Warchoł, czyli język komunistycznej propagandy
Zdarza się, że mieszkańców Radomia określa się niezbyt przyjemnym mianem „warchołów”. W tym przypadku pochodzenie określenia jest doskonale znane – użyły go w 1976 r. komunistyczne władze, żeby ośmieszyć i zdyskredytować protestujących radomskich robotników. Propaganda okazała się niestety skuteczna – obelga przylgnęła na długo. Samo słowo „warchoł”, oznaczające pierwotnie „kłótnię”, odnotowano po raz pierwszy w XV w.
Chadziaj, czyli gospodarz z Kresów Wschodnich
Słowo „chadziaj”, używane na Górnym Śląsku, ma sporo znaczeń. To m.in. „gospodarz spoza Śląska”, „szmaciarz, osoba niechlujna”, a także „Polak zza Buga”. To właśnie w tej ostatniej definicji kryje się rozwiązanie zagadki pochodzenia słowa „chadziaj”. Pochodzi ono bowiem od rosyjskiego „chazjain”, czyli „gospodarz” – tak nazywano na Górnym Śląsku przesiedloną tu po 1945 r. ludność polską z Kresów Wschodnich. Jak widać po skojarzeniu z niechlujstwem, było to wówczas określenie obraźliwe.
Bamber, czyli osadnik z Bambergu
Słowo „bamber” najczęściej można usłyszeć w Poznaniu – oznacza ono „prostaka, prymitywa”, „bogatego gospodarza” lub „osadnika z Niemiec”. Właśnie to ostatnie znaczenie jest najstarsze, bowiem Bambrzy to Polacy pochodzenia niemieckiego, których przodkowie sprowadzili się w XVIII w. z okolic Bambergu. Ściągnęły ich tu władze Poznania, by zasiedlić wsie opustoszałe po wojnie i epidemii cholery. Nie jest jednak całkiem jasne, dlaczego dziś bamber to przede wszystkim „prostak” – być może chodzi o negatywne stereotypy na temat mieszkańców wsi.
Scyzoryk, czyli mały nożyk
Scyzorykami nazywa się mieszkańców Kielc i okolic, o czym zaświadcza choćby raper Liroy. Nie jest do końca jasne, skąd to określenie się wzięło, ale wbrew pozorom raczej nie od skłonności do awanturnictwa i bójek na noże. Najprawdopodobniej miano „scyzoryków” przylgnęło do kielczan na przełomie XIX i XX w., kiedy to na tych terenach intensywnie rozwijał się przemysł metalowy, w tym sześć fabryk nożowniczych oraz huta produkująca szable.
