Salzburg. Barokowa perła Wolfganga Amadeusza Mozarta

Głowa ozdobiona białą peruką jest tu wszędzie - na kubkach, koszulkach, pocztówkach, folderach i reklamach. Mając przed oczami ów obrazek, trudno nie zadać sobie pytania: Czym byłby Salzburg bez Mozarta? Czy miasto mające ok. 150 tys. mieszkańców byłoby równie sławne i rozpoznawalne? Nikt nie zna odpowiedzi na to pytanie. Być może byłby znany za sprawą "Cichej nocy", najsłynniejszej kolędy na świecie, wykonanej po raz pierwszy w 1818 roku w Oberndorfie pod Salzburgiem? A może z soli, białego złota, która dała miastu majątek.

Imponujące miasto jest dowodem na to, jak wielkim bogactwem była niegdyś sól, wydobywane w okolicznych górskich sztolniach tutejsze "białe złoto Alp". Można przypuszczać, a nawet być pewnym, iż bez niej nie byłoby tematu "Solnego Grodu", któremu nadała imię i bogactwo. Wielowiekowa eksploatacja złóż soli w górze Dürrnberg przynosiła niewiarygodne efekty. Wolf Dietrich von Raitenau, książę arcybiskup sprawujący władzę na przełomie XVI i XVII wieku, zmodernizował technologie górnicze, dzięki czemu sól stała się dla niego źródlem sławy i niewiarygodnych zysków. Majątek, jakiego się dorobił, pozwalał też na wybudowanie imponujących budowli i przebudowę miasta w najmodniejszym ówcześnie stylu barokowym. Tak właśnie Salzburg zyskał elegancję miast włoskich, ogrody Mirabell, kompleks rezydencjalny, pięć rozległych placów i dzielnicę stajenną mieszczącą obecnie najważniejsze salzburskie sale koncertowe. Duch "solnego księcia" pilotuje dziś zwiedzających podczas zaczarowanej podróży po wnętrzach kopalni. Sam książę opowiada barwne historie związane z wydobyciem soli, rzecz jasna z własnego punktu widzenia.

Wolfgang Amadeusz Mozart rozsławił miasto na całym globie i wciąż pozostaje jego najważniejszym obywatelem. Podążanie śladem genialnego kompozytora, który skomponował blisko 1000 kompozycji (z których zachowało się ok. 650), jest niezwykłą przygodą. Setki tysięcy ludzi przyjeżdża tu, by poczuć ducha miasta, w którym genialny, ale też nieco zwariowany kompozytor w 1756 roku się urodził. Dom przy Getreidegasse 9 o każdej porze roku zalewają tłumy turystów. Statystyki mówią, że żółta kamienica jest najczęściej fotografowanym obiektem w całej Austrii. Wnętrze pełne jest zaskakujących niespodzianek - są rękopisy, dokumenty i skrzypki należące do małego Amadeusza. W jednej z gablot eksponowany jest pukiel włosów. Robi równie duże wrażenie, jak pozostałe eksponaty.

Mozarta pamięta też dom przy Makartplatz, w którym zamieszkał z rodziną w 1773 roku, po powrocie z ich trzeciej podróży do Włoch. Wolfgang Amadeusz mieszkał tu z rodzicami i siostrą do czasu swojej przeprowadzki do Wiednia w 1781 roku. Choć drugi dom kompozytora nie jest tak popularny jak miejsce jego narodzin, i tu warto dotrzeć. W mieszczącym się tu obecnie muzeum obejrzeć można choćby fortepian młoteczkowy kompozytora, wiele oryginalnych dokumentów i portretów.

Nierozerwalnie związana z Mozartem jest też dumnie górująca nad miastem Katedra św. Ruperta. Skrywa spoczywającą na romańskich lwach chrzcielnicę z brązu z 1311 roku, w której chrzczony był kompozytor. Natomiast w istniejącej nieprzerwanie od 1703 roku Café Tomaselli przy Alter Markt 9, kompozytor uwielbiał grać w bilard. Dziś można tu niespiesznie raczyć się kawą w towarzystwie wyszukanego deseru, albo piwem, jak Mozart, Haydn i Reinhardt. W 1842 roku tuż przy domu, w którym mieszkała Konstancja, żona Mozarta, mieszkańcy Salzburga wznieśli swojemu krajanowi pomnik, nazywając też obszerny teren, na którym stanął, Placem Mozarta.

