Las Amazoński skrywa tajemnice? Naukowcy odkrywają relikty z przeszłości

Las deszczowy Amazonii rozprzestrzenia się na ok. siedmiu milionach kilometrów kwadratowych, będąc domem ok. 16 tysięcy gatunków drzew i wielkiej różnorodności biologicznej.

Przez lata Amazonia uznawana była za obszar nienaruszony przez człowieka. Jednak niedawno odkryto, że stare cywilizacje zamieszkiwały duże obszary lasów i to przez wiele tysiącleci.

Ostatnio przeprowadzono najnowsze badania przy użyciu specjalnej technologii. Dokonano mapowania i modelowania laserowego, co pozwoliło ustalić, że tysiące miejsc prowadzonych przez człowieka pozostaje nieodkrytych pod koroną lasów.

"Amazonia nie jest dziewiczym lasem. Przez tysiąclecia był przekształcany przez rdzenną ludność" - mówi archeolog Eduardo Neves z Uniwersytetu w Sao Paulo.

Lidar to technologia mapowania laserowego, która zrewolucjonizowała w ostatnich latach archeologię. Pozwala badaczom "zobaczyć" starożytne konstrukcje stworzone przez człowieka pokryte glebą i gęstą roślinnością, na co nie pozwala żaden obraz satelitarny.

W ten sposób w 2021 roku odkryto działalność sprzed 3000 lat w Meksyku, a w 2022 roku wykorzystaną ją do opisania starożytnych miejsc należących do kultury Casarabe w boliwijskiej Amazonii.

W lasach deszczowych odkryto roboty ziemne wykonane przez człowieka - rowy, geoglify, stawy czy studnie o geometrycznych kształtach. Część z nich pochodziła nawet sprzed 1500 lat. Tamtejsza ludność stworzyła nasypy, ale też udomowiła drzewa i rośliny uprawne, zmieniając krajobraz i uprawiając skrawki ciemnej, żyznej ziemi.

Vinicius Peripato, który zajmuje się teledetekcją w brazylijskim Narodowym Instytucie Badań Kosmicznych, rozważa, czy technologia pozwoli zajrzeć pod całe zalesione gęsto dorzecze Amazonki.

Wraz z 130 współpracownikami postanowił wykorzystać dostępne dane lidarowe obejmujące dorzecze kraju, które zostały zebrane wcześniej przez rząd Brazylii w celu oszacowania biomasy lasów. Wtedy zaczął dostrzegać wzory geometryczne jak kwadraty i koła, przypominające starożytne roboty ziemne.

Każde kolejne poszukiwania pozwoliły odnaleźć więcej. Finalnie, skanując dane o powierzchni 5315 km kwadratowych, zidentyfikowano ponad 900 znanych robót ziemnych. Odkryto też 24 wcześniej niezgłoszone konstrukcje stworzone przez człowieka, w tym podejrzane miejsca ceremonii, ufortyfikowane wioski i budowle megalityczne.

Wstępne dane, mimo ogromnej pracy, obejmowały jednak zaledwie około 0,1 proc. Amazonii. W związku z tym postanowiono połączyć wszystkie zebrane - również wcześniej - dane, aby statycznie przewidzieć, ile jeszcze nasypów może skrywać las.

Biorąc pod uwagę takie zmienne, jak temperatura, opady, rodzaj gleby czy odległość od zbiorników wodnych, naukowcy szacują, że w amazońskich lasach nieodkrytych pozostaje 16 187 miejsc robót ziemnych. Jeśli ich przypuszczenia są prawidłowe, oznacza to, że nieodkrytych jest wciąż ponad 90 procent starożytnych miejsc.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!

Brazylijscy badacze odkryli również związek pomiędzy 35 udomowionymi gatunkami drzew jak m.in. orzech brazylijski, drzewo kauczukowe czy kakaowiec, a prawdopodobieństwem występowania na obszarze robót ziemnych starożytnych ludzi.

"Ludzie zwykli myśleć, że (obszary tropikalne) to naprawdę dziewicze lasy. Nowe wyniki sugerują natomiast, że była to przestrzeń bardzo zamieszkana. To ważny krok w kierunku znacznie lepszego zrozumienia archeologii Amazonii" - mówi Takeshi Inomata, archeolog z Uniwersytetu w Arizonie, który kierował badaniem lidarowym w 2021 roku w Meksyku.

Model naukowców szacuje, że większość nieznanych działalności człowieka koncentruje się w południowo-zachodniej części dorzecza Amazonki. Następnym krokiem będzie wyprawa w teren i sprawdzenie, czy badacze będą w stanie dostrzec do swoich ustaleń.

Co istotne, wyniki mogą mieć konsekwencje dla praw do ziemi współczesnych grup tubylczych, co w ostatnich latach było drażliwym tematem w Brazylii.

źródło: Science

dś