, które powtarzały się w różnych wariantach. Wymienia: - Wrogi. Taki typ jest zawze na wojnie z uczniami. Nie wiadomo, czym mu się podpadnie, nie wyjaśnia, dlaczego stawia złą ocenę, nie rozmawia, obraża, atakuje. Cieszy się, jak kogoś może pognębić. Jest od tego, żeby upokarzać.

Drugi typ to Obojętny. Uczy w tej szkole z przypadku. Uczniów ledwo kojarzy, nie zauważa, że ktoś do dziennika wpisał piątki. Nie zależy mu na tym, żeby czegoś nauczyć, zero pasji, odbębnia lekcje, nudzi, usypia, nic go nie obchodzi. Dyktuje z książki. Duchowo nieobecny. Odmiana tego typu to tzw. Dyrektor, który tylko wpada na lekcje, bo ma ważne sprawy, coś organizuje, wciąż gdzieś musi lecieć. Może by dobrze uczył, ale nie ma czasu.

- I typ Uczciwy. Bez cudów, ale przywraca wiarę w ludzi, jak nasz nauczyciel chemii - wspomina Stanisława. -Tłumaczył po kilka razy bez zniecierpliwienia. Doceniał każdy postęp, szanował uczniów, zwracał się do nich uprzejmie. Jeśli ktoś nie umiał, to się mobilizował, wyjaśniał tak długo, aż mógł postawić pozytywną ocenę. I byliśmy dobrzy z chemii.

Czy ta dawna klasyfikacja pedagogów jest nadal aktualna? Wygląda na to, że nic się nie zmieniło, chociaż jest wiele pośrednich typów.

Nauczyciele jak z horroru

- Nauczycieli jako grupę zawodową można oczywiście dzielić różnie, zależnie od przyjętych kryteriów - mówi psycholog społeczny dr Renata Rosmus z GWSH w Katowicach. - W psychologii przyjmuje się jednak, że nauczyciele prezentują w pracy ogólnie postawę autokratyczną lub demokratyczną. Nie jest to ocena. Można być dobrym nauczycielem w obu przypadkach, liczą się też inne czynniki. Chociaż skrajności zwykle nie wróżą niczego dobrego.

Na szczycie najgorszych nauczycieli, którzy długo śnią się swoim ofiarom, jest tzw. Niszczyciel. To psychopata.

- Wampir, który żywi się strachem i poniżeniem słabszych od siebie - opowiada jeden z uczniów takiego pedagoga. - Ale cudownie podlizuje się dyrekcji i bogatszym rodzicom. Pozostałymi gardzi. Kiedyś mój kolega zsikał się pod tablicą ze strachu. Nauczyciel był zadowolony.

Niszczyciel stara się, żeby nie można było nagrywać lekcji, bo zdarza mu się przekraczać granice. Corocznie kilku z nich otrzymuje wyroki za przemoc fizyczną w szkole. W tym roku skazano prawomocnie nauczyciela muzyki, który uderzył i szarpał trzy ośmiolatki. Jedną z takich sytuacji ktoś nagrał w klasie i sprawa trafiła do sądu. Smartfony to zmora Niszczycieli. Również w tym roku pedagog uderzył w twarz ucznia, szukającego na lekcji długopisu. Padł cios i słowa: „Jak ci k... poprawię, to spadniesz!” Został nagrany, a nagranie trafiło do internetu.

Gdy Niszczyciel nie może bić, chętnie ,,uweźmie się”. Nic nie pomoże, zrówna z ziemią, chyba że ktoś ważny zareaguje w obronie ofiary. Ten typ jest służalczy wobec władzy.

Odmianą jest Furiat, który ma chwile szaleństwa. Jest fizycznie agresywny, ale szybko mu przechodzi, trzeba przyznać, że nie jest mściwy.

- W mojej szkole nauczycielka pobiła własną peruką delikwenta, który nie nauczył się wiersza. Nie robił z tego problemu, bo go mocno zaskoczyła, czyli go zatkało - wspomina jeden z uczniów.

