Osoby wymagające szczególnej opieki medycznej

W zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym miejsce znajdą osoby, których stan zdrowia wymaga całodobowej lub całodziennej opieki w odpowiednich warunkach. Placówki tego typu zapewniają całodobową opiekę pielęgniarską, opiekę lekarską i rehabilitację chorych, którzy nie wymagają hospitalizacji.
W zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych kontynuowane jest leczenie farmakologiczne, pacjent ma
zapewnione odpowiednie do swego stanu zdrowia warunki życia oraz wyżywienie.

Zakład opiekuńczo-leczniczy jest formą stacjonarnej opieki długoterminowej. Udziela on całodobowych całodobowych świadczeń medycznych obejmujących leczenie, pielęgnację i rehabilitację osób, które nie wymagają pobytu w placówce szpitalnej. U pacjentów tych powinien już zostać zakończony proces diagnostyczny lub leczenie operacyjne, ale ze względu na stan zdrowia, stopień niepełnosprawności lub brak możliwości funkcjonowania w domu (osoba samotna, mieszkanie nie jest odpowiednio wyposażone ani dostosowane do jej potrzeb), wymagają oni fachowej opieki. Placówki tego typu zapewniają konieczne lekarstwa, wyroby medyczne, odpowiednie wyżywienie oraz zajęcia rehabilitacyjne.
Przeciwskazanie do pobytu w zakładzie opiekuńczo-leczniczym jest terminalna faza choroby nowotworowej oraz choroba psychiczna.
Decyzję o przyjęciu chorego do zakładu opiekuńczego podejmuje dyrektor zakładu w porozumieniu z lekarzem placówki na podstawie dokumentacji chorego. Do zakładu może zostać przyjęta osoba, która z powodu choroby przewlekłej wymaga całodobowej opieki pielęgnacyjnej. Czas pobytu w zakładzie opiekuńczo-leczniczym wynosi 6 miesięcy. W uzasadnionych przypadkach czas pobytu można przedłużyć, ale tylko za zgodą dyrektora wojewódzkiego oddziału NFZ.
Zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze i placówki opiekuńczo-lecznicze podzielono na zakłady o profilu
ogólnym, dla chorych w stanie wegetatywnym i dla pacjentów wentylowanych mechanicznie.
Placówka dla pacjentów w stanie wegetatywnym (najczęściej po ciężkim uszkodzeniu mózgu) zapewnia całodobową opiekę chorym z niekorzystnym rokowaniem. Przyjmują pacjentów, u których zakończono leczenie i nie wymagają już pobytu na oddziałach intensywnej opieki medycznej, ale konieczna jest dalsza kompleksowa opieka lekarska, pielęgniarska i rehabilitacja.
Zakład opiekuńczo-leczniczy dla pacjentów wentylowanych mechanicznie zapewnia opiekę chorym
z niewydolnością oddechową i oddychających już pobytu na oddziałach intensywnej opieki medycznej. Kierowany do placówki pacjent musi wyrazić zgodę na taki typ leczenia.

Sposób kierowania do zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych i opiekuńczo-leczniczych określa ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm.) oraz
rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 30 grudnia 1998 r. Na ich podstawie skierowanie do zakładu
opiekuńczego wydaje organ, który utworzył zakład opiekuńczy lub zawarł umowę z takim zakładem na świadczenie tego typu opieki. Wniosek składa osoba ubiegająca się o miejsce lub jej przedstawiciel ustawowy, inna osoba za zgodą osoby zainteresowanej lub zakład opieki zdrowotnej (np. szpital). Oprócz wniosku należy przedstawić zaświadczenie lekarskie o konieczności opieki nad pacjentem w zakładzie opiekuńczym oraz wywiad pielęgniarski. Zawiera on ocenę warunków mieszkaniowych (typ mieszkania, piętro, ogrzewanie, łazienka, dostosowanie do potrzeb chorego itp.) i rodzinnych (jak jest możliwość opieki, miejsce zamieszkania dzieci, stan zdrowia współmałżonka i dzieci itp.) pacjenta.
Dodatkowo pielęgniarka przeprowadza ocenę według tzw. skali Barthel, w której określa się stopień samodzielności pacjenta. Każdemu pytaniu można przyporządkować punkty według określonej skali. Maksymalnie można uzyskać 100 punktów. Jeśli chory otrzyma z wywiadu mniej niż 60 punktów, jest kwalifikowany do pobytu w placówce specjalistycznej. Ocenę samodzielności pacjenta można też przeprowadzać według karty oceny samoobsługi. Pacjent, który uzyska maksymalnie 6 punktów, otrzymuje skierowanie do placówki opiekuńczej.

