Odprawa emerytalna: kiedy przysługuje i jak ją obliczyć? Jaka jest wysokość odprawy emerytalnej i rentowej?

Kto będzie niedługo przechodził na emeryturę i spodziewa się wysokiej odprawy może poczuć się zawiedziony. Zgodnie z Kodeksem pracy osobie, która kończy pracę zawodową i idzie na emeryturę, powinna być wypłacona jednorazowa odprawa pieniężna (tzw. odprawa emerytalna) w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Jest to kwota gwarantowana, zatem odprawa emerytalna nie może być od niej niższa. Informację o wypłaceniu wspomnianej odprawy należy zamieścić w świadectwie pracy.

Od poniedziałku 4 maja ponownie otwarte są galerie. Czy to prawda, że aby do nich wejść trzeba będzie mieć specjalną aplikację w telefonie? czy da ona pierwszeństwo w kolejce albo inne przywileje? Co to jest aplikacja ProteGO Safe? Po prostu kliknij w ten tekst a poznasz odpowiedzi.

Kodeks pracy jasno wskazuje, że odprawa emerytalna przysługuje każdemu pracownikowi. Nie ma tutaj znaczenia czy był on zatrudniony na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru, czy też spółdzielczej umowy o pracę. Odprawa emerytalna nie zależy od stażu pracy pracownika, ani od tego, jak długo pracuje u ostatniego pracodawcy. By ją otrzymać, trzeba jednak spełnić określone warunki.

Warunkami, które muszą być spełnione, aby uzyskać prawo do odprawy emerytalnej, są:

• ustanie stosunku pracy,
• rozwiązanie (wygaśnięcie) stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę (także tą wcześniejszą).

Pojęcie "przejścia" na emeryturę należy rozumieć jako nadanie prawa do emerytury przez ZUS w wyniku postępowania przeprowadzonego na wniosek zainteresowanej osoby.

- Wymienione warunki muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że odprawa nie może być wypłacona w czasie trwającego stosunku pracy. Warunkiem wypłacenia odprawy emerytalnej jest bowiem rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę - zaznacza Waldemar Adametz z Państwowej Inspekcji Pracy.

Mówiąc krótko: niespełnienie którejkolwiek z wymienionych przesłanek powoduje, że pracownik traci uprawnienie do uzyskania odprawy emerytalnej.

Warto jednak zaznaczyć, że Sąd Najwyższy w wyroku z 30 marca 1994 roku orzekł, że odprawa emerytalna przysługuje również pracownikowi wtedy, gdy złożył wniosek o przejście na emeryturę w czasie nieprzerwanego pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu stosunku pracy, a prawo do emerytury nabył bezpośrednio po wyczerpaniu okresu zasiłkowego.

W kodeksie pracy zapisano, że pracownikowi odprawa emerytalna przysługuje tylko raz. Nie może ponownie nabyć do niej prawa, bez względu na to, ile czasu by upłynęło odkąd otrzymał pieniądze. Jeśli zatem została mu już raz wypłacona odprawa w związku z przejściem na rentę, to w przyszłości pracownik nie nabędzie prawa do odprawy emerytalnej. Skoro raz już odbierze należne mu pieniądze, to drugi raz mu już się one nie będą należały. Co ważne, przepisy nie uzależniają prawa do odprawy od złożenia przez pracownika wniosku.

Roszczenie o wypłatę odprawy emerytalnej ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne.

Obliczając wysokość odprawy stosuje się zasady identyczne, jak przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Ustalenie miesięcznego wynagrodzenia następuje poprzez uwzględnienie oraz wyliczenie sumy poniższych kwot:

• wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej stawce - pracodawca bierze pod uwagę wysokość z miesiąca nabycia prawa do odprawy rentowej,
• wynagrodzenia za okresy 1-miesięczne wynikające ze zmiennych składników - pracodawca bierze pod uwagę średnią wysokość z 3 ostatnich miesięcy,
• wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc pracodawca bierze pod uwagę średnią wysokość z ostatnich 12 miesięcy.

Od wypłaconej pracownikowi odprawy emerytalnej pracodawca nie powinien naliczać składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Przepisy bowiem mówią, że z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, także na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, wyłączone są odprawy pieniężne wypłacone w związku z przejściem pracownika na emeryturę.

Uwaga! Odprawa emerytalna podlega natomiast opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych tak, jak wynagrodzenie za pracę.

Kodeks pracy gwarantuje pracownikom odprawę emerytalną w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Jest to kwota minimalna. Jednak pracodawca może zdecydować, że świeżo upieczonemu emerytowi wypłaci większą kwotę odprawy. Stanie się tak w sytuacji, gdy przepisy obowiązujące u danego pracodawcy (regulamin pracy albo układ zbiorowy pracy) przewidują wyższą odprawę niż ta przewidziana w Kodeksie pracy.

