Te kobiety dostają niższą emeryturę. Po wyroku TK mogą składać wnioski do ZUS

Ponad 100 tys. kobiet, wcześniejszych emerytek z 1953 rocznika wygrało batalię przed Trybunałem Konstytucyjnym, ale to nie oznacza, że automatycznie emerytury zostaną im przeliczone z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu. Co gorsza, część kobiet ma bardzo złą sytuację prawną i na podstawie obowiązujących przepisów straciło prawo do wznowienia postępowania. Mogą ubiegać się o odszkodowanie.

Ale po kolei.

21 marca został opublikowany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca (P 20/16), Dziennik Ustaw poz. 539.

Wyrok dotyczy kobiet urodzonych w 1953 r., które po ukończeniu 55 lat przeszły na wcześniejszą emeryturę, a gdy w 2013 roku skończyły 60 lat i składały wnioski o emeryturę powszechną okazało się, że jest ona niższa niż dotychczas pobierane świadczenie. Bowiem własnie od 2013 roku zaczął obowiązywać przepis zgodnie z którym, w takiej sytuacji odliczano od kapitału sumę wypłaconych wcześniej świadczeń. Trybunał, odpowiadając na pytanie prawne sądu stwierdził, że przepis jest niezgodny z konstytucją.

Przeczytaj także: ZUS odda podatek od emerytury i renty. Emeryci dostaną z ZUS więcej

- Po wejściu w życie wyroku TK kobiety urodzone w 1953 roku, którym decyzja o przyznaniu emerytury została wydana z uwzględnieniem art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej (to ten uznany za niekonstytucyjny - dop. jz) mogą wystąpić ze skargą o wznowienie postępowania - informuje ZUS.

Emerytek 1953 rocznika jest ponad 100 tys., ale ich sytuacja prawna nie jest jednakowa.
Jedna grupa to kobiety, które wiedząc, że emerytura wyliczana im przez ZUS po osiągnięciu wieku emerytalnego jest niższa od dotychczas pobieranej (mimo że w takiej sytuacji ZUS nie wypłaca niższego świadczenia, ale zachowuje dotychczasowe), w ogóle nie składały wniosku o jej przyznanie.

- Teraz te panie mogą złożyć wniosek o przyznanie im emerytury po ukończeniu powszechnego wieku - mówi Lesław Nawacki, dyrektor Zespołu Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w biurze RPO. - Będzie im wyliczona emerytura z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu, czyli z pominięciem zasady pomniejszania kapitału o sumę wypłaconych wcześniej świadczeń.
Co prawda, nie dostaną wyrównania wstecz, ale na nowo wyliczoną emeryturę od daty złożenia wniosku.

Zobacz także: ZUS w trudnej sytuacji po wyroku. Ponad 140 tys. kobiet nie dostanie wyższej emerytury

W takiej samej sytuacji są emerytki, które co prawda wniosek złożyły, ale gdy ZUS wydał niekorzystną dla nich decyzję - wycofały wniosek zanim się uprawomocnił.

Druga grupa to kobiety, które odwołały się do sądu od niekorzystnej decyzji ZUS. Teraz, od sądu, który wydał prawomocny wyrok, mogą zażądać wznowienie postępowania, na podstawie art. 401 (1), 405 i 407. Mają na to trzy miesiące od dnia opublikowania wyroku Trybunału.

W najtrudniejszej sytuacji są emerytki, które złożyły wniosek o emeryturę po ukończeniu powszechnego wieku, ale nie odwołały się do sądu od decyzji ZUS, przyznającej im świadczenie wyliczone z zastosowaniem niekonstytucyjnego (co teraz orzekł TK) przepisu.

Na podstawie art. 145a Kpa mogą wnieść do ZUS skargę o wznowienie postępowania. Skargę trzeba złożyć w ciągu miesiąca od wejścia w życie wyroku. Wtedy Zakład przeprowadza postępowanie, którego efektem będzie uchylenie decyzji o przyznaniu emerytury i obliczenie jej bez uwzględniania niekonstytucyjnego przepisu.

Problem jednak w tym, jak podkreśla ZUS w informacji na temat skutków wyroku TK, że art. 146 Kpa wyłącza możliwość uchylenia decyzji po upływie pięciu lat od jej doręczenia. - Niestety, ZUS nie będzie mógł uchylić decyzji w przypadku tych kobiet z rocznika 1953, u których od doręczenia decyzji przyznającej emeryturę upłynęło 5 lat - stwierdza ZUS.

- Mam nadzieję, że to dotyczy nielicznej grupy kobiet, które wniosek o emeryturę dożywotnią składały w 2013 roku do kwietnia 2014, kiedy kończyły 60 lat i 4 miesiące (obowiązywał podwyższany wiek emerytalny- dop. jz). One rzeczywiście na podstawie wyroku TK nie są w stanie wznowić postępowania, by zmienić decyzję i mieć przyznane prawo do wyższej emerytury - mówi dyr. Nawacki z biura RPO

Czy to znaczy, że nie ma dla nich innej drogi ubiegania się o wyższą emeryturę? Lesław Nawacki: - Mogą wystąpić o unieważnienie tej decyzji i otworzyć sobie drogę dochodzenia odszkodowania na podstawie przepisów prawa cywilnego. Jeżeli nie jest możliwe wznowienie postępowania, bo upłynęło więcej niż 5 lat od doręczenia decyzji, organ stwierdza wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa i wskazuje okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji. Chodzi o art. 151 par. 2 Kpa. To otwiera możliwość dochodzenia odszkodowania na podstawie Kpc.

Nie da się ukryć, że najlepszym rozwiązaniem problemu byłoby uchwalenie jednolitych zasad wypłaty odszkodowania czy wstecznych wypłat emerytury dla wszystkich osób dotkniętych tym wyrokiem. - Takie rozwiązanie Trybunał sugerował w ustnym uzasadnieniu - przypomina dyrektor. - Jest duże prawdopodobieństwo, że rzecznik praw obywatelskich, gdy dostanie pisemne uzasadnienie wyroku TK wystąpi do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej o informację, jak będzie wykonany wyrok.