Zadziwiającym jest fakt, iż nikt nie wie, gdzie spoczywa sam kompozytor. W Salzburgu pochowano za to jego bliskich. Na prawobrzeżnym Starym Mieście, przy ulicy Linzer Gasse leży kameralny renesansowy cmentarz św. Sebastiana. W jednym z grobowców spoczywa ojciec Mozarta, Leopold oraz żona kompozytora, Konstancja, natomiast na najstarszym cmentarzu w mieście, przy opactwie św. Piotra, odwiedzić można grób siostry Mozarta, Nannerl.

Monumentalną twierdzę Hohensalzburg, stojącą niemal w centrum miasta, widać już z rogatek. Wybudowana w 1077 r. jest największym zachowanym w całości zamczyskiem w całej Europie i jedną z największych atrakcji turystycznych na terenie Austrii. Z powodzeniem odstraszała agresorów i zaledwie raz, w 1525 roku, była poważnie oblegana przez wznoszących bunt chłopów i górników. Dziś bez problemu można się dostać do twierdzy, choć by wejść na stromą skałę trzeba się nieźle napocić. Alternatywą jest wjazd na szczyt specjalną kolejką. Twierdza to prawdziwe miasto w mieście, z którego można zobaczyć oszałamiającą panoramę Salzburga, gdzie wysłuchać można koncertu muzyki klasycznej, nawet zjeść posiłek w eleganckiej restauracji.

Stare Miasto zajmuje nie więcej, jak jeden kilometr kwadratowy. Zamknięto je dla ruchu samochodowego, a do wszystkich zabytków z łatwością można dotrzeć spacerem. Ten obszar od 1997 r. figuruje na liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, jako miejsce zasługującego na specjalną ochronę. Wąskie uliczki kryją budowle średniowieczne, romańskie, renesansowe, barokowe, ale też eleganckie, klasycystyczne kamienice z czasów monarchii. Tworzą niepowtarzalny nastrój miasta.

Do serca Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO należy też Hellbrunn, letni pałacyk salzburskich arcybiskupów. Podmiejska willa, a tak naprawdę renesansowy kompleks pałacowo-ogrodowy, w XVII wieku służył beztroskiej rozrywce i wypoczynkowi. Dziś przysięgę małżeńską składają tu młode pary, latem relaksują się tu mieszkańcy miasta i jego goście, a zimą przyjeżdżają na nastrojowy jarmark adwentowy.

Okrągłe czekoladki opakowane w błyszczące papierki z wizerunkiem słynnego kompozytora, są najsłynniejszym podarkiem, jaki z Salzburga można przywieźć. Jest ich tu wiele, jednak "Original Salzburger Mozartkugel" sprzedawane są w Salzburgu wyłącznie w czterech cukierniach należących do przodków wynalazcy tych wyjątkowych pralinek. W 1890 roku wymyślił je Paul Fürst i do dziś robione są ręcznie wedle jego przepisu. Czekoladowymi kulkami, otulonymi w charakterystyczne srebrne papierki z wizerunkiem genialnego kompozytora, rozkoszować się można w centrum miasta, w Kaffee Fürst.

W Salzburgu jest też szansa na spróbowanie tortu Sachera, jednego z najsłynniejszych deserów nie tylko w Austrii, ale i na świecie. Oryginalny serwuje Café Sacher Salzburg, założona w 1703 roku, najstarsza istniejąca kawiarnia w Austrii i Europie Zachodniej. Kulinarnych niespodzianek jest więcej. "Kleiner Brauner", "Melange" czy "Einspänner" nie mają, wbrew pozorom, nic wspólnego z konnym zaprzęgiem. To tutejsze odmiany kaw, doskonale współgrające z tutejszymi deserami, wspomnianym tortem Sachera, strudlem jabłkowym i delikatnym sufletem Salzburger Nockerl.

Salzburg słynie również ze znakomitego piwa. W salzburskim browarze Stiegl - największym prywatnym browarze w Austrii - już od 1492 roku warzy się tradycyjnie piwo. Co więcej, nawet Mozart cenił sobie nad wyraz kufel orzeźwiającego Stiegla.