Korzystne dla wcześniejszych emerytek 1953 rocznika orzeczenia sądu apelacyjnego nie muszą oznaczać końca sądowej batalii

Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił zażalenie ZUS dotyczące przeliczenia świadczenia emerytki 1953 rocznika.
Wydawałoby się, że sprawa przyjmuje korzystny obrót, ale nie musi to oznaczać, że ZUS przeliczy emeryturę z pominięciem przepisów zakwestionowanych przez Trybunał Konstytucyjny.

Z wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku cieszy się mieszkanka Inowrocławia. Jesienią 2019 roku wygrała sprawę w I instancji (w Sądzie Okręgowym w Bydgoszczy). ZUS wniósł zażalenie od wyroku, ale już w grudniu 2019 roku sprawę rozpatrzył Sąd Apelacyjny w Gdańsku. Oddalił zażalenie ZUS i podtrzymał wyrok I instancji.

Emerytka dostała już informację, że gdy wyrok się uprawomocni, ZUS wyda decyzję. Niestety, nie musi to oznaczać, że ZUS przyzna jej wyższe świadczenie. Wcale nie dlatego, że się nie należy.

Emerytki z rocznika 1953 wędrują z sądu do sądu

W najtrudniejszej sytuacji są kobiety, którym - gdy wyrok TK wszedł w życie - minęło ponad 5 lat od doręczenia przez ZUS decyzji dotyczącej przeliczenia emerytury wcześniejszej na zwykłą. ZUS odmawia im ponownego przeliczenia świadczenia, powołując się na art. 146 Kpa, który mówi, że decyzji nie można zmienić, jeśli minęło 5 lat od jej doręczenia.

Dlatego sprawy trafiają do sądu. Sądy zaś często zawieszały postępowanie do czasu wydania nowych przepisów w tej materii. W pojedynczych sprawach zapadły jednak wyroki, które zmieniały decyzję ZUS. ZUS w tych sprawach składał apelację. Żadna z apelacji nie została jeszcze rozpoznana.

W większości spraw sądy oddalały odwołanie i jednocześnie nakazywały ZUS rozpoznać wniosek o przeliczenie emerytury w trybie art. 114 ustawy emerytalnej. ZUS składa od nich zażalenie do Sądu Apelacyjnego. SA w Gdańsku w sprawie dotyczącej inowrocławianki zażalenie ZUS oddalił, utrzymał wyrok sądu I instancji.

Jest już kilka podobnych orzeczeń. Niestety, cieszyć się na razie nie ma z czego. ZUS, owszem wyrok zrealizuje, ale bynajmniej nie tak, jak oczekują emerytki.

Sporny art. 114 ustawy emerytalnej

- ZUS w tych sprawach będzie wydawał decyzje odmawiające przeliczenia emerytury - informuje Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa kujawsko-pomorskiego. - W naszej ocenie brak jest podstaw, by uznać wyrok Trybunału Konstytucyjnego za ujawnienie nowej okoliczności, o której mowa w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, okoliczności istniejącej przed wydaniem decyzji, która pozwala na zmianę wcześniejszej decyzji.

- W związku z tym, że na podstawie art. 114 ust. 1 w takich sprawach nie można wzruszyć prawomocnie wydanej decyzji ponieważ ani ustawa emerytalna, ani ustawa systemowa nie zawiera w tym zakresie uregulowań, zastosowanie mają przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego - wyjaśnia dalej rzeczniczka. - Art. 146 Kpa stanowi, że nie można uchylić decyzji, jeśli od jej doręczenia upłynęło 5 lat.

Od tej decyzji emerytki będą mogły odwołać się do sądu. - Będzie to nowe postępowanie odwoławcze - wyjaśnia rzeczniczka regionalnego ZUS. Ale to oznacza, że sprawa wraca do punktu wyjścia. Robi się błędne koło!

Krystyna Michałek: - Oddalenie naszego zażalenia przez Sąd Apelacyjny obliguje nas do ponownego rozpoznania sprawy przez wydanie decyzji. Orzeczenie TK nie jest jednak w naszej ocenie przesłanką wymieniona w art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. A zatem nie umożliwia przeliczenia emerytury w tym trybie.

10 092 zł - to szacowana przez rząd kwota jednorazowego wyrównania dla wcześniejszych emerytek 1953 rocznika. Tak zapisano w ocenie skutków regulacji rządowego projektu

Jak pisała niedawno „Gazeta Prawna”, w kraju już kilka sądów wydało wyroki korzystne dla wcześniejszych emerytek 1953 rocznika, ale także z powołaniem się na art. 114 ustawy emerytalnej, choć wskazują różne jego punkty.

ZUS składa zażalenie od tych wyroków.
Krystyna Michałek: - W dalszym ciągu czekamy na ustawę zmieniającą, która pozwoli dokonać przeliczenia i być może wyrównania świadczenia za okres od przyznania emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego.

Zmiana przepisów dotyczących wcześniejszych emerytek 1953 trwa i trwa

Na czym polega problem wcześniejszych emerytek z 1953 rocznika?
Wpadły w pułapkę prawną, która pomniejsza im emerytury czasami nawet o kilkaset złotych miesięcznie. Od początku 2013 roku wszedł w życie przepis (uchwalony w 2012 r.), według którego osobom przechodzącym z emerytury wcześniejszej na zwykłą po osiągnięciu pełnego wieku emerytalnego, pomniejsza się podstawę obliczenia emerytury o sumę wypłaconych wcześniej świadczeń.
W tym samym 2013 roku w wiek emerytalny wchodziły kobiety z rocznika 1953 roku, które w 2008 r. przeszły na wcześniejszą emeryturę. Nie mogły przewidzieć, że za kilka lat uchwalone zostaną niekorzystne dla nich przepisy i właśnie ich rocznik, jako pierwszy padnie ich ofiarą.

Krystyna Michałek: - Oddalenie naszego zażalenia przez Sąd Apelacyjny obliguje nas do ponownego rozpoznania sprawy przez wydanie decyzji. Orzeczenie TK nie jest jednak w naszej ocenie przesłanką wymieniona w art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. A zatem nie umożliwia przeliczenia emerytury w tym trybie.

W marcu 2019 r. Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt P 20/16) uznał, że przepis nakazujący zmniejszanie podstawy wymiaru emerytury (art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej) jest niekonstytucyjny wobec osób urodzonych w 1953 r. Stwierdził też, że odnośne przepisy powinny być zmienione, by zagwarantować jednolite zasady zwrotu świadczeń uprawnionym.

Senat ubiegłej kadencji szybko przygotował projekt ustawy, realizujący wyrok TK. W lipcu 2019 r. przekazał go do Sejmu. Jednak nie został on rozpatrzony, mimo że uczestniczący w pracach Senatu wiceminister pracy deklarował chęć rozwiązania problemu ze strony rządu.

Po wyborach Senat ponownie pracuje nad projektem ustawy, realizującej wspomniany wyrok TK. Swój projekt przygotował też rząd, rozesłał go do konsultacji. Kiedy obydwa projekty trafią do Sejmu i kiedy zajmą się nimi posłowie - nie wiadomo.