ADAM POTOCKI

Był sobie człowiek młody, piękny, błyskotliwy, utalentowany, a do tego niezmiernie bogaty… Tak zaczynają się bajki. Atoli Adam Potocki był postacią z krwi i kości, a przy tym powyższe określenia znakomicie do niego pasują. I jakby tego było mało, to swoje bogactwo i uzdolnienia wykorzystał do wzmocnienia wpływów polskich w austriackim państwie.

Międzynarodowa wystawa Radziwiłłów. Historia i dziedzictwo książąt została otwarta 10 października 2019 r. w Muzeum Narodowym - Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie. Pierwsza w historii wystawa poświęcona najsłynniejszej litewskiej rodzinie magnackiej zyskała już renomę największej i najbardziej skomplikowanej wystawy w historii Litwy: prezentuje ponad 350 eksponatów z około 40 różnych instytucji i kolekcji znajdujących się w 7 krajach na całym świecie.

W tej biografii jest wszystko: wielki biznes, który ma narodowość. Praca organiczna realizowana skutecznie i ofiarnie. Walka o tożsamość w kontrze do opresji, konspiracja, narażanie życia oraz uhonorowanie po śmierci.

Staszic był księdzem i człowiekiem wielu profesji i talentów. Zatroskany o przyszłość ojczyzny u schyłku I Rzeczpospolitej zabiegał, a wręcz głośno żądał odważnych reform w duchu oświecenia. Kiedy musiał pogodzić się z rozbiorami, szansę na rozwój ziem polskich dostrzegł w edukacji, badaniach naukowych oraz uruchamianiu nowych inwestycji przemysłowych. To z jego inicjatywy powstały chociażby pierwsze huty cynku i żelaza na Śląsku. Zasłynął jak autor badań geologicznych i przyrodniczych, ale również jako twórca podwalin spółdzielczości.

Dialog, zgoda, szukanie kompromisu nie cieszyły się popularnością w ostatnich latach rządów króla Jana III Sobieskiego i w czasach jego następców. Magnaci z uporem tkwili przy swoim stanowisku, a spory chętnie rozstrzygali siłowo. Na przekór temu Karol Stanisław Radziwiłł podejmował się misji mających na celu zażegnywanie waśni. Szukał pojednania nawet wówczas, kiedy takowe wydawało się niemożliwe. Co ciekawe zwykle jego starania kończyły się sukcesem.

Postać Ludwika Marii Łubieńskiego warto przypomnieć nie tylko ze względu na życiorys, którym można byłoby obdzielić kilka ludzkich żywotów, ale też jako dowód, że w współczesnej Polsce możliwa jest uczciwa reprywatyzacja. Niestety, wielu potomków ziemiańskich rodów, zasłużonych dla kraju, odeszło bez doczekania się sprawiedliwości. Ludwik, zaufany oficer generała Andersa, a po wojnie jeden z filarów Radia Wolna Europa, tej sprawiedliwości doczekał po swojej śmierci. Nie było to jednak szybkie ani łatwe.

Człowiek renesansu, poseł na Sejm, współtwórca Konstytucji Trzeciego Mają. Chociaż polityka pochłaniała Adama Kazimierza Czartoryskiego od najmłodszych lat, to działania na rzecz edukacji społeczeństwa pozostawały dla niego na równi ważne. Był Komendantem Szkoły Rycerskiej. Brał udział w pracach Komisji Edukacji Narodowej. Wspierał żonę i syna również angażujących się w rozwój szkolnictwa na ziemiach polskich.

Jakub Paschalis Jakubowicz był cenionym przedsiębiorcą i znanym warszawskim społecznikiem przełomu XVIII i XIX wieku. Zaczynał od niewielkiego sklepu z przyprawami orientalnymi. Z czasem rozwinął działalność, założył kolejne sklepy i manufakturę na obrzeżach Puszczy Kampinoskiej. Pracowitością oraz zaangażowaniem w sprawy publiczne, zjednał sobie sympatię nie tylko warszawskich kupców i mieszczan, ale również króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Janusz Franciszek Radziwiłł był nietuzinkowym politykiem i wybitnym gospodarzem. Podupadłe rodzinne majątki przeobrażał w doskonale prosperujące interesy. Wielkie nadzieje wiązał z odzyskaniem niepodległości. Budował zręby polskiej dyplomacji, a z czasem zaangażował się w politycznie po stronie konserwatystów. Był więziony przez NKWD i hitlerowców. Trafił z bliskimi na dwa lata do łagru, gdzie zmarła jego żona. Po powrocie do kraju, wybrał samotność w niewielkim warszawskim mieszkaniu, tęskniąc za wolną Polską i ukochanym Nieborowem.