Do wniosku należy też dołączyć zaświadczenie o wysokości dochodów chorego. Może to być decyzja
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wysokości przyznanego świadczenia (emerytura lub renta), decyzja o przyznaniu zasiłku stałego, wyrównawczego lub renty socjalnej. Trzeba też przedstawić zgodę osoby starającej się o przyjęcie do zakładu opiekuńczego na potrącanie opłaty za pobyt.

Wszystkie dokumenty należy przedstawić wyznaczonemu przez organ kierujący lekarzowi, który w terminie 14 dni powinien wydać decyzję o przyznaniu miejsca w zakładzie opiekuńczym. Skierowanie może być wydane na czas określony lub na stałe. Jeśli jest ważne przez 6 miesięcy, to potem przeprowadza się kolejną ocenę samodzielności pacjenta i jeśli uzyska on więcej niż 60 punktów (według skali Barthel) lub opuścić zakład opiekuńczy.

Kiedy okres oczekiwania na przyjęcie jest dłuższy niż 3 miesiące, chory zostanie wpisany na listę
oczekujących. Jednak czas na znalezienie miejsca dla pacjenta nie powinien przekraczać 12 miesięcy.
W wypadkach losowych lub uzasadnionych stanem zdrowia chory może być przyjęty poza kolejnością. W takiej sytuacji skierowanie można wydać tylko na czas określony.
Pobyt w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych i opiekuńczo-leczniczych jest płatny. Opłata pokrywa
koszty pobytu i wyżywienia, leków i niektórych środków medycznych (np. pieluchomajtek, cewników).
Miesięczny koszt pobytu określa się na 250% najniższej emerytury, z tym że kwota ta nie może być
wyższa niż 70% miesięcznego dochodu osoby przebywającej w zakładzie. Opłata ustalana jest na rok,
chyba że dochód chorego zmieni się, wtedy przelicza się stosowną kwotę. Płaci się tylko za pobyt chorego w placówce, jeśli przebywa on na przepustce, to kwotę za te dni odlicza się od należnej sumy. Należy jednak pamiętać, aby o planowanej nieobecności pacjenta poinformować kierownika placówki co najmniej z trzydniowym wyprzedzeniem.

Inną formą opieki nad osobami przewlekle i obłożnie chorymi przebywającymi w domu jest długoterminowa opieka pielęgniarska. Objęci są nią pacjenci, którzy nie wymagają pobytu w szpitalu, a nie chcą lub nie mogą przebywać w zakładach opiekuńczo-leczniczych lub placówkach pielęgnacyjno-opiekuńczych.
Opieka pielęgniarska, realizowana we współpracy i na zlecenie lekarza podstawowej opieki
zdrowotnej, przeznaczona jest dla osób, które ze względu na stan zdrowia wymagają systematycznej
i intensywnej opieki pielęgniarskiej. Jej celem jest nie tylko opieka nad chorym, ale też przygotowanie go do większej samodzielności i radzenia sobie z niepełnosprawnością.

Podstawą do objęcia chorego długoterminową domową opieką pielęgniarską jest skierowanie wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub pracującego w placówce, która ma podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia, a także kwalifikacja pielęgniarki środowiskowej lub rodzinnej (przeprowadzana jest ocena samodzielności pacjenta według skali Barthel lub karty oceny samoobsługi) do objęcia opieką długoterminową.

Pielęgniarka opieki długoterminowej pozostaje w ciągłym kontakcie z lekarzem, który zlecił taką
opiekę, informując go o rozpoczęciu i zakończeniu opieki oraz zmianach w stanie zdrowia podopiecznego.
Pielęgniarka odwiedza pacjentów w promieniu 30 km od przychodni w dni robocze w godzinach 8.00-20.00. W uzasadnionych przypadkach przychodzi też w soboty, niedziele i święta. Długoterminowa opieka pielęgniarska powinna zapewniać minimum cztery wizyty pielęgniarki w ciągu tygodnia, średnio po 1,5 godziny. Oprócz opieki pielęgniarskiej choremu przysługuje też prawo do wizyt domowych lekarza podstawowej opieki medycznej i lekarza specjalisty.
Czas długoterminowej opieki pielęgniarskiej nad pacjentem zależy od jego stanu zdrowia, który
ocenia się co 6 miesięcy.
O tą formę opieki nie mogą starać się chorzy, którzy korzystają z pomocy hospicjum domowego lub innej stacjonarnej placówki opiekuńczej, a także osoby z zaburzeniami psychicznymi.

Jest to forma opieki nad obłożnie chorymi z niewydolnością oddechową, którzy wymagają ciągłej lub
okresowej terapii oddechowej, bez względu na jej formę. Inwazyjna terapia oddechowa polega na wspomaganiu oddychania przez respirator lub rurkę tracheotomijną, nieinwazyjna prowadzona jest przy pomocy specjalnych ustników i masek.

