Praca jako pasja człowieka. Omów zagadnienie na podstawie „Lalki” Bolesława Prusa. Odpowiedź do jawnego pytania na maturę ustną

Matura ustna z języka polskiego w 2024 roku będzie wyglądał tak, jak ubiegłoroczny egzamin (dla uczniów piszących maturę w formule 2023). Składa się on więc z następujących zadań:

• Jawnego pytania, które sprawdza znajomość treści i problematyki danej lektury, a także tworzenie wypowiedzi na jej temat z uwzględnieniem wybranego kontekstu;
• Niejawnego pytania, które oparte jest na tekście literackim, ikonicznym lub dotyczącym języka.

Jak wygląda przebieg matury ustnej z polskiego 2024? Egzamin składa się z następujących części:

• przygotowanie zdającego do odpowiedzi (15 minut);
• wypowiedź monologowa zdającego dotycząca wylosowanych przez niego zadań (10 minut);
• rozmowa z egzaminatorami związana z wypowiedzią zdającego (5 minut).

Łączny czas trwania egzaminu to 30 minut. Maksymalna liczba punktów, jaką można uzyskać, wynosi 30. Próg zdawalności w przypadku tej matury to 30 proc., a więc trzeba mieć przynajmniej 9 punktów, żeby zdać.

Przed maturą warto przeczytać listę jawnych pytań na egzamin 2024:

Jedno z pytań dotyczących „Lalki” Bolesława Prusa brzmi: „Praca jako pasja człowieka. Omów zagadnienie na podstawie »Lalki« Bolesława Prusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Jak może brzmieć przykładowa odpowiedź? Zamieszczamy ją poniżej.

Wstęp: Praca może być dla człowieka ciężkim obowiązkiem, który wykonuje jedynie po to, by zapewnić sobie i rodzinie utrzymanie lub polepszyć swoją sytuację życiową. Niektórzy pracują, by móc zaspokoić podstawowe potrzeby, inni – by żyć kosztownie i wystawnie.

Teza: Dla niektórych ludzi praca jest jednak pasją – czynnością, którą nie muszą, ale chcą wykonywać. Obowiązek staje się w ich przypadku przyjemnością.

Odwołanie do „Lalki” Bolesława Prusa: Taką osobą jest z pewnością Ignacy Rzecki – bohater powieści „Lalka” Bolesława Prusa. Praca jako starszy subiekt w sklepie u Wokulskiego jest dla niego wartością samą w sobie. Rzecki nie myśli o pieniądzach czy podwyżkach, traktuje wykonywany przez siebie zawód jako obowiązek, który jednak daje mu dużo radości.

Obserwując dzień starego subiekta, widzimy że przychodzi on do pracy jako pierwszy, a wychodzi jako ostatni. To właśnie on dba o to, by w sklepie panował porządek, rzetelnie kontroluje rachunki, całkowicie oddaje się swojej pracy. Poświęca też wolny czas, by w niedzielny poranek ustawić nową wystawę sklepową. We fragmencie, który opisuje to wydarzenie, widzimy że Ignacemu Rzeckiemu przygotowywanie sklepu na kolejny tydzień daje dużo radości.

Dla starego subiekta wykonywany przez niego zawód jest jego całym życiem. Ignacy Rzecki nie chce zostawiać sklepu bez opieki, czy to wyjeżdżając na urlop, czy nawet w środku dnia, gdy ma sprawy do załatwienia. Widzimy to we fragmencie, kiedy bohater udaje się na licytację kamienicy Łęckich. Ma wówczas wyrzuty sumienia, że nie ma go w sklepie. Praca wypełniała całe życie Ignacego Rzeckiego, była ona dla niego pasją już od młodości. W „Lalce” możemy dostrzec też inne postacie, dla których praca była pasją. Byli nimi m.in. Prof. Geist czy Julian Ochocki.

Odwołanie do wybranego kontekstu: Praca jest prawdziwą pasją także dla bohatera filmowej adaptacji „Chłopów” z 2023 roku w reż. DK Welchman i Hugh Welchmana – Macieja Boryny. Nie bez przyczyny jest on nazywany „największym gospodarzem w Lipcach”. Praca na roli i posiadanie ziemi jest dla niego najwyższą wartością – przedkłada ją nawet nad relacje rodzinne, nie chcąc oddać swojemu synowi nawet jednego morga ziemi. W ostrej wymianie zdań z Antkiem podkreśla, że to on pomnożył dobytek, który dostał od ojca, ciężko na to pracując.

Maciej Boryna nie żeni się z Jagną z miłości, ale z chęci utrzymania ziemi. Wie, że nie mając żony prędzej czy później musiałby przepisać swoją własność na dzieci, chce jednak ten czas wydłużyć, ponieważ bycie gospodarzem jest dla niego bardzo ważne. Praca na roli jest tym, co daje mu radość. Jest on doświadczonym gospodarzem, ze sprawnością uśmierca umierającą krowę, denerwując się jednocześnie na dzieci, że nie dopilnowały domu w czasie jego nieobecności.

Kluczowa i symboliczna scena, która pokazuje, jak ważną dla Macieja Boryny była praca na roli to ta, w której bohater, będąc na łożu śmierci, zaczyna obsiewać swoją ziemię. W filmie została ona przedstawiona jako wydarzenie, które dzieje się na styku rzeczywistości i snu – Boryna ostatni raz robi to, co czynił zawsze. Ziemia niejako sama wzywa go do siebie. Bohater do końca nie oddaje swoich morgów w ręce innych ludzi, umiera, łącząc się z pracą, która była dla niego najwyższą wartością.

Inne przykłady kontekstów:

• „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego;
• „Stary człowiek i morze” Ernesta Hemingwaya;
• „Siłaczka” Stefana Żeromskiego.

Podsumowanie: Są ludzie, dla których praca jest problemem, a nawet karą. Nie brakuje jednak też tych, dla których staje się sensem życia. Takim bohaterom jak Ignacy Rzecki czy Maciej Boryna praca daje poczucie spełnienia, satysfakcję z życia, nie jest dla nich ciężarem czy przykrym obowiązkiem. Wykonywanie określonej pracy daje im też samozadowolenie i jest czymś, co stanowi niezwykle ważny element życia tych bohaterów.