Pamiętaj, abyś dzień święty święcił

Pamiętaj, abyś dzień święty święcił. Tak mówi katechizm, a biblijny tekst brzmi tak: "Powiedział Bóg do Moszego: A Ty powiedz synom Jisraela: Ale przestrzegajcie Moich Szabatów. Bo to jest znak pomiędzy Mną a wami na wasze pokolenia, abyście wiedzieli, że Ja jestem Bogiem, który was uświęca. Będziecie przestrzegali Szabatu, bo jest on dla was (...) Synowie Jisraela będą przestrzegać Szabatu, aby czynić Szabat przez ich pokolenia wiecznym przymierzem. Pomiędzy Mną a synami Jisraela jest to znak na zawsze, bo w sześć dni uczynił Bóg niebo i ziemię, w siódmym dniu zaprzestał tworzyć i skierował się ku duchowości.

Gdy skończył mówić do Moszego na górze Synaj, dał mu dwie Tablice Świadectwa. Kamienne tablice napisane słowem Boga" (Wj 31, 12-14; 16-18). Dlaczego właściwie ten szabat jest tak ważny? Dlaczego tylko w tym przykazaniu pojawia się przymiotnik "święty", i to w odniesieniu właśnie do dnia Pańskiego? Bo szabat to podpis Pana Boga na akcie "wiecznego przymierza" z synami Jisraela. Trwały znak. Bo człowiek się nuży, zapomina, bywa niewierny, więc znak "na zawsze", jak przymierze z Bogiem: wieczne i nieodwołalne.

Siódmego dnia, aż do kresu czasu, znak będzie odnowieniem i potwierdzeniem przymierza. Przez człowieka, bo Bóg się nie nuży ani nie zapomina. "Będziesz zważał na szabat, aby go święcić, jak ci nakazał JHWH, Elohim twój. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką twą pracę, lecz w siódmym dniu jest szabat JHWH, Boga twego. Nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służąca, ani twój wół, ani twój osioł, ani żadne twoje zwierzę, ani obcy, który przebywa w twoich bramach; aby wypoczął twój niewolnik i twoja niewolnica, jak i ty". (Dekalog wg Szemot 20, 12-15 "TORA Izaaka Cylkowa").

Z czasem ustalono, że praca, od której należy w szabat się powstrzymać, to każde działanie, które powoduje zmiany w otoczeniu. Jest 39 takich prac - melahot. Odpoczynek. Bo "siódmego dnia Pan odpoczął", menucha - oznacza pogodę, ciszę, pokój, wytchnienie, stan, w którym nie ma konfliktów, strachu, nieufności. Szabat jest dniem radosnym. Uwagę się skupia na tym, co dobrego się wydarzyło w tygodniu. Czas na studiowanie pism, zwłaszcza talmudycznego traktatu Pirke Avot (Nauki Ojców). Taki jest żydowski szabat, znak przymierza. Chrześcijanie przenieśli szabat z soboty na pierwszy dzień po szabacie. Niedziela wyraźnie różni się od szabatu, po którym następuje (...) dla chrześcijan zastępuje szabat z jego przepisem obrzędowym. (...) Przez Paschę Chrystusa niedziela wypełnia duchową prawdę szabatu żydowskiego i zapowiada wieczny odpoczynek człowieka w Bogu.

Kult oparty na prawie przygotowywał misterium Chrystusa, a to, co było w nim praktykowane, było w pewnym sensie figurą odnoszącą się do Chrystusa. Kult niedzielny wypełnia przepis moralny Starego Przymierza, przejmując jego rytm i ducha przez oddawanie co tydzień czci Stwórcy i Odkupicielowi Jego ludu (KKK 2175 2176). Jezus, choć oskarżany o naruszenie prawa szabatu, świętości tego dnia nie narusza. Skąd więc ta zamiana dnia? Podobno pod wpływem wydanych przez Hadriana (w latach 132 - 135) antyjudaistycznych zarządzeń, m.in. zabraniających święcenia soboty. Podobno dlatego, że Konstantyn Wielki nakazał (w 321 r.), by "czcigodny dzień słońca był wolny od rozpraw sądowych i wszelkich zajęć ludności miejskiej".

Jednak w Palestynie już w pierwszej połowie drugiego wieku św. Justyn z całym spokojem stwierdzał: "Nasze zgromadzenia dlatego odbywają się w dniu słońca, ponieważ jest to pierwszy dzień, w którym Bóg z ciemności wyprowadził materię i stworzył świat, a Jezus Chrystus, nasz Zbawiciel, w tym dniu zmartwychwstał. (Apologiae, 1, 67). A wcześniej św. Ignacy Antiocheński pisał: Ci, którzy trwali w dawnym porządku, przeszli do nowej nadziei i nie zachowują już szabatu, ale święcą dzień Pański, dzień, w którym nasze życie zostało pobłogosławione przez Chrystusa i przez Jego śmierć (Epistula ad Magnesios, 9, 1).

Sprawa długo musiała być kontrowersyjna, skoro dopiero w roku 1441 sobór florencki formalnie zakazuje święcenia soboty. Dopiero na tamtym świecie się dowiemy, co Pan Bóg myśli o niedzieli. Mam nadzieję, że się nie okaże formalistą, jeśli "duchowej prawdy sabatu" po drodze nie zgubimy i nie zapomnimy o Przymierzu. Przez swego rodzaju roztargnienie. Ono może być groźniejsze niż zdeklarowana niewiara. Więc pamiętaj (!), abyś święcił święty dzień. Z naciskiem na "pamiętaj!".