Szafran - przyprawa, której właściwościami świat zachwyca się od wieków

Szafran wykorzystywane był w lecznictwie od wieków. Cenili go starożytni Grecy, Persowie, Sumerowie oraz Chińczycy. Przed wiekami leczono nim m.in.:

• obniżony nastrój,
• czarną ospę,
• choroby dróg oddechowych i układu rozrodczego,
• żołądek

Szafran był też stosowany jako:

• afrodyzjak
• antidotum przeciwko truciznom

Jego walory smakowe doceniali m.in. Arabowie czy Hiszpanie. Przyprawa ta ma wiele witamin i minerałów. Szafran to kwiat roślin z rodziny kosaćcowatych. Rośnie w basenie Morza Śródziemnego aż do Chin.

Szafran zawiera witaminy takie jak C, B6, A, niacynę, ryboflawinę i kwas foliowy. Jest źródłem mikroelementów, m.in. wapnia, magnezu, żelaza, fosforu, potasu czy cynku. Szafran zawiera krocynę to dzięki niej przyprawa ma barwę pomarańczową. Ale nie tylko. Krocyna hamuje wychwyt zwrotny neuroprzekaźników takich jak dopamina, serotonina (to działanie typowe dla leków antydepresyjnych). Uznaje się, że szafran może być wykorzystywany w leczeniu lekkich epizodów depresji. Istnieją też słabiej udokumentowane doniesienia o jego korzystnym działaniu w zespołach otępiennych oraz przy objadaniu się. Należy jednak pamiętać, że w przypadku podejrzenia depresji czy innych problemów natury psychicznej, konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Jeśli diagnoza się potwierdzi, obok leczenia farmakologicznego wskazana może być też psychoterapia.

Szafran ma też działanie: przeciwutleniające, neutralizuje działanie wolnych rodników i opóźnia proces starzenia. Szafran poprawia jakość nasienia zwalczając stres oksydacyjny, który przyczynia się od osłabienia plemników. Właśnie dlatego roślina bywa składnikiem m.in. suplementów diety, które mają przyczyniać się do podniesienia płodności. Szafran zmniejsza też objawy napięcia przedmiesiączkowego. Badania na zwierzętach pokazały, że wyciągi z rośliny wspomagają leczenie choroby wrzodowej oraz hamują rozwój guzów nowotworowych.

Wystarczy odrobina szafranu, by nadać daniom smak i wykwintność. Wcześniej namaczamy go, a dodajemy zawsze pod koniec gotowania. Zbyt duże ilości szafranu psują smak potraw, które stają się gorzkie i cierpkie. Dla uzyskania oczekiwanego efektu wystarczą dwie nitki przyprawy. Szafran dodawany jest w daniach kuchni europejskiej i orientalnej.

Hiszpanie wzbogacają nim smak paelli, dań z ryżu, warzyw i owoców morza. Arabowie dodają szafran do kawy i chleba.

Przyprawa ta pasuje także do dań rybnych, włoskiego risotto i hinduskiego pilawu. Jest cennym składnikiem ciast drożdżowych i likierów. Doskonale komponuje się z zupą dyniową. W staropolskiej kuchni popularne były tzw. „baby szafranowe”, czyli puszyste ciasta drożdżowe, zabarwione na żółto szafranem.

Szafran to droga przyprawa i nie każdy może sobie pozwolić na jej zakup. Przyjmuje się, że można ją zastąpić np. kurkumą. Jeśli zależy nam by potrwa zyskała charakterystyczny, żółty kolor, możemy też użyć kilku płatków nagietka. Trzeba je zaparzyć w łyżce wrzątku, a uzyskany w ten sposób wywar dodać do przygotowywanego ciasta czy kremu.

Szefowie kuchni podkreślają jednak, że to "awaryjne" rozwiązanie i tak na prawdę aromat szafranu ciężko pomylić z czymkolwiek innym.

Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym szafran bywa składnikiem kosmetyków. Nie tylko opóźnia starzenie skóry, ale też rozjaśnia ją i zmniejsza rumień. Na rynku dostępne są całe serie kosmetyków (kremy, mydełka, balsamy, olejki itp.) na przebarwienia, których kluczowym składnikiem jest wspomniana przyprawa.

Szafran zapobiega też utracie wody, dzięki czemu skóra jest nawilżona. Przyprawa ta bywa też stosowana w przemyśle perfumeryjnym.

Szafran uznawany jest za najdroższą przyprawę świata. Jego ceny hurtowe sięgają 3-4 tys. zł za kilogram. W sprzedaży detalicznej szafran może być natomiast nawet kilkukrotnie droższy. Nie ma w tym jednak nic dziwnego. Uprawa i zbiór tej rośliny są trudne i czasochłonne. Potentatami w produkcji przyprawy są: Iran i Hiszpania. Kwiaty, z których następnie uzyskuje się przyprawę, należy zbierać ręcznie. Ponadto trzeba to robić bardzo szybko, dlatego że wszystkie rośliny kwitną niemal jednocześnie. Same zbiory prezentują się na zdjęciach wyjątkowo urokliwie. Robotnicy spokojnie brodzą po polu pełnym filetowych kwiatów. W praktyce nie jest to jednak takie piękne. Okres zbiorów to wielka walka z czasem. Np. w Kaszmirze tysiące osób zajmujących się uprawą szafranu musi pracować na zmiany przez tydzień lub dwa, zarówno w dzień jak i w nocy. Kolejny etap to suszenie szafranu, które odbywa się w specjalnie do tego przystosowanych pomieszczeniach.

Przyprawy nie powinny używać kobiety w ciąży (szafran nasila skurcze macicy, co może przyczynić się do przedwczesnego porodu). Zbyt duża ilość szafranu, wywołuje u człowieka wymioty i biegunkę, a także krwawienia z przewodu pokarmowego i układu moczowo-płciowego. Przyjmuje się, że jednorazowe spożycie około 20 g szafranu może być dla człowieka zabójcze.

ZOBACZ TEŻ: Drogi szafran bywa zastępowany kurkumą. Jakie ma ona właściwości?