Muzeum w Nieborowie i Arkadii wspólnie z Fundacją Trzy Trąby w połowie czerwca otwiera nową wystawę, która obejmie szereg przedmiotów związanych z bitwą wiedeńską 1683 roku oraz jej najważniejszymi protagonistami po stronie polskiej – rodziną Sobieskich i ich najbliższych krewnych, Radziwiłłów. Wśród nich najcenniejsza pamiątka rodzinna - obraz Matki Boskiej znaleziony podczas Odsieczy Wiedeńskiej w 1683 roku.

Wielka szkoda, że wśród ziemian żyjących w okresie zaborów najwięcej uwagi poświęca się tym, którzy spektakularnie budowali fortuny lub zasłynęli z działań na niwie politycznej. W czasach prężnie rozwijającego się wówczas kapitalizmu, nie brakowało w tym gronie również wrażliwych społeczników. Nie żałowali czasu na działalność w różnych towarzystwach i organizacjach ani nie skąpili środków finansowych na budowę kościołów, rozwój edukacji czy pomoc chorym i potrzebującym.

Piotr Steinkeller, był właścicielem kopalni, hut cynku i potężnego kompleksu przemysłowego w Warszawie. Przez lata święcił triumfy i sukcesy, ale mimo tego nie uchronił majątku przed przejęciem przez pożyczkodawcę. Należał do grona przedsiębiorców, którzy stawiali, jak dziś można powiedzieć, na innowacje. Nie bał się wyzwań i ryzyka. Był przekonany, że Europę czeka rewolucja w transporcie, sam wprowadzał zmiany w tym obszarze na ziemiach polskich. Steinkeller stworzył pierwszą, potężna firmę kurierską. Rozwinął żeglugę na Wiśle otwierając ją na ruch pasażerski. Przekonywał i angażował się w budowę kolei.

Hrabia Andrzej Józef Potocki był przemysłowcem i posiadaczem ziemskim, którego pochłonęła polityka. Zarządzanie majątkami i uruchamianie nowych przedsięwzięć nie przeszkadzało mu jednak w zabieganiu o autonomię Galicji i sprawy polskie.

W II połowie XIX wieku, podzielone polskie ziemie znajdują się pod władzą zaborców, a Warszawa staje miastem nadziei dla ubogiej ludności. Stopniowo się rozrasta. Cześć mieszkańców żyje w nędzy, w trudnych warunkach bytowych. Szaleją choroby. Nie brakuje sierot, ofiar epidemii czy osób samotnych. Wielu z nich, szczególnie w podeszłym wieku nie może znaleźć dachu nad głową.

Michał Fryderyk Czartoryski, kasztelan wileński i później kanclerz wielki litewski. Współtwórca i przywódca Familii. Gorąco zabiegał o interes swojego obozu, ale przede wszystkim Rzeczpospolitej. Należał do grona zwolenników przeprowadzenia w Sejmie głębokich reform.

„Wszyscy jesteśmy wezwani do świętości i tylko święci mogą odnowić ludzkość.” – te słowa Jana Pawła II, z orędzia na XX Światowe Dni Młodzieży idealnie oddają istotę ewangelicznego heroizmu bł. ojca Michała Czartoryskiego

August Franciszek był spadkobiercą majątku i nazwiska Czartoryskich, najstarszym synem księcia Władysława. Ojciec wiązał z nim olbrzymie nadzieje. Widział w nim kolejnego w rodzinie Czartoryskich oddanego Polsce polityka. Ten jednak wybrał życie zakonne.

Był rówieśnikiem literackiej postaci Stanisława Wokulskiego i choć nie dzielił z nim awanturniczych epizodów, to można go postawić w gronie Polaków, którzy odnieśli znaczny sukces w warunkach zaboru rosyjskiego. Miejsca, z którymi był związany, zapisały się tragicznie w historii Polski, czego sam Władysław nie mógł przewidzieć.

Dzieje Abakanowiczów herbu Abdank i potomków tej rodziny mogą uchodzić za symboliczne dla historii szlachty tatarskiej Rzeczypospolitej.

Anna Jabłonowska (1728-1800) to postać odkłamująca stereotypy. Arystokratka z najwyższych sfer, która wyprzedziła swoją epokę o 150 lat, łącząc działalność gospodarską, społeczną i naukową.

Chociaż wiele lat życia spędził we Francji, to kultywował pełen rozmachu styl kresowego magnata, który zauroczył wielu Francuzów. Żył bowiem ze staropolskim rozmachem i fantazją, na wysokiej stopie – a wszystko to w realiach Francji Drugiego Cesarstwa. Przy tym był utalentowanym finansista i gorący patriota dwóch ojczyzn: tej, z której pochodził i tej, w której spędził kilkadziesiąt lat. Ksawery Branicki był postacią niezwykle barwną i budzącą szczerą sympatię.