Terapią oddechową z wykorzystaniem respiratora w warunkach domowych mogą być objęci chorzy po
zakończeniu leczenia w szpitalu. Dodatkowo rodzina musi przejść przeszkolenie w zakresie obsługi aparatury medycznej i udzielania pierwszej pomocy.

Aby skorzystać z takiej opieki, konieczne jest skierowanie od lekarza prowadzącego pacjenta w szpitalu. Do skierowania trzeba tez dołączyć kartę informacyjną ze szpitala, wyniki przeprowadzonych badań oraz kwalifikację lekarza anestezjologa i lekarza specjalisty intensywnej terapii.

Tygodniowo należy oczekiwać jednej wizyty lekarskiej (po 1,5 godziny), dwóch wizyt pielęgniarskich (po 1,5 godziny) oraz dwóch wizyt fizjoterapeuty (po 1 godzinie).

Pacjentom przysługuje też prawo do stałego kontaktu telefonicznego z lekarzem i pielęgniarką, a także dostęp do koniecznych badań diagnostycznych.

Inną dostępną formą krótkotrwałej opieki nad osobą starszą lub niepełnosprawną jest skorzystanie ze
zwolnienia lekarskiego z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny.

Każdy, kto jest zatrudniony i płaci składki na ubezpieczenia społeczne, w ciągu roku może skorzystać
z 14 dni zwolnienia lekarskiego, wystawionego przez lekarza z powodu konieczności opiekowania się chorą osobą w rodzinie. Prawo to przysługuje nie tylko z powodu choroby małego dziecka. Za członka
rodziny uważa się współmałżonka, dziecko powyżej 14. roku życia, rodziców, teściów, dziadków, wnuki i rodzeństwo pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym. Otrzymanie takiego zwolnienia, a co za tym idzie także zasiłku, uwarunkowane jest tym, czy inni członkowie rodziny mogą się zająć chorą osobą. Wysokość zasiłku za zwolnienie spowodowane koniecznością sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny wynosi 80% wynagrodzenia.

Uprawniający do zwolnienia dokument o czasowej niezdolności do pracy powinien wystawić lekarz,
który oprócz danych identyfikujących ubezpieczonego, płatnika składek, miejsca pracy i okresu zwolnienia podaje datę urodzenia i stopień pokrewieństwa członka rodziny wymagającego opieki. Takie zwolnienie lekarskie należy dostarczyć pracodawcy w ciągu 7 dni.

Dla osób w podeszłym wieku, które dodatkowo cierpią na jakieś schorzenia, dobrym rozwiązaniem jest pobyt w dziennym szpitalu geriatrycznym. Zapewnia on opiekę medyczną w formie konsultacji lekarskich, zabiegów rehabilitacyjnych i pielęgnacyjnych, zajęć terapeutycznych z różnych specjalności, a także transport i wyżywienie podopiecznych. Do szpitala geriatrycznego zazwyczaj przyjmowani są pacjenci bezpośrednio po zakończeniu leczenia w placówkach szpitalnych lub kierowani z domu przez lekarza pierwszego kontaktu po gwałtownym pogorszeniu stanu zdrowia. Najczęstszą przyczyną znalezienia się w szpitalu geriatrycznym są skutki po przebytym udarze mózgu lub niepełnosprawność spowodowana reumatoidalnym zapaleniem stawów i zmianami,
które powstały w stawach osoby chorej, uniemożliwiając jej normalne funkcjonowanie. Dlatego też
do najważniejszych zadań dziennych szpitali geriatrycznych należy rehabilitacja, która ma przywrócić
chorym sprawność i umożliwić im normalne funkcjonowanie.
Oprócz tego kontynuowane jest leczenie dostępne tylko w formie szpitalnej.

W dziennych szpitalach geriatrycznych pracują lekarze specjaliści (geriatrzy) i pielęgniarki geriatryczne, rehabilitanci i fizjoterapeuci, psycholog. Na początku leczenia pacjenci przychodzą do dziennego szpitala 3-5 razy w tygodniu, a pod koniec tylko raz tygodniowo lub nawet rzadziej. Średni okres opieki dziennego szpitala geriatrycznego dla osoby chorej wynosi 4-6 godzin dziennie dwa razy w tygodniu, czas takiej formy opieki to zazwyczaj 7-12 tygodni.
Oddział dzienny może być częścią kompleksu szpitalnego, poradni geriatrycznej lub samodzielną placówką. Zazwyczaj jego lokalizacja jest przyjazna dla osób starszych lub z dysfunkcjami narządu ruchu - mieszczą się albo na parterze budynku lub w budynku z windą, dodatkowo pozbawionym barier architektonicznych.

CZYTAJ TEŻ:

Opieka paliatywna
Prawo do kontaktu z bliskimi
Dodatki pielęgnacyjne