Funkcjonowanie sądów

Po zmianach wprowadzonych przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, ogromnie wzrosły kompetencje ministra sprawiedliwości. W sądach powszechnych zyskał on wpływ na obsadę wszystkich stanowisk funkcyjnych. Politycy zyskali także decydujący wpływ na skład Krajowej Rady Sądownictwa, a tym samym na obsadę stanowisk sędziowskich. Te zapisy nowych ustaw, wzbudzają, i, niezależnie od tego, kto będzie sprawował władzę ustawodawczą i wykonawczą, będą wzbudzać kontrowersje. Środowiska sędziowskie apelują, aby powierzyć nadzór administracyjny nad sądami powszechnymi Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, analogicznie, jak nad sądami administracyjnymi ma go Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, co będzie zgodne z konstytucyjną zasadą odrębności i samodzielności władzy sądowniczej.

Środowiska sędziowskie podnoszą też, że sądy są dzisiaj nadzorowane, a powinny być zarządzane, że brak myślenia perspektywicznego o sądach jako nowoczesnych organizacjach, odpowiadających na potrzeby obywateli, biznesu, nowoczesnego społeczeństwa.

Sędziowie powtarzają, że nie wysokość wyroków odstrasza przestępców, ale fakt, że kara jest nieuchronna

Krajowa Rada Sądownicza i Izba Dyscyplinarna SN

Nowa Krajowa Rada Sądownicza, wybierana przez polityków, nominuje i awansuje sędziów, a także członków stworzonych przez PiS w ramach reformy sądownictwa izb Sądu Najwyższego: Kontroli Nadzwyczajnej i Dyscyplinarnej.

Liczni przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości mają jednak wątpliwości co do niezawisłości tak powołanych sędziów i organów, dlatego korzystali z przysługującego im prawa do sprawdzenia, czy podczas obsadzania stanowisk nie doszło do nieprawidłowości. Sprawa trafiła następnie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w orzeczeniu wydanym w listopadzie 2019 wskazał, że sędziowie mają pełne prawo weryfikować legalność nowej KRS i Izby Dyscyplinarnej przy Sądzie Najwyższym. I w tym momencie głos zabrali sędziowie SN.

„Nienależyta obsada sądu występuje wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba wyłoniona na sędziego przez KRS w obecnym składzie” - stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale trzech Izb: Izby Karnej, Cywilnej i Pracy Sądu Najwyższego. „Uchwała nie ma zastosowania do orzeczeń wydanych przez sądy przed dniem jej podjęcia; w odniesieniu do Izby Dyscyplinarnej SN ma zastosowanie do orzeczeń bez względu na datę ich wydania” - stwierdził ponadto SN. Z szacunkowych danych wynika, że sędziowie zarekomendowani przez „nową” Krajową Radę Sądownictwa zdążyli wydać blisko 100 tysięcy wyroków.

SN zaapelował do wszystkich sędziów SN wybranych przez „nową” KRS, aby od 24 stycznia powstrzymali się od orzekania w sprawach dotyczących obywateli. Minister Ziobro uznał jednak, iż uchwała SN jest nieważna, co wprowadza jeszcze większy chaos prawny. Bo z jednej strony Izba Dyscyplinarna SN działa jakby nigdy nic, Krajowa Rada Sądownictwa podobnie, z drugiej zaś strony - część sędziów wybranych przez „nową” KRS wstrzymuje się od orzekania. Niektórzy mówią już o dwóch porządkach prawnych obowiązujących w naszym kraju. Co odbije się na nas - obywatelach.

Trybunał Konstytucyjny

Instytucja, która powinna wzbudzać szacunek nie tylko środowiska sędziowskiego, ale także obywateli. Dla tych, którzy nie wiedzą, TK, to organ władzy sądowniczej. Został utworzony w 1982 roku i rozpoczął działalność orzeczniczą w 1986 roku.

Jego podstawowym zadaniem jest sądowa kontrola konstytucyjności prawa: kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (rangi ustawodawczej lub podstawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. sąd prawa).

Nie tylko opozycja, nie tylko środowisko sędziowskie, nie tylko spora część obywateli uważają, że obecna władza dokonała swoistego zamachu na ten organ władzy sądowniczej i nie jest on już organem niezależnym. Także rzecznik Komisji Europejskiej, Christian Wigand, stwierdził niedawno, że niezależność i prawomocność Trybunału Konstytucyjnego w Polsce została „poważnie podważona” i nie może on wydawać już „efektywnej konstytucyjnej oceny”. To bardzo mocne słowa w ustach unijnego urzędnika, ale nie jedyne, jakie padają pod adresem TK.

„Trybunału Konstytucyjnego już w Polsce nie ma. Istnieje atrapa, fasada. Jest tylko budynek z napisem: Trybunał Konstytucyjny” - powiedział kilka dni temu profesor Wojciech Sadurski. Niełatwo będzie zmienić Trybunał Konstytucyjny, jeszcze trudniej odbudować zaufanie do niego.

[sc]Szacunek dla wymiaru sprawiedliwości [/sc]
W Polsce znajomość prawa jest żadna. Szacunek do instytucji państwa i prawa - podobnie. Tymczasem, jak powtarzają sędziowie, jeśli mówimy o demokratycznym państwie, to obywatel od szkoły podstawowej powinien być uczony konstytucji. Powinien wiedzieć, że być obywatelem, to nie tylko prawa, ale także obowiązki. Nie może być tak, że jeden z ministrów mówi, iż ma w nosie literę prawa, bo obywatel od razu powie: „A co, ja jestem gorszy?”.

Nie może być tak, że instytucje państwa wykonują tylko te wyroki sądów, które im odpowiadają, że sędziów nazywa się „kastą”, „złodziejami” i chce się z nimi zrobić porządek jak wcześniej z komuną.