„Komunista z ludzką twarzą”, czyli brązowienia ludzi reżimu ciąg dalszy

Dziennikarz „Rzepy” – Jacek Nizinkiewicz, poszedł jeszcze dalej i podbił portalową wersję własnej gazety, pisząc o Ciosku na twitterze: „komunista z ludzką twarzą, który zrobił więcej dobrego niż złego”. Pomyślałem, że odważny skoro tak pisze, bo jak on to wszystko zważył, policzył i zbilansował, by ogłosić tak jednoznaczny werdykt. Nizinkiewicz nie jest przecież dotychczas znany jako biograf Cioska, czy szerzej – dziejopis PRL. Nieważne. Istotne jest to, że napisał, przez co wpisał się w znany od lat scenariusz brązowienia ludzi reżimu komunistycznego z najbliższego kręgu Jaruzelskiego.

Pamiętam taką konferencję zorganizowaną przez IPN w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w dniu 13 grudnia 2001 r. To były ciężkie początki Instytutu, a rządzący wówczas postkomuniści wykorzystując tzw. dziurę Bauca, zapowiadali raz po raz likwidację IPN. Tym bardziej wszystkich w Instytucie ogarnęła wielka radość, kiedy na uroczystej oprawie konferencji naukowej, w IPN pojawił się prezydent Kwaśniewski ze swoją świtą… Ungierem, Janikiem, Dukaczewskim i Cioskiem. I ogłosił, że IPN trwać będzie! Miłosierne gesty i łaskę jaką „czerwoni” obdarzyli wtedy Instytut zaburzył jednak wspomniany Ciosek.

Kiedy profesor Andrzej Paczkowski prezentował swoją świetną książkę „Droga do mniejszego zła” o strategii obozu władzy z lat 1980-1982, w której opisał gry i machinacje z udziałem Cioska, ten nie wytrzymał i poprosił o głos. I wypalił do Paczkowskiego: „pan tak to wszystko opisuje, jakby powiększał profesor pryszcz na licu pięknej kobiety, koncentrując się na jej rzekomej brzydocie” (cytuję z pamięci). Pomyślałem wówczas, że się Ciosek wystraszył i to nie tyle książki Paczkowskiego, ile tego co może nastąpić po niej, bowiem zapowiadała ona dostęp historyków do zupełnie nowych dokumentów ery Jaruzelskiego, Urbana, Rakowskiego, Cioska…

Później były kolejne publikacje, w tym świetna książka Antoniego Dudka („Reglamentowana rewolucja”), tomy dokumentów Okrągłego Stołu i niezliczone odkrycia w zasobach IPN, ukazujące cynizm i bezwzględność Cioska szukającego sposobu politycznego i operacyjnego na zniszczenie „Solidarności” w kształcie z lat 1980-1981 i okresu walki podziemnej. Jego działania były zawsze skoordynowane z MSW, co zresztą świetnie ukazują prowadzone przez niego gry z Wałęsą z lat 1981-1982 i później, kiedy jako członek Zespołu Trzech (z Urbanem i gen. Pożogą) wykuwał strategię procesu transformacji.

Jednak szczególnie zirytowało Cioska odkrycie historyka i archiwisty Wojciecha Sawickiego z IPN. Z opublikowanego w 2001 r. szyfrogramu ambasadora NRD w Warszawie z 2 grudnia 1981 r. wynika, że Ciosek miał co jakiś czas zwierzać się towarzyszom niemieckim i zrelacjonować swoją poufną rozmowę z Bronisławem Geremkiem.

