Polska energetyka w ogniu dezinformacji. Jak uchronić się przed fake newsami?

W Internecie bardzo łatwo jest wpaść w pułapkę generalizowania i uogólniania. Słowa takie jak najdroższy czy zawsze albo nigdy są popularne – nie mówią niczego i mówią wszystko jednocześnie. Jeśli chodzi o polską energetykę, największą interakcję obserwuje się w informacjach, w których mowa jest o cenie prądu – wynika chociażby z raportu agencji Apostołowie Opinii. Ten temat zwykle budzi kontrowersję, dlatego nietrudno natknąć się na fałszywe informacje, które go dotyczą. Szacuje się, że co piąty komunikat na temat energetyki wprowadza odbiorców w błąd. Przy czym warto zwrócić uwagę na fakt, że przeczytaną informację często przekazuje się dalej – nie tylko za pomocą wysłania linku, ale również słownie, dlatego nie sposób określić realnego zasięgu danego fake newsa.

2,5 mln wzmianek związanych z branżą energetyczną, 21,8 mln interakcji, 3,51 mln potencjalnych kontaktów – za tymi liczbami stoją osoby, które w pierwszym półroczu 2023 roku spotkały się zarówno z prawdziwymi, jak i nieprawdziwymi treściami. Dzienny zasięg informacyjny, który wynosi 14,5 mln kontaktów [3], oznacza, że codziennie co druga osoba w Polsce napotyka w sieci informacje na tematy związane z energetyką. Ponad pół miliona przebadanych wpisów zawierało nieprawdę.

Raport ARC wykazał, że Polakom brakuje przestrzeni z zebraną rzetelną wiedzą i odpowiedziami na nurtujące ich pytania z obszaru energetyki czy ciepłownictwa [4]. Dlatego Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych (PTEZ) postanowiło zorganizować kampanię Energia NaPrawdę, której celem jest walka z dezinformacją dotyczącą m.in. funkcjonowania sektora energetyki i ciepłownictwa.

Jednym z elementów kampanii jest znajdująca się na stronie energianaprawde.pl zakładka „Fakty i mity”, na której znaleźć można 13 najczęściej powielanych mitów z obszaru energetyki oraz wyjaśnienia zawierające prawdziwe informacje, które zostały sporządzone przez ekspertów. Jednym z nich jest stwierdzenie, że wysokie ceny energii to wyłącznie źródło zysków dla koncernów energetycznych. Tymczasem czynników, które wpływają na wysokość rachunków Polaków jest wiele i, jak pokazały ostatnie lata, są one zmienne. Co więcej, w Polsce za energię płaci się najmniej w całej Europie, o czym się tym bardziej nie wspomina we wszechobecnej dezinformacji.

• Przede wszystkim należy pamiętać, że jeśli kontrowersyjna informacja jest do znalezienia wyłącznie na jednej stronie internetowej, to istnieje spore prawdopodobieństwo, że jest to fake news. Zwykle fakty naukowe czy potwierdzone informacje znajdują się w paru różnych miejscach.
• Przy rzetelnej informacji zawsze powinien znajdować się przypis albo odnośnik. Gdy niczego takiego nie widać, dobrze jest upewnić się, czy strona internetowa, którą przeglądamy, jest tworzona przez ekspertów albo osoby, które znają się na danym temacie.
• Dobrze jest również zwrócić uwagę na język, w jakim pisana jest informacja. Czy budzi negatywne emocje? Czy zawiera skrajne określenia, epitety albo język zbyt swobodny jak na typowy tekst naukowy? Energetyka to specyficzna dziedzina, nie wszystko więc da się wyjaśnić w prostych słowach.
• Kontrowersyjne treści można zgłosić m.in. na stronie internetowej kampanii prowadzonej PTEZ. Po wypełnieniu krótkiego formularza i wskazaniu nieprawdziwej informacji zespół ekspertów zajmie się weryfikacją zgłoszonej treści.

Ważne! Każdy może zgłosić podejrzenie manipulacji czy nieprawdy w tematach związanych z branżą energetyczną pod adresem: www.energianaprawde.pl
 

[1] „Information processing & management”, vol. 54, no. 6, 2018.
[2] „Science”, The spread of true and false news online, vol. 359 no. 6380, 2018.
[3] https://energianaprawde.pl/wp-content/uploads/2023/09/Energia_raport_AO.pdf
[4] https://energianaprawde.pl/wp-content/uploads/2023/09/Energia_raport_ARC.pdf