Pracownica w ciąży
Kodeks pracy zapewnia ochronę przed zwolnieniem ciężarnym pracownicom. Z tego przywileju mogą korzystać wyłącznie kobiety z umowami o pracę (kodeks nie obejmuje osób z umowami cywilno-prawnymi: zlecenie i o dzieło).
Aby pracownicy w ciąży przysługiwała ochrona, powinny zostać spełnione określone warunki:
- kobieta musi mieć podpisaną umowę na czas określony, nieokreślony lub okres próbny
- umowa o pracę musi być podpisana na okres dłuższy niż jeden miesiąc
- w potencjalnym dniu rozwiązania umowy kobieta musi być w ciąży ponad 3 miesiące
Gdy powyższe warunki zostaną spełnione, umowa o pracę ulegnie przedłużeniu do dnia porodu.
Jeżeli pracownica wypowiedziała umowę w trakcie ciąży, o której nie wiedziała, a spełnia kryterium trzech miesięcy ciąży w dniu, kiedy umowa uległaby rozwiązaniu, na swój wniosek może zostać przywrócona do pracy. Z tego samego przywileju ma prawo skorzystać zwolniona kobieta.
Kiedy wolno zwolnić pracownicę w ciąży?
Do zwolnienia kobiety w ciąży uprawnia ogłoszenie upadłości lub likwidacji firmy. (Wówczas wymagana jest zgoda zakładowej organizacji związkowej).
Do zwolnienia może dojść, jeżeli termin rozwiązania umowy o pracę na czas określony wypada przed upływem trzeciego miesiąca ciąży.
Ponadto ciężarna kobieta tak, jak każdy inny pracownik, może zostać zwolniona dyscyplinarnie. Muszą jednak przemawiać za tym ważne, uzasadnione powody.
Kobieta w ciąży może też otrzymać wypowiedzenie zmieniające warunki pracy, jeżeli zmiana jest związana z działalnością firmy, nie zaś z postępowaniem samej pracownicy. Taka sytuacja może mieć miejsce z powodu wejścia w życie nowego lub zmiany obowiązującego układu zbiorowego lub ze względu na zmianę regulaminu wynagradzania w firmie.
Kobiety, które podpisały umowę na zastępstwo, także mają ograniczoną ochronę. Tego rodzaju umowy traktuje się jak umowy na czas określony, ale wygasają one wraz z upływem terminu, do którego miały obowiązywać. Umowa na zastępstwo nie zostanie przedłużona do dnia porodu.
- Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu, przy czym regulacja ta nie dotyczy umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 177 § 3 i 31 kp.) - wskazuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w wyjaśnieniu z 28 grudnia 2019 r.
Rodzic na urlopie macierzyńskim
Kobiety na urlopie macierzyńskim (zarówno na podstawowym, jak i dodatkowym) nie mogą zostać zwolnione. Ten rodzaj ochrony nie przysługuje jednak pracownicom z umowami o pracę na okres krótszy niż jeden miesiąc oraz z umowami o pracę na zastępstwo.
Warto podkreślić, że urlop macierzyński może wziąć także ojciec (tzw. tacierzyński).
Aby pójść na urlop macierzyński, kobieta musi być w ciąży ponad trzy miesiące. