Prawo budowlane – zmiany od 19 września 2020 r. Znikną absurdy i zbędna biurokracja

19 września 2020 r. zacznie obowiązywać znowelizowane Prawo budowlane. Ustawa o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw została uchwalona na początku 2020 r. i wprowadza wiele istotnych zmian. Będą one dotyczyć m.in. przepisów związanych z samowolami budowlanymi, pozwoleniami na budowę, projektem budowlanym oraz bezpieczeństwem pożarowym.

Jak podało Centrum Informacyjne Rządu, nowe prawo ma za zadanie przede wszystkim uprościć i przyspieszyć proces inwestycyjno-budowlany. Listę najważniejszych zmian opublikowano na łamach rządowego serwisu biznes.gov.pl. Jako główne cele nowelizacji autorzy projektu wskazali:

• ograniczenie biurokracji,
• doprecyzowanie niejasnych przepisów,
• zwiększenie bezpieczeństwa pożarowego,
• usprawnienie przebiegu procesu inwestycyjnego.

Nowelizacja Prawa budowlanego m.in. ułatwia legalizację niektórych samowoli budowlanych, a także uzyskanie pozwolenia na budowę. Poszerzeniu ulegnie także lista przedsięwzięć budowlanych, przy których pozwolenie w ogóle nie jest wymagane. Dodatkowo zaostrzone zostają przepisy bezpieczeństwa pożarowego. Przewidziano też nowe kary dla osób nielegalnie użytkujących budynki. Poniżej szczegółowo omawiamy poszczególne zmiany.

Po wejściu w życie nowych przepisów samowole budowlane, których budowę zakończono co najmniej 20 lat temu, będzie można zalegalizować według nowej, uproszczonej i bezpłatnej procedury. Żeby z niej skorzystać, trzeba będzie przedstawić ekspertyzę techniczną potwierdzającą, że z samowolnie postawiony obiekt może być bezpiecznie użytkowany przez ludzi. Konieczne będzie także przekazanie urzędnikom:

• geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej,
• oświadczenia o terminie zakończenia budowy,
• oświadczenia o posiadanym prawie od dysponowania nieruchomością na cele budowlane.

Osoby korzystające z nowej procedury nie będą płaciły opłaty legalizacyjnej, co powinno zachęcić właścicieli samowoli budowlanych do ich legalizacji.

Co istotne, z nowej procedury nie będą mogli skorzystać właściciele samowoli, dla których przed 19 września 2020 r. wydano nakaz rozbiórki. Uproszczona procedura nie obejmie też mieszkań, domów, garaży czy innych budynków, wobec których w ciągu 20 lat od zakończenia budowy wydano postanowienie o wstrzymaniu budowy.

Do tej pory inwestorowi, który rozpoczął użytkowanie budynku z naruszeniem przepisów Prawa budowlanego, groziła jednorazowa kara finansowa. Nowelizacja przepisów pozwala organom nadzoru budowlanego nakładać kary pieniężne w nieskończoność, jeśli nielegalne użytkowanie obiektu wciąż trwa. Kolejne kary będą mogły być wymierzane co 30 dni, a ich maksymalna wysokość to połowa kwoty pierwszej kary. Taka motywacja finansowa ma zachęcić właścicieli nielegalnych obiektów do ich legalizacji – dziś często czują się oni bezkarni, a użytkowanie obiektów trwa latami.

Jednocześnie nowe przepisy dają inwestorowi więcej czasu na dopełnienie zaniedbanych formalności (nadzór budowlany będzie musiał najpierw pouczyć, a dopiero 60 dni później nałożyć karę). Wprowadzają też odpowiedzialność prawną zarówno dla inwestorów budujących obiekt, jak i jego późniejszych właścicieli.

Od 19 września zmieni się radykalnie jeden z najważniejszych dokumentów związanych z budową domu: projekt budowlany. Jednolity dokument zostanie rozdzielony na następujące części:

• projekt zagospodarowania działki lub terenu (usytuowanie, układ komunikacyjny, informacja o obszarze oddziaływania obiektu),
• projekt techniczny (opis konstrukcji, instalacji, charakterystyka energetyczna),
• projekt architektoniczno-budowlany (układ przestrzenny, projektowane rozwiązania techniczne i materiałowe).

