Reforma Gowina przeprowadzona niezgodnie z prawem?

W naszym województwie dotyczy to sądów w Kościerzynie, Bytowie i Miastku. Autorem miażdżącej Gowina opinii jest konstytucjonalista prof. Bogusław Banaszak, niezależny ekspert, wskazany przez komisję sejmową. Napisał on, że "Konstytucja wymusza ustawową regulację struktury organizacyjnej i właściwości rzeczowej, miejscowej oraz instancyjnej sądów powszechnych i dopuszcza jedynie powierzanie do regulacji w drodze rozporządzenia organom władzy wykonawczej spraw szczegółowych. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do zaliczenia danej sprawy do kategorii spraw szczegółowych obowiązuje zasada wyłączności ustawy".

Prof. Banaszak zaznaczył, że w analizie wziął pod uwagę kilka konstytucyjnych zasad, m.in. prawo do sądu, zasadę odrębności i niezależności władzy sądowniczej, zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego oraz zasadę ustawowego określania ustroju i właściwości sądów.

Z opinii eksperta wynika, że ustrój sądów powinien być określony w formie ustawy

Warto dodać, że Biuro Analiz Sądowych zleciło przygotowanie opinii konstytucyjno-prawnej w związku ze złożonym projektem ustawy obywatelskiej. Autorom tego projektu zarzucano, że ustawa zawiera wiele błędów, jest źle przygotowana i niezgodna z prawem. Szczegółowa analiza miała wytknąć wszystkie jej niedociągnięcia. Tak się jednak nie stało.

Treść opinii już 23 stycznia będzie zaprezentowana podczas spotkania sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Odczytać ma ją poseł Ryszard Kalisz.

- Z opinii wynika, że ustrój sądów powinien być określony w formie ustawy - mówi adwokat Wojciech Błaszczyk, pełnomocnik Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej. - Jest to poważny argument dla sejmowej komisji. Dzisiaj spotykają się w Warszawie samorządowcy z miast, w których zlikwidowano sądy. Będziemy dyskutowali, jakie dalej podjąć kroki. Zamierzamy wystąpić też do rzecznika praw obywatelskich, który nieco umył ręce od tej sprawy. Niewykluczone, że po uzgodnieniach wyjdziemy też na ulice.

Przepisy, na podstawie których reforma została dokonana, zaskarżono także do Trybunału Konstytucyjnego. Co więcej, reforma Gowina spotkała się z szeroką krytyką środowisk sędziowskich. Na znak protestu wielu z nich złożyło do ministra sprawiedliwości wnioski o przejście w stan spoczynku. Wszystkie zostały rozpatrzone negatywnie. W tej sytuacji ponad 230 sędziów odwołało się od decyzji do Sądu Najwyższego. Jak się nieoficjalnie dowiedzieliśmy, Sąd Najwyższy ma teraz niemały problem i prawdopodobnie nie chce rozstrzygać do momentu, kiedy w sprawie wypowie się Trybunał Konstytucyjny. Ten z kolei chciałby poznać opinię Sądu Najwyższego.

Choć oficjalnie przeciwników reformy wydawać by się mogło więcej niż zwolenników, to trudno przewidzieć, jak się zakończą prace nad projektem ustawy obywatelskiej. Dla wielu zastanawiające są szczególnie działania posłów PiS.
- Oficjalnie PiS jest przeciwko reformie Gowina, jednak na posiedzeniach komisji tego nie widać - dodaje Wojciech Błaszczyk. - Posłowie spóźniają się bądź wcale nie przychodzą. Obawiamy się, że jeśli dojdzie do kluczowego głosowania, to możemy mieć problem z uzyskaniem odpowiedniej frekwencji.

Jeśli jednak projekt obywatelski ustawy o okręgach sądów powszechnych zostanie przyjęty, to wówczas sytuacja wróci do stanu poprzedniego. Niestety, na razie prace nad ustawą obywatelską idą jak po grudzie, bo trudno skompletować pełen skład posłów.