Kwestie dotyczące dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę reguluje art. 87 oraz następne Kodeksu pracy. Zgodnie z nimi, potrąceń dokonuje się bez pytania pracownika o zgodę. Potrącenia z wynagrodzenia mogą nastąpić wyłącznie na podstawie wyroków i postanowień sądu, które mają klauzulę wykonalności.
Jakie mogą być potrącenia z wynagrodzenia
Przepisy mówią, że z wynagrodzenia za pracę pracownika - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do Pracowniczego Planu Kapitałowego (PPK), jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 kodeksu pracy, tzn. udzielone za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, opuszczanie pracy bez usprawiedliwienia, stawianie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.
Warto przeczytać:
- Potrąceń dokonuje się we wskazanej powyżej kolejności. Ponadto z wynagrodzenia za pracę odlicza się w pełnej wysokości kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okresy nieobecności w pracy, za które pracownik nie zachował prawa do wynagrodzenia - mówi Waldemar Adametz z Państwowej Inspekcji Pracy.
Co istotne, pracodawca nie może poza wyżej wymienionymi potrąceniami dokonywać żadnych innych potrąceń z wynagrodzenia za pracę.
Ile maksymalnie można potrącić z pensji
Aby dokonać potrącenia, pracodawca musi najpierw odliczyć nieobecności, ustalić kwotę netto wynagrodzenia po odliczeniu składek na ubezpieczenia oraz zaliczki na podatek dochodowy. Dopiero wtedy może przystąpić do realizacji potrąceń.
Przepisy dokładnie określają maksymalną wysokość potrącenia. W pierwszej kolejności pracodawca, na podstawie tytułu wykonawczego na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, potrąci z wynagrodzenia pracownika świadczenia alimentacyjne. Na alimenty można zająć do 3/5 pensji.
Są jednak składniki wynagrodzenia, które w przypadku alimentów, mogą zostać potrącone w całości. Są to: dodatkowe wynagrodzenie roczne, nagroda z zakładowego funduszu nagród oraz należności z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce bilansowej.
Podwyżka sama nie przyjdzie. Jak skutecznie negocjować wynagrodzenie?
W dalszej kolejności pracodawca potrąci zobowiązania inne niż świadczenia alimentacyjne i zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi. W tym przypadku również niezbędny jest tytuł wykonawczy (na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne). Na inne długi i zaliczki pracodawca może potrącić do połowy wynagrodzenia.
Zdarza się, że pracownik ma długi z tytułu kredytów, zaliczek, a także ciążą na nim zobowiązania alimentacyjne. Wówczas łączna wysokość potrącenia nie może przekraczać 3/5 pensji.
W ostatniej kolejności pracodawca dokonuje potrąceń na kary porządkowe. Wysokość kary pieniężnej za jedno przekroczenie, a także za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może przekraczać jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Maksymalnie wszystkie kary pieniężne mogą wynieść 1/10 wynagrodzenia.
Co ważne, potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia.
Kwota wolna od potrąceń w 2020 roku
Warto wspomnieć o tzw. kwocie wolnej. Jest to część wynagrodzenia za pracę, która nie jest objęta potrąceniami.
Warto przeczytać:
Zgodnie z zapisami Kodeksu pracy, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz ewentualnych wpłat na Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę - przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 kodeksu pracy, czyli np. za opuszczanie pracy bez usprawiedliwienia lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.
Uwaga! W przypadku dokonywania potrąceń komorniczych na poczet alimentów, nie ma kwoty wolnej od potrąceń. Jak już wspomnieliśmy, na alimenty można potrącić nawet 3/5 minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Od 1 stycznia 2020 roku płaca minimalna w Polsce wzrosła do 2600 zł brutto. Zatem po potrąceniach najmniej zarabiający otrzymają "na rękę" 1877,62 zł. Tyle więc wyniesie w 2020 roku kwota wolna od potrąceń dla należności innych niż świadczenia alimentacyjne. W pozostałych przypadkach będzie to: 1408,22 zł (75 proc. minimalnego wynagrodzenia netto) dla zaliczek pieniężnych oraz 1689,86 zł (90 proc. minimalnego wynagrodzenia netto) w przypadku porządkowych kar pieniężnych.
Gdzie najwięcej osób pracuje za najniższą krajową? Są branże...
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty o których mowa powyżej ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Kiedy potrącenia w tzw. trybie pozaegzekucyjnym
W odniesieniu do egzekucji świadczeń alimentacyjnych Kodeks pracy przewiduje również możliwość dokonywania potrąceń w tzw. trybie pozaegzekucyjnym, czyli bez pośrednictwa komornika.
Jest to możliwe z wyjątkiem przypadków gdy:
- świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,
- wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.
- Potrąceń, o których mowa powyżej, pracodawca dokonuje na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego - zaznacza Waldemar Adametz.
Reguły dokonywania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych w trybie pozaegzekucyjnym są takie same jak w postępowaniu egzekucyjnym. Potrącenia na ten cel dokonywane są w pierwszej kolejności, w granicach do 3/5 wysokości wynagrodzenia, bez ograniczenia kwotowego części pozostałej do wypłaty
Kiedy potrącenia za zgodą pracownika
Jeżeli pracodawca chce dokonywać potrąceń z innych tytułów niż wspomniane m.in. świadczenia alimentacyjne czy zaliczki pieniężne lub kary pieniężne, musi mieć na to pisemną zgodę pracownika, którą zawsze można odwołać.
Natomiast, gdy potrącenia są dokonywane na rzecz pracodawcy, wynagrodzenie po potrąceniu nie może być niższe niż obowiązująca płaca minimalna netto, czyli 1877,62 zł netto w 2020 roku.
W przypadku dokonywania potrąceń za zgodą pracownika na rzecz innych podmiotów, np. składki na dodatkowe ubezpieczenie grupowe, składki związkowe, spłata pożyczki z Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej, kwota wolna wynosi 80 proc. wynagrodzenia minimalnego netto, czyli 1502,10 zł netto w 2020 roku.
Jak przygotować się do rozmowy o pracę?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