Co ważne, jeżeli pracodawca wypłaci odprawę wyższą niż wynika to z zapisów kodeksu pracy (np. trzy pensje), to wówczas również składki do ZUS nie powinny być naliczane od tej odprawy.

Są jednak uprzywilejowane grupy zawodowe, których przedstawiciele otrzymują odprawę emerytalną wyższą niż jednomiesięczne wynagrodzenie. Mowa tutaj np. o nauczycielach. Zgodnie z zapisami Karty Nauczyciela, nauczyciel, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę otrzymuje odprawę, której wysokość zależy od okresu przepracowanego w szkole. Jeżeli zatem nauczyciel posiada staż pracy mniejszy niż dwadzieścia lat, odprawa przysługuje mu w wysokości 2-miesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia. Natomiast, gdy staż pracy nauczyciela wynosi co najmniej dwadzieścia lat, odprawa przysługuje mu w wysokości 3-miesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia.

Od poniedziałku 4 maja ponownie otwarte są galerie. Czy to prawda, że aby do nich wejść trzeba będzie mieć specjalną aplikację w telefonie? czy da ona pierwszeństwo w kolejce albo inne przywileje? Co to jest aplikacja ProteGO Safe? Po prostu kliknij w ten tekst a poznasz odpowiedzi.

Na wyższe odprawy emerytalne mogą liczyć także urzędnicy państwowi i pracownicy samorządowi. W Ustawie z 16 września 1982 roku o pracownikach urzędów państwowych zapisano, że po dziesięciu latach pracy urzędnikowi należy się odprawa w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia. Po piętnastu latach pracy jest już to trzymiesięczne wynagrodzenie, a po dwudziestu latach pracy - 6-miesięczne wynagrodzenie.

Uprzywilejowani są również pracownicy i urzędnicy służby cywilnej. Oni, na mocy Ustawy z 18 grudnia 1998 roku o służbie cywilnej, w przypadku stażu pracy wynoszącego mniej niż dwadzieścia lat mogą liczyć na odprawę emerytalną w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia. Gdy pracują dłużej niż dwadzieścia lat, to ich odprawa emerytalna wyniesie sześć miesięcznych pensji.

Pracownikowi spełniającemu warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Powyższy przepis Kodeksu pracy ustanawia następujące przesłanki nabycia prawa do odprawy rentowej:

• spełnienie przez pracownika warunków uprawniających do renty z tytułu niezdolności do pracy,
• ustanie stosunku pracy,
• przejście na rentę,
• istnienie związku pomiędzy ustaniem stosunku pracy a przejściem na rentę.

Pracownik, który już raz otrzymał odprawę rentową, nie może ponownie nabyć do niej prawa także w przypadku ponownego zatrudnienia i przejścia na emeryturę. W uchwale Sądu Najwyższego z 18 marca 2010 roku stwierdzono, że otrzymanie przez pracownika odprawy z tytułu przejścia na rentę z powodu niezdolności do pracy wyklucza nabycie przez tego pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub prawa do odprawy uzupełniającej stanowiącej różnicę wysokości odprawy emerytalnej i wysokości otrzymanej odprawy rentowej.

Już za kilkanaście dni nie zapłacisz żadnego podatku bez posiadania specjalnego mikrorachunku. Wiesz jak go założyć? A co z nadpłatami w PIT za 2019 rok? Po prostu kliknij w ten tekst a dowiesz się wszystkiego od eksperta!

Warto zaznaczyć, że regulaminy wewnętrzne (np. regulamin wynagradzania) mogą określić wysokość odprawy rentowej w inny sposób niż wynika to z kodeksu pracy i przyznać pracownikowi odprawę w wysokości wyższej niż jednomiesięczne wynagrodzenie.

Odprawę rentową oblicza się w ten sam sposób, co odprawę emerytalną. Ustalenie miesięcznego wynagrodzenia następuje poprzez uwzględnienie oraz wyliczenie sumy poniższych kwot:

• wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej stawce - pracodawca bierze pod uwagę wysokość z miesiąca nabycia prawa do odprawy rentowej,
• wynagrodzenia za okresy 1-miesięczne wynikające ze zmiennych składników - pracodawca bierze pod uwagę średnią wysokość z 3 ostatnich miesięcy,
• wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc pracodawca bierze pod uwagę średnią wysokość z ostatnich 12 miesięcy.

​
Pracujesz na umowie śmieciowej: zlecenie lub dzieło albo jako samozatrudniony - umowie o świadczenie usług? Oto praktyczny poradnik: czy należy ci się świadczenie postojowe, jak j uzyskać - teraz po raz drugi w maju albo po raz pierwszy. Wyjaśnienia z przykładami poznasz po prostu klikając w ten tekst!