Złośliwiec z kolei nie używa siły fizycznej, tylko słownej. Walczy z uczniami niby żartami. Jego powiedzonka wchodzą do czarnej legendy szkoły. „Poprawiłeś się z papucia na lać”, „Rozwiązuj sznurowadła, a nie zadania z matematyki”, „Mówię dobranoc, bo mi się ciemno przed oczami robi na twój widok”, „Masz żylaki na mózgu”, „Ponętna, ale nie pojętna” itp.

Spotkanie Niszczyciela, Furiata i Złośliwca jest dużym pechem. Są też typy mniej szkodliwe, chociaż trudno cieszyć się, że zabrali się do uczenia.

Leżą odwłokiem, a ja haruję!

W szkołach i na uczelniach można wyróżnić różne odmiany nauczyciela typu Obojętny, czyli niezainteresowanego, zajętego myślami czymś innym, nie umiejącego dzielić się swoją wiedzą.

- Na przykład typ Pokutnik. To ktoś, kto uważa, że uczy za karę. Poświęca się jak na galerach, siedzi tutaj nie wiadomo po co i za jakie winy, a mógłby zdobywać świat - podpowiada dr Renata Rosmus.

Autentyczna wypowiedź wychowawczyni nagrana przez uczniów w czasie lekcji: ,,Reszta nauczycieli leży odwłokiem w domu, a ja siedzę jak popier.... w tej pracy cały dzień!”.

Jest też typ Przestraszony. To nauczyciel, który wie stąd dotąd i tylko tyle. Boi się, że ktoś to odkryje. Całą energię wykorzystuje na ukrywanie swojej niewiedzy i stwarzanie pozorów. Żyje w lęku przed pytaniami uczniów. Chce tylko przetrwać do emerytury.

Typ Koleżanka. Ma się za rówieśniczkę starszych uczniów. Program zbywa byle czym, uwielbia wycieczki i imprezy, na których wypije z klasą alkohol, poplotkuje. Po znajomości postawi dobrą ocenę. Najgorsza, gdy uczy przedmiotów maturalnych.

Kombinator. Zapisuje czym zajmują się rodzice uczniów i co mogą dla niego zrobić. Szykuje listę prezentów, jakie ma otrzymać z różnych okazji.

- Uwodziciel - dodaje pedagog w szkole średniej. - Imponuje mu, że młodzież się w nim kocha, a o to nietrudno. Jego albo jej zajęcia są pełne podtekstów. Niektórzy czarują niechcąco, ale inni specjalnie. Są gierki słowne, uwagi nie na miejscu, faworyci i faworytki. Przedmiot schodzi na dalszy plan.

Cierpiący. Wiecznie chory, w ciąży, w żałobie, złamał nogę, co przyjdzie, zniknie. Ktoś go stale zastępuje. Jak jest, trzeba uszanować jego różne losowe przypadki, stany depresyjne i zawieszenia. Stopnie stawia na chybił trafił.

Wojak z Kosą na czele

Na szczęście w szkole są także nauczyciele z powołania, którzy lubią swoją pracę. Oto nasz ranking Uczciwych.

- Wymienię w tej grupie Wojaków, chociaż nie wszyscy sie zgodzą. Może być płci żeńskiej - mówi dr Renata Rosmus. - Często uczy zawodu bez manii wielkości. Wytrzymały, zadaniowy, konkretny. Miłośnik dyscypliny, ale życzliwy, zależy mu na uczniach. Pasjonat.

Typ Dygresyjny to na przykład nauczyciel historii opisany w lekturze ,,Sposób na Alcybiadesa” Edmunda Niziurskiego. Może zapomnieć o świecie, gdy się go zapyta o coś ciekawego. Ale chodzi o to, że temat związany jest z przedmiotem i z dygresji można wiele się nauczyć.

Kosa. Typ znany od wieków. Wymagający, ostry, przyłapujący na błędach, wielbiciel sprawdzianów, ale sprawiedliwy. Niezbyt lubiany, z czasem jednak doceniany przez uczniów, bo okazuje się, że pozostawił im sporą dawkę wiedzy.

I w końcu Skarb. Zna swoj przedmiot na wylot. Cieszy się sukcesami uczniów i współczuje im porażek. Koryguje ich emocje i zachowania, ale bez bólu. Dostrzega różne talenty, pomaga w ich rozwijaniu. Szanuje cię i rozumie. Na pewno go pamiętasz.