Nowe prawo zamówień publicznych: małe polskie firmy wreszcie zarobią na państwowych i samorządowych kontraktach?

Minister Emilewicz tłumaczy, że co roku na realizację zamówień publicznych wydajemy już p[rawie 200 mld zł rocznie. – Chodzi o to, by udział w tym torcie miało znacznie więcej firm, by kilkakrotnie więcej startowało w przetargach i by byli wśród nich bardzo liczni przedstawiciele małego i średniego biznesu – mówi szefowa MPiT.

Resortowi bardzo zależało na wprowadzeniu procedury uproszczonej w przetargach opiewających na kwoty niższe od progów unijnych. Równie kluczowa była zasada efektywności zamówień publicznych.

Wszystkie zmiany mają wejść w życie z początkiem 2021 roku. Jak wyjaśnia Hubert Nowak, prezes Urzędu Zamówień Publicznych, czas ten jest niezbędny, by firmy i urzędy przygotowały się do nowych zasad.

Jadwiga Emilewicz podkreśla, że błędem dotychczasowej polityki zamówień publicznych (o ile w ogóle taka istniała) był brak jej powiązania ze strategią rozwoju państwa i strategiami rozwoju poszczególnych regionów czy subregionów. Tymczasem we wszystkich dojrzałych krajach zakupy dokonywane przez państwo i samorządy służą nie tylko nabyciu konkretnych dóbr czy usług (wybudowaniu drogi bądź mostu), ale i realizacji konkretnych celów gospodarczych, społecznych, ekologicznych, zapisanych w średniookresowych i długofalowych strategiach.

Mówiąc najprościej: zakupy publiczne mogą sprzyjać bogaceniu się wielkich korporacji i transferowi zysków z Polski, albo rozwojowi rodzimych firm. Mogą też powodować kumulowanie bogactwa w metropoliach, albo jego bardziej równomierne rozłożenie po całym kraju czy regionie. Nowe przepisy mają służyć bardziej zrównoważonemu rozwojowi m.in. poprzez wyraźne wzmocnienie rodzimych MŚP.

- Nie ma tu przy tym mowy o protekcjonizmie, lecz o przywróceniu zachwianej przed laty równowagi – podkreśla minister.

MPiT na wniosek UZP zdecydował, że plany wszystkich zamówień publicznych będą umieszczone w jednym, bardzo łatwym do wyszukania, miejscu. Mają być obowiązkowo aktualizowane, a zamawiający muszą w ich ramach jasno wytłumaczyć, dlaczego wybrali taki, a nie inny tryb zamówień oraz jakie ryzyka dla przedsiębiorcy niesie dany kontrakt.

Furtką dla MŚP mają być prostsze i szybsze procedury dla zamówień o kwocie poniżej progów unijnych.
Trudniej o uproszczenia dla kontraktów powyżej owych progów (trzymają nas przepisy UE), ale i one mają się pojawić. Polską plagą stało się bowiem nadmiarowe stosowanie unijnych dyrektyw i rozporządzeń oraz ich nadinterpretowanie przez krajowych legislatorów, urzędników i sądy administracyjne. Tymczasem na bazie tychże przepisów wiele można zrobić łatwiej i prościej. Nowe PZP ma temu służyć.

Szerzej stosowane będzie procedura konkursowa. Pojawi się możliwość negocjowania złożonych ofert w celu ich poprawy – na przykład w przypadku przekroczenia kosztorysu inwestorskiego przez jedynego oferenta. Twórcom projektu bardzo zależy przy tym na większej równowadze stron zamówienia – zmniejszeniu dominacji zamawiającego, a wzmocnieniu przedsiębiorców-wykonawców. UZP i MPiT podkreślają, że konieczna jest bliska współpraca między zamawiającym a wykonawcą w trakcie realizacji kontraktu.

Wykonawcy będą mogli kwestionować odstąpienie od stosowania prawa zamówień publicznych. Ewentualne skargi ma rozstrzygać warszawski Sąd Okręgowy. Skargi na wyroki Krajowej Izby Odwoławczej będzie można składać w ciągu nie jednego, a dwóch tygodni.

Wprowadzone będą limity kar umownych, a także obowiązki zaliczkowania i – szczególnie oczekiwanej przez branże budowlaną – uczciwej waloryzacji kontraktów. Ta ostatnia będzie obowiązkowo dotyczyć przetargów realizowanych dłużej niż pół roku. O połowę obniżone zostaną wadia i zabezpieczenia wykonania umowy.

- Te propozycje uznajemy za poważną szansę naprawy istotnych wad obecnego systemu, co przyczyni się do zmniejszenia presji ciążącej na stronach umów o zamówienie publicznej, a w konsekwencji do stabilniejszego i bardziej przewidywalnego rozwoju polskiego budownictwa i polskiej gospodarki – komentuje Jan Styliński, prezes Polskiej Izby Pracodawców Budownictwa.

WIDEO: Barometr Bartusia