Obowiązki jednostki wobec zbiorowości. Omów zagadnienie na podstawie „Lalki” Bolesława Prusa. Odpowiedź do pytania na maturę z polskiego

Warto przypomnieć, że ustny egzamin maturalny z języka polskiego w 2024 roku będzie wyglądał tak, jak ten ubiegłoroczny (dla uczniów piszących maturę w formule 2023). Składa się on więc z dwóch zadań:

• Jawnego pytania, które sprawdza znajomość treści i problematyki danej lektury, a także tworzenie wypowiedzi na jej temat z uwzględnieniem wybranego kontekstu;
• Niejawne pytanie, które oparte jest na tekście literackim, ikonicznym lub dotyczącym języka.

Jak przebiega matura ustna z polskiego 2024? Egzamin trwa łącznie 30 minut i składa się z następujących części:

• przygotowanie zdającego do odpowiedzi (15 minut);
• wypowiedź monologowa zdającego dotycząca wylosowanych przez niego zadań (10 minut);
• rozmowa z egzaminatorami związana z wypowiedzią zdającego (5 minut).

Maksymalna liczba punktów, jaką można uzyskać na egzaminie ustnym z języka polskiego, wynosi 30. Próg zdawalności w przypadku tej matury to 30 proc., a więc trzeba mieć przynajmniej 9 punktów, żeby zdać.

Przed maturą warto zapoznać się z listą jawnych pytań na egzamin 2024:

Pierwsze pytanie dotyczące „Lalki” Bolesława Prusa brzmi: „Obowiązki jednostki wobec zbiorowości. Omów zagadnienie na podstawie »Lalki« Bolesława Prusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Zamieszczamy przykładową odpowiedź na to pytanie.

Wstęp: Człowiek nie jest samotną wyspą – napisał kiedyś Ernest Hemingway. Nie da się ukryć, że ludzie od zawsze funkcjonowali i funkcjonują we wspólnotach, np. rodzinie, szkole, pracy czy w państwie. Dzięki temu każdy człowiek zyskuje pewne przywileje i opiekę. Człowiek ma też jednak różne obowiązki, które winien spełniać wobec innych ludzi.

Teza: Obowiązki jednostki wobec zbiorowości to m.in. dbanie o innych ludzi, troska o państwo czy kształcenie młodych pokoleń.

Omówienie zagadnienia na podstawie „Lalki” Bolesława Prusa: Każdy z nas może mieć inne obowiązki wobec zbiorowości, do której należy. Jednak każdy jest równie ważny w społeczności. Jak głosił pozytywistyczny organicyzm, społeczeństwo funkcjonuje tak jak żywy organizm, aby mogło sprawnie działać, wszystkie jego części muszą być „zdrowe”.

Osobą, która bez wątpienia spełniała swoje obowiązki wobec zbiorowości, jest główny bohater „Lalki” Bolesława Prusa – Stanisław Wokulski. Biorąc udział w powstaniu styczniowym, nie zawahał się walczyć o wolność kraju, spełniając jednocześnie swój obowiązek wobec narodu, do którego przynależał. Później już jako dojrzały mężczyzna, motywowany co prawda także miłością do Izabeli, ale też chęcią działania na rzecz rozwoju ekonomicznego i kulturalnego narodu polskiego, prowadził szereg działań, które wspierały nie tylko całą społeczność, ale także poszczególne osoby.

Wokulski założył spółkę do handlu ze wschodem, dzięki czemu dbał o rozwój handlowych kontaktów zagranicznych. Także jego sklep był istotnym elementem w zakresie handlu, produkty ze sklepu J. Mincel i S. Wokulski uznawane były za te najlepszej jakości. Dzięki takim działaniom główny bohater „Lalki” spełniał swój obowiązek wobec państwa, mądrze wykorzystywał swój majątek.

Warto zaznaczyć, że Wokulski realizował też bardzo ważny w czasach pozytywizmu obowiązek jednostki wobec zbiorowości, jakim jest praca u podstaw, a więc pomaganie ubogim warstwom społecznym, by mogły podnieść swój status materialny i pracować na rzecz całej społeczności. Bohater „Lalki” pomógł Mariannie, która dzięki niemu zdobyła zawód szwaczki i mogła samodzielnie na siebie zarabiać. Uratował też Wysockiego, zapewniając mu nową pracę, a jego bratu umożliwiając powrót do dawnej posady.

Wokulski pomógł Wirskiemu znaleźć pracę, gdy zwolniła go baronowa, zadbał także o zdolnego, choć biednego Węgiełka.
Dla niego to były niekiedy drobne gesty, tymczasem dla wspomnianych osób ratunek, bez którego najpewniej umarliby z nędzy. Stanisław Wokulski jest więc przykładem bohatera, który, choć sam jest nieszczęśliwy, ma poczucie obowiązku wobec całej zbiorowości – narodu polskiego jako całości, a także poszczególnych osób, które do niego przynależą. Nie poprzestaje jednak na słowach, ale realizuje to zadanie poprzez konkretne, wspomniane wcześniej czyny.

Odwołanie do wybranego kontekstu: Osobą, która potrafi rzetelnie realizować swoje obowiązki wobec zbiorowości, a nawet poświęcić dla nich swoje życie jest główna bohaterka noweli Stefana Żeromskiego pt. „Siłaczka”. Była ona idealistką, która nie dbała o wygody czy uznania. Jej życiu przyświecał jeden cel – danie wykształcenia ubogim dzieciom. Bohaterka miała świadomość, że musi spełnić swój obowiązek wobec zbiorowości, a było nim – podobnie jak u Wokulskiego – realizowanie ideału pracy u podstaw, kształcenie tych, którzy na naukę nie mogli sobie pozwolić.

Stanisława Bozowska tak bardzo poświęciła się swojemu zadaniu, że przyszło jej zapłacić za to najwyższą cenę – zachorowała i zmarła na tyfus. W pewnym sensie odniosła jednak moralne zwycięstwo. Jej uczniowie zapamiętali ją jako oddaną nauczycielkę, a inni ludzie jako serdeczną osobę. Bozowska nie bała się całkowicie poświęcić siebie na rzecz zbiorowości.

Inne przykładowe konteksty:

• „Dziady” Adama Mickiewicza;
• „Kordian” Juliusza Słowackiego;
• „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza.

Podsumowanie: Chociaż czasy się zmieniły, także i dziś każdy z nas powinien nie tylko korzystać z przywilejów, jakie daje nam przynależność do rodziny, miejsca pracy czy narodu, ale także spełniać swoje obowiązki wobec tych zbiorowości. Stanisław Wokulski czy Stanisława Bozowska robili to m.in. przez pomóc najuboższym warstwom. Mogą być oni dla nas przykładami, jak być patriotą i dobrym człowiekiem, który jest w stanie poświęcić swoje dobro na rzecz ogółu.