To podróż w przeszłość. Tropem wielkiej wojny i zapomnianych bohaterów, przedmiotów, które niosą ze sobą historię i wzruszających relacji jej ostatnich świadków. Maria Molenda, Łukasz Połomski i Maciej Walasek zapraszają na wystawę do Domu Historii .
Maria umierała trzy razy
- Życie ma tylko wtedy sens, jeśli pomaga się innym - to motto Marii Stobieckiej. Gdy wybuchła wojna emerytowana nauczycielka mieszkała w kamienicy przy ul. Kunegundy 14. Od początku włączyła się w ruch oporu wspólnie ze swoimi dziećmi dzieci: Janiną, Celiną, Aliną, Elżbietą i Zygmuntem. Córki zostały łączniczkami, a mieszkanie Stobieckich służyło, jako miejsce zebrań konspiracyjnych i punkt przerzutowy. Wkrótce w ręce hitlerowców wpadł Zygmunt, żołnierz i kurier AK. Dnia 22 marca 1944 roku podczas rewizji mieszkania gestapo ujawnia tajne materiały: radio, ulotki, powielacz i zaszyfrowaną korespondencję.
Siostry i matka zostają aresztowane. Przez miesiąc są okrutnie torturowane w siedzibie gestapo na ul. Czarnieckiego.
Nie wydają jednak nikogo. 24 kwietnia Heinrich Hamann, szef gestapo, wzywa Marię Stobiecką oferując jej życie córek za zdradzenie nazwisk konspirantów. Odmawia.
Hitlerowcy będą teraz rozstrzeliwać pojedynczo każdą z córek na oczach matki licząc, że w końcu się złamie. Mylili się. „Tak umierała aż trzy razy, nie licząc własnej śmierci, która stała się dla niej wybawieniem” - napisał o niej Andrzej Korsak, żołnierz Armii Krajowej.
- Jeśli wszystkie polskie kobiety są takimi bohaterkami, to Polacy nie zostaną pokonani - mieli powiedzieć jej oprawcy.
Jadwiga od sierot
Jadwiga Wolska była kobietą niezwykłej urody. Jej urokowi nie mogli się oprzeć nawet gestapowcy. Wraz z sądecką malarką Marią Ritter i adwokatem Włodzimierzem Racięskim pomagała z ramienia Rady Głównej Opiekuńczej sądeckim więźniom. W 1942 roku, gdy Żydów upchnięto do getta, dostała przepustkę na jedną wizytę dziennie. Ale z czarującym uśmiechem wchodziła do getta wielokrotnie. Dostarczała leki i jedzenie. Wykazywała się brawurą nawet w najbardziej dramatycznych momentach. Przesłuchiwana na gestapo przekonała samego Hamanna, żeby pozwolił jej otworzyć dom dla sierot. Uratowała życie setkom Polaków i Żydów .
- Była mistrzynią konspiracyjnego kamuflażu. Do niektórych woreczków z mąką przypinała kolorowe nitki na znak, że w środku znajdują się listy, a superważne grypsy umieszczała w gotowanych jajkach - pisał o niej sądeczanin Stanisław Długopolski.
Pośmiertnie została odznaczona medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
Okulary Barbackiego
Bolesław Barbacki, wybitny sądecki portrecista, miał duszę społecznika i zamiast artystycznych salonów wybrał pracę u podstaw. Założył teatr, w którym debiutowała Danuta Szflarska i szkołę krawiecką dla dziewcząt. Sam napisał dla nich podręcznik do kostiumologii. A potem powołał zakład przemysłowy, żeby dać swoim absolwentkom pracę. Prezesował Towarzystwu Gimnastycznemu Sokół i cały czas mistrzowsko portretował słynnych sądeczan.
Gdy wybuchła wojna małym wózkiem, przez planty, przewoził nocami księgozbiór z Sokoła, żeby ukryć go na strychu willi Maryi. W sierpniu 1941 roku został zastrzelony w Biegonicach.
Mówiono, że Hamann chciał, aby namalował jego portret. Ale Bolek, jak nazywali go przyjaciele, odmówił.
Posłuchaj, zapamiętaj
Na wystawie „Codzienność pod okupacją” będzie można zobaczyć pamiątki po artyście i wiele innych zbiorów. Zdjęcia z archiwów rodzinnych, relacje ostatnich świadków tamtych dni. Posłuchać wielkich opowieści o bohaterach i tych drobnych, codziennych wspomnień sądeczan.
- Chcieliśmy zbudować tę wystawę na treściach historycznych, ale także na emocjach - mówi Maria Molenda.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