„Właśnie miałem osobliwą rozmowę z szefem ekspertów »Solidarności« Geremkiem (ścisłe kontakty z międzynarodówką socjaldemokratyczną, osobiste kontakty z [Bruno] Kreisky’m i innymi). Nie wierzyłem własnym uszom. Geremek oświadczył, że dalsza pokojowa koegzystencja pomiędzy »Solidarnością« w obecnej formie a socjalizmem realnym już niemożliwa. Konfrontacja siłowa nieuchronna. Wybory do rad narodowych muszą zostać przesunięte. Aparat »Solidarności« musi zostać zlikwidowany przez państwowe organy władzy. Po siłowej konfrontacji »Solidarność« mogłaby na nowo powstać, ale jako rzeczywisty związek zawodowy bez Matki Boskiej w klapie, bez programu gdańskiego, bez politycznego oblicza i bez ambicji sięgnięcia po władzę. Być może – kontynuował Geremek – tak umiarkowane siły, jak Wałęsa mogłyby zostać zachowane. Po konfrontacji nowa władza państwowa mogłaby w innej sytuacji politycznej kontynuować pewne procesy demokratyczne. Nie mogę jeszcze ocenić, czy Geremek mówił tylko we własnym imieniu i czy jego zdanie jest reprezentatywne” (Drogi do niepodległości 1944–1956/1980–1989. Nieznane źródła do dziejów najnowszych Polski, wstęp, wybór i opracowanie T. Balbus, Ł. Kamiński, W. Sawicki, K. Szwagrzyk, Wrocław 2001, s. 231-232).

Niemal wszyscy (w tym część gorliwców z IPN) ogłosili później, że cały ten materiał jest niewiarygodny, rodzina Geremka wytoczyła proces TVP za cytowanie dokumentu, Ciosek zaprzeczał jakoby współpracował ze Stasi (sic!) a znalazca tego dokumentu został objęty „embargiem” w IPN.

W późniejszym czasie Ciosek niechętnie komentował kolejne znaleziska archiwalne. Kiedy opublikowałem książkę „Długie ramię Moskwy”, w której opisałem jego związki z służbami wojskowymi PRL, konsekwentnie milczał. Nie był w stanie (bo jak?) wytłumaczyć swojej działalności z lat 60. Okazało się bowiem, że Zrzeszenie Studentów Polskich, którego Ciosek był jednym z wodzów, było w tym czasie jednym z głównych obiektów pracy typowniczo-werbunkowej Zarządu II Sztabu Generalnego, który z powodzeniem rozbudowywał swój aparat krajowy, penetrując środowisko młodzieży akademickiej.

Młodzi działacze partyjni na ogół z entuzjazmem przyjmowali ofertę współpracy z wywiadem. Kiedy jeden z konfidentów Zarządu II wytypował do współpracy przewodniczącego Rady Naczelnej ZSP Stanisława Cioska, ten z pełnym zrozumieniem odniósł się do potrzeb wywiadu: „Po zasięgnięciu opinii o ww. nawiązałem z nim kontakt, przedstawiając się jako oficer wywiadu i prosząc go o nawiązanie z nami dyskretnej współpracy. Tow[arzysz] Ciosek zgodził się bez żadnego wahania. (…) W czasie spotkania tow. Ciosek zaproponował dostarczenie dwóch teczek kandydatów wyjeżdżających na praktyki naukowe do USA. Dodatkowo zobowiązał się dostarczyć projekt organizacyjny mającej powstać na terenie Warszawy międzynarodowej Organizacji Studentów Międzynarodowych. W wypadku realizacji tego projektu tow. Ciosek zobowiązał się udzielić nam pomocy przy obsadzeniu co ciekawszych stanowisk przez naszych ludzi”.

Potem nastąpiły kolejne demaskacje. Marian Zacharski opisał w „Rosyjskiej ruletce” dwuznaczną rolę Cioska w sprawie „Olina”. On jednak milczał i zadowalał się komentowaniem spraw rosyjskich w TVN stając się konsekwentnym fanem „resetu” polsko-rosyjskiego. Po 24 lutego 2022 r. został sierotą… osieroconym przez Ławrowa, którego przez lata publicznie i zakulisowo wychwalał.

Umarł 19 października – w rocznicę zamordowania przez bezpiekę ks. Jerzego Popiełuszki…