Nie żyje Adam Zagajewski, jeden z czołowych polskich poetów powojennych

Anna Piątkowska
Anna Piątkowska
Adam Zagajewski - poeta, eseista, prozaik, przedstawiciel pokolenia Nowej Fali. Autor wielu tomów poezji i esejów
Adam Zagajewski - poeta, eseista, prozaik, przedstawiciel pokolenia Nowej Fali. Autor wielu tomów poezji i esejów Jerzy DoroszkiewiczNastępne
21 marca w wieku 75 lat zmarł w Krakowie Adam Zagajewski. Wybitny poeta i eseista, tłumacz, nauczyciel akademicki, laureat wielu nagród literackich, od wielu lat kandydat do literackiej Nagrody Nobla. Krakowianin z wyboru. Jeden z najwybitniejszych polskich poetów powojennych odszedł w Światowym Dniu Poezji.

Nie żyje Adam Zagajewski

Adam Zagajewski urodził się w 1945 roku we Lwowie, po wojnie wraz z rodziną trafił do Gliwic, stamtąd przyjechał na studia do Krakowa – psychologię i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Choć później przyszło mu mieszkać w wielu europejskich miastach, mówił o sobie: „jestem z Krakowa”. Tu mieszkał po powrocie z emigracji. W jednej z ostatnich rozmów mówił o swoim szczególnym sentymencie do krakowskich Plant.

Na przełomie lat 60. i 70. w Krakowie współtworzył grupę poetycką „Teraz”, którą później w historii literatury określano jako Nową Falę. Oprócz Adama Zagajewskiego do grupy należeli Julian Kornhauser, Stanisław Stabro, Jerzy Kronhold, Jerzy Piątkowski i Wit Jaworski, a z czasem dołączyli do niej Stanisław Barańczak i Ryszard Krynicki.

Zadebiutował w 1972 roku tomem poezji „Komunikat”, po którym opublikował jeszcze kilkanaście tomów wierszy, m.in.: „List. Oda do wielości”, „Jechać do Lwowa”, „Płótno”, „Ziemia ognista”, „Pragnienie”, „Powrót”, „Anteny”, „Niewidzialna ręka”, „Asymetria”, „Prawdziwe życie”.

Jeden z ostatnich wywiadów z Adamem Zagajewskim

Adam Zagajewski od lat był jednym z kandydatów do literackiej Nagrody Nobla

W 1974 roku, wraz z Julianem Kornhauserem, wydał pierwszą książkę eseistyczną – „Świat nie przedstawiony”, będącą manifestem estetycznym i ideowym. Wśród najgłośniejszych książek eseistycznych Zagajewskiego wymienić należy „Drugi oddech”, „Solidarność i samotność” „Dwa miasta”, „Poeta rozmawia z filozofem” czy „Poezja dla początkujących” oraz ostatni tom z 2019 roku - „Substancja nieuporządkowana”, w którym istotną rolę zajmują rozważania o wolności.

W 1975 roku był jednym z sygnatariuszy "Listu 59" (listu otwartego intelektualistów polskich, którego sygnatariusze protestowali przeciwko zmianom w Konstytucji PRL, m.in. wpisaniu do niej kierowniczej roli PZPR oraz wiecznego sojuszu z ZSRR), po którego podpisaniu został objęty zakazem druku. W latach 1982-2002 przebywał na emigracji we Francji.

Adam Zagajewski był laureatem wielu nagród literackich, m.in.: Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1975), Nagrody Neustadt w dziedzinie literatury (2004), Nagrody Heinricha Manna (2015), Griffin Prize (2016) i Nagrody Księżnej Asturii (2017). Był kilkukrotnym finalistą nagrody Nike. Został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i Orderem Legii Honorowej. W 2013 roku został uhonorowany Chińską Nagrodę Literacką Zhongkun, nazywaną chińskim Noblem. Od lat był jednym z kandydatów do literackiej Nagrody Nobla.
W 2012 roku został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w pracy twórczej.

Był wykładowcą filozofii na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Tworzył niemal wyłącznie wiersze białe i wolne. A samą poezję definiował jako sztukę przetwarzania i układania wyrażeń myślowych. Podczas rozmowy w lipcu ubiegłego roku mówił nam:

„Poezja jest napływem pewnego entuzjazmu, olśnienia, które krystalizują się w języku. (...)Dla mnie poezja naszej epoki jest zamieszkiwaniem między zachwytem a grozą. Moje pokolenie nie przeżyło grozy wojny i holocaustu, urodziłem się zaraz po wojnie, niemalże następnego dnia i to zostawiło we mnie mocny ślad. Przez całe moje świadome życie usiłuję sobie poradzić z tym zestawieniem, odczuciem, że ta groza należy do naszego świata i że może powrócić. Istnieje teoria, że moje pokolenie jest najszczęśliwsze w dziejach ludzkości, ponieważ urodziło się już po wojnie, w momencie, kiedy nauka i medycyna zrobiły ogromne postępy, żyje się w związku z tym lepiej i dłużej, a jeszcze nie zaczął się rozpad planety, który za chwilę się zacznie ze względu na zmiany klimatyczne. Nie traktuję tego tak bardzo poważnie, bo przecież wiemy, co było, ale nie wiemy, co będzie”.

Żegnając poetę, miesięcznik "Znak" przywołał słowa Adama Zagajewskiego o przeżywaniu żałoby:

"Pierwszy moment żałoby, zaraz po otrzymaniu wiadomości o zgonie bliskiej nam osoby, jest czymś straszliwym. To nawet nie jest jeszcze żałoba, to ból i bunt w stanie czystym, a słowo żałoba już zawiera w sobie pierwiastek rezygnacji, paktowania z tym, co się stało. Lecz w pierwszym momencie nie ma jeszcze słów, nie ma zgody, nie ma rezygnacji. Jest tak, jakby otworzyła się dziura w istnieniu. To jest trzęsienie ziemi otwierające przepaść. Moment płaczu i wściekłości, kiedy Logos jest bezradny. Logos dyskretnie odsuwa się na bok. Potem ta szczelina powoli, stopniowo zamyka się i zaczyna się długotrwały proces żałoby, zaczynamy ostrożnie chodzić po kładce nad rozpadliną; z czasem blizna zmienia kolor i prawie upodabnia się do zdrowej skóry. Są jednak śmierci, z którymi nie można się pogodzić".

Adam Zagajewski zmarł 21 marca w Krakowie, w Światowym Dniu Poezji. „Poezja jest jak jezioro, które wysycha” - mówił - „jest domeną tak skromną, że nawet filateliści mogą patrzeć z góry na poetów”.

O śmierci poety poinformowała "Gazeta Wyborcza".

Jeden z ostatnich wywiadów z Adamem Zagajewskim

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Nie żyje Adam Zagajewski, jeden z czołowych polskich poetów powojennych - Gazeta Krakowska

Wróć na i.pl Portal i.pl