Zmiana ma pomóc w ograniczeniu biurokracji. Starając się o uzyskanie pozwolenia na budowę, inwestor będzie składał 3 egzemplarze projektu architektoniczno-budowlanego oraz projektu zagospodarowania terenu. Co więcej, projekt techniczny trzeba będzie złożyć w urzędzie dopiero wraz z wnioskiem o udzielenie pozwolenia na użytkowanie albo ze zgłoszeniem zakończenia robót. Dokument ten również jednak musi być przygotowany jeszcze przed rozpoczęciem budowy.

Nowe Prawo budowlane wprowadza kary pieniężne dla przedsiębiorców zarządzających sieciami technicznymi, którzy opóźniają wydanie warunków przyłączenia do sieci. Ma to przyspieszyć i usprawnić proces przyłączania inwestycji do sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, elektroenergetycznych, gazowych i ciepłowniczych.

Nowe przepisy zakazują też przedsiębiorstwom wodociągowo-kanalizacyjnym pobierania opłat za:

• wydanie, aktualizację lub zmianę warunków przyłączenia do sieci, a także przeniesienie na inny podmiot,
• odbiór przyłączy wodociągowego i kanalizacyjnego przez przedsiębiorstwo,
• włączenie wyżej wymienionych przyłączy do sieci,
• inne zezwolenia związane z tymi przyłączami.

Celem zmian jest ukrócenie procederu pobierania zbędnych opłat, które niepotrzebnie podwyższały i tak już wysoki koszt przyłączenia budynku do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej.

W ramach nowelizacji przepisów została wreszcie jasno określona lista wszystkich przedsięwzięć i robót budowlanych, które nie wymagają pozwolenia na budowę czy zgłoszenia. Pełną listę można znaleźć w rządowym komunikacie. Dzięki temu sprawdzenie, jakie formalności wiążą się z daną budową czy przebudową, będzie dużo łatwiejsze.

Poszerzono także listę obiektów całkowicie wyłączonych spod obowiązku zarówno uzyskania pozwolenia na budowę, jak i zgłoszenia. Będą to m.in.:

• wpłatomaty,
• biletomaty,
• paczkomaty,
• automaty sprzedające,
• automaty przechowujące przesyłki,
• automaty służące do wykonywania innego rodzaju usług o wysokości do 3 m włącznie.

Zmienią się też zasady sprawdzania, czy dany budynek został postawiony zgodnie z prawem. Do tej pory nieważność decyzji o pozwoleniu na budowę jakiegoś obiektu można było stwierdzić nawet po upływie wielu lat od wzniesienia budynku. To samo dotyczy decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. Nowe przepisy wprowadzą jasną granicę – jeśli od daty doręczenia lub ogłoszenia którejś z wymienionych decyzji upłynęło 5 lat, decyzji tych nie będzie już można podważyć.

Dodatkowo dzięki nowym przepisom zmniejszy się obszar oddziaływania obiektu budowlanego, co powinno uprościć i przyspieszyć wydawanie pozwoleń na budowę. Od 19 września łatwiejsze będzie także przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę na nowego inwestora, gdy np. poprzedni zmarł.

Ostatnia istotna zmiana, jaką wprowadza nowelizacja prawa budowlanego, dotyczy bezpieczeństwa pożarowego. Od wejścia w życie nowelizacji osoba, która dokonuje zmiany sposobu użytkowania budynku wpływającej na bezpieczeństwo pożarowe, będzie musiała mieć ekspertyzę rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.

O co chodzi w praktyce? Nowe przepisy dotyczą np. sytuacji, gdy mieszkanie zostaje przekształcone w przedszkole lub gdy piwnica w bloku ma zacząć pełnić funkcję escape roomu. Podmiot dokonujący takiej zmiany będzie musiał odtąd uzyskać wymaganą ekspertyzę. Zmiana ta stanowi odpowiedź na głośne doniesienia medialne związane m.in. niedostatecznym poziomem bezpieczeństwa pożarowego niektórych escape roomów.