Twoje Finanse: Bezpieczniejsze banknoty

W odcinkach cyklu „Twoje Finanse” poświęconych finansom osobistym staramy się zachęcać do aktywnego korzystania z oferty nowoczesnej bankowości. Karty płatnicze i transakcje online są wygodne, szybkie i bezpieczne. Nie w każdej jednak sytuacji te metody płatności mogą zastąpić gotówkę, która jeszcze przez wiele lat nie zniknie z obiegu. Zwłaszcza że mimo wzrostu liczby transakcji bezgotówkowych, liczba gotówki w obiegu wcale nie maleje.Na polskim rynku wartość gotówki w obiegu wynosi około 125 mld zł, dlatego bardzo ważnym zadaniem banku centralnego jest zadbanie o odpowiednie zabezpieczenie banknotów przed możliwością ich podrobienia.

Już w najbliższy poniedziałek, 7 kwietnia, do naszych rąk mogą trafić nowe banknoty. Nie zmieni się jednak ich koncepcja graficzna, a jedynie niektóre elementy służące zabezpieczeniu. To ogromna operacja, która obejmie 1,2 mld banknotów. Dziś w Polsce mamy w obiegu 1,35 mld banknotów, co oznacza, że wymianą na nowocześniejsze zostanie objęta większość z nich.

Najliczniej reprezentowanym nominałem jest stuzłotówka, która krąży w obiegu aż w 800 mln egzemplarzy, a najrzadsze są banknoty dwustuzłotowe, które stanowią niewiele powyżej 10 proc. wszystkich banknotów. Oczywiście nie wszystkie nowe banknoty trafią na rynek jednego dnia, NBP będzie je wymieniać stopniowo, a wymiana może potrwać nawet kilka lat.

Najczęściej korzystamy z banknotów o niewielkich nominałach, dziesięcio- lub dwudziestozłotowych, i to właśnie one niszczą się najszybciej. Banknoty o większym nominale żyją nawet kilka lat. Pewnie każdy z nas miał kiedyś w ręce zupełnie nowy, pachnący jeszcze farbą drukarską banknot – dowód na to, że nowe egzemplarze są na bieżąco wprowadzane do obiegu. Jest to zadanie NBP, który wycofuje zniszczone banknoty, dostarczając do banków nowe egzemplarze. Rocznie wycofuje się około 300 mln sztuk. Banki natomiast dystrybuują nowe pieniądze poprzez sieć bankomatów oraz wypłaty w kasach. Od przyszłego poniedziałku w trakcie takich standardowych operacji zniszczone egzemplarze będą zastępowane banknotami z nowymi zabezpieczeniami.

Najważniejsze zmiany na zmodernizowanych banknotach to odkryte pole znaku wodnego, wprowadzenie farby opalizującej i ulepszone zabezpieczenie recto-verso, czyli uzupełniający się druk obustronny. Więcej o tym, czym będą się różnić nowe banknoty od tych, które mamy dziś w portfelach, napiszemy za tydzień.

Obecne banknoty wprowadzono do obiegu na początku 1995 roku, w wyniku denominacji złotego. W tym czasie w efekcie hiperinflacji, która w okresie transformacji nękała polską gospodarkę, zarabialiśmy miliony, ale za podstawowe produkty codziennego użytku płaciliśmy po kilka czy kilkanaście tysięcy. Gdy sytuacja gospodarcza była na tyle ustabilizowana, że ryzyko ponownej dewaluacji pieniądza zostało ograniczone do minimum, do obiegu wprowadzono nowe banknoty. Miały one nowoczesne, jak na tamte czasy, zabezpieczenia i widniały na nich wizerunki władców Polski oraz przywrócone po 1989 roku godło z orłem w koronie.

Unowocześnienie prawie dwudziestoletnich banknotów nie jest zatem niczym zaskakującym. Banki centralne większości krajów przeprowadzają takie operacje średnio co osiem lat. Główne powody to bezpieczeństwo i oszczędności. Polskie banknoty należą wprawdzie do dobrze zabezpieczonych, a w obiegu krąży stosunkowo niewielka liczba podróbek (jedynie ok. 8 sztuk na milion banknotów), jednak fałszerze także się uczą i doskonalą w swym fachu, opracowując coraz bardziej doskonałe metody produkcji fałszywych banknotów. Dzięki nowym, doskonalszym zabezpieczeniom NBP będzie znów o krok przed przestępcami.

Argument ekonomiczny wynika z rozwoju technologicznego metod produkcji banknotów. Te najnowsze, obecnie dostępne, pozwalają na produkcję bezpieczniejszych pieniędzy niższym kosztem, co przy nakładzie 1,2 mld sztuk przełoży się na wymierne korzyści. Nowe banknoty są również lepiej dostosowane do sortowania maszynowego, które dwadzieścia lat temu nie było tak rozpowszechnione jak dziś. Będą łatwiej rozpoznawane, nie trzeba będzie również tak często wymieniać banknotów, które nawet przy niewielkich zniszczeniach czy uszkodzeniach nie były przyjmowane przez automaty sortujące.

Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej.

Zachęcamy Czytelników do udziału w konkursie z cennymi nagrodami. Wystarczy przesłać odpowiedzi na kilka pytań dotyczących naszego cyklu oraz zaproponować pięć tematów, o których powinniśmy napisać w przyszłości. Chcemy się dowiedzieć, na ile nasz poradnik jest użyteczny oraz jaką tematykę powinniśmy poruszać w jego kolejnych edycjach. Autorzy pięciu najciekawszych propozycji tematycznych zostaną nagrodzeni tabletami o wartości około 2 tys. zł każdy.

Weź udział w naszym konkursie głównym i wygraj 1 z 5 tabletów (kliknij!)

Warto czytać nas co tydzień, bo każdemu z odcinków towarzyszy pytanie z zakresu finansów. Co 10. osoba, która w dniu publikacji wyśle na adres: [email protected] prawidłową odpowiedź, otrzyma upominek książkowy lub płytowy.

Oceń ten odcinek w skali od 1 do 5, gdzie 5 oznacza zdecydowanie dobrą ocenę, a 1 zdecydowanie złą, i odpowiedz na pytanie konkursowe: W którym roku wprowadzono do obiegu obowiązujące dziś banknoty?

Czytaj pozostałe odcinki cyklu „Twoje Finanse” (kliknij!)