Skąd się wzięły swastyki na szkole w Nowym Targu?

Nawet znana aktorka Krystyna Janda udostępniła na swoim profilu na Facebooku zdjęcie obwieszonego symbolami Trzeciej Rzeszy budynku Gimnazjum nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Nowym Targu. Tę wątpliwą dekorację szkoła zyskała podczas obchodów 73. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, odgrywając podczas rekonstrukcji historycznej rolę posterunku obsadzonego przez Niemców.

To oburzyło część lokalnych działaczy środowisk związanych z Armią Krajową. - Posunięto się za daleko - twierdzi Marek Zapała z nowotarskiego koła Światowego Związku Żołnierzy AK. Także inni mieszkańcy Nowego Targu podkreślają, że w takim dniu jak 1 sierpnia spodziewaliby się na ulicach miasta raczej symboli powstańczej Warszawy...

Burmistrz Nowego Targu Grzegorz Watycha podkreśla, że to nie samorząd był organizatorem obchodów rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. - Nie doszło do propagowania faszyzmu, a całe zamieszanie pokazuje, jak silne oddziaływanie na ludzi mają celebryci - mówi Grzegorz Watycha.

Na fotografii, która od 1 sierpnia krąży po Facebooku, widać, jak z budynku Gimnazjum nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Nowym Targu zwisają kilkumetrowej długości flagi ze swastykami. Symbol Trzeciej Rzeszy zobaczyć można też na trzeciej fladze, powieszonej na ścianie, a także na budce stylizowanej na takie, jakie podczas wojny wykorzystywali Niemcy.

„Straszne”, „To jest chore”, „Wstyd” - takie m.in. komentarze pojawiają się pod zdjęciem, które wrzucił do sieci były uczeń szkoły. Na Facebooku udostępniła je nawet znana aktorka Krystyna Janda. I dlatego fala oburzenia przetoczyła się przez Polskę. Czy słusznie?

- To oczywiste, że tak nie powinno być! Wolałbym, żeby w takim dniu w Nowym Targu zamiast swastyki widoczny był symbol Polski Walczącej. Posunięto się za daleko - nie ukrywa oburzenia Marek Zapała, krewny mjr. Juliana Zapały, oficera 1. Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej. Nie przyjmuje tłumaczenia, że flagi były elementem scenografii rekonstrukcji historycznej przygotowanej z okazji 73. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

Kontrowersje budzi także fakt, że faszystowskie symbole zawisły na budynku publicznej szkoły. Wczoraj jej dyrektorka Jolanta Kowalska przebywała na urlopie. W sekretariacie usłyszeliśmy tylko, że to nie pierwszy raz, kiedy budynek wykorzystywany jest przez rekonstruktorów.

Udekorowanie szkoły faszystowskimi symbolami nie razi jednak burmistrza Nowego Targu Grzegorza Watychy. - Myślę, że wszystko rzeczywiście odbyło się za zgodą dyrekcji. I jestem przekonany, że nie doszło do żadnego propagowania faszyzmu. Flagi nie wisiały tam długo i z tego, co wiem, podczas rekonstrukcji zostały zerwane i podeptane - mówi Grzegorz Watycha.

Dr Dawid Golik, historyk z IPN, członek Komisji Historii Wojskowości Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu, przyznaje, że rekonstrukcje i inscenizacje historyczne od dłuższego czasu towarzyszą kolejnym rocznicom wybuchu Powstania Warszawskiego. I niemal zawsze elementem scenariusza jest zdobywanie przez powstańców budynku bronionego przez Niemców. Z tego właśnie powodu wieszane są na nich flagi ze swastykami, które następnie są zrywane, a na ich miejsce wywiesza się flagę biało-czerwoną.

- To symboliczna i jednoznaczna scena rozprawy z okupantem - i wydaje się, że właśnie taką miała być w zamyśle organizatorów inscenizacji w Nowym Targu. Jestem przekonany, że sami widzowie nie mieli wątpliwości, czemu ta scena ma służyć, ale jak widać część mieszkańców wolałaby, żeby 1 sierpnia był raczej dniem zadumy, refleksji i hołdu oddawanego powstańcom oraz ofiarom walk w Warszawie - bez jakiegokolwiek eksponowania symboli totalitarnych - mówi dr Dawid Golik. I dodaje, że takie podejście należy uszanować i wziąć pod uwagę przy organizacji kolejnych rocznic - także tych związanych z walkami wrześniowymi z 1939 r., AK czy też działalnością Żołnierzy Wyklętych.

Organizatorami obchodów rocznicy wybuchu powstania była Nowotarska Grupa Mieszkańców „Pamięć”, a inscenizację przygotowała Podhalańska Grupa Rekonstrukcji Historycznej Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica”.

„Wyrwane z kontekstu zdjęcie nie daje podstaw do wydawania błędnych i krzywdzących opinii o uroczystościach organizowanych w mieście upamiętniających 73 rocznicę Powstania Warszawskiego” - napisali przedstawiciele Nowotarskiej Grupy Mieszkańców Pamięć w oświadczeniu na Facebooku.

To niejedyna w ostatnich miesiącach, wzbudzająca wielkie emocje rekonstrukcja historyczna w Małopolsce. Egzekucję przez strzał w tył głowy odtwarzali w kwietniu br. szóstoklasiści ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Skawinie. Działo się to podczas spektaklu o Żołnierzach Wyklętych.

- W przedstawieniu grała najstarsza grupa uczniów. Ich dobór był przemyślany, reżyser dopasował role do dojrzałości emocjonalnej uczniów - tłumaczyła wówczas dyrektorka szkoły Halina Buchowska.

- Rekonstruowanie scen egzekucji czy dobijania rannych przez partyzantów według mnie zupełnie mija się z celem. Coś, co nie razi nas tak bardzo w filmach lub na kartach książek, odegrane na żywo, zaledwie kilka metrów od nas, może budzić przerażenie. A przecież głównymi adresatami rekonstrukcji i inscenizacji są młodzi ludzie, czasem też przyprowadzane przez rodziców dzieci, czyli osoby szczególnie wrażliwe na tego typu bodźce - mówi dr Golik.

WIDEO: Mówimy po krakosku - odcinek 15. Co to jest andrus?

Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, Nasze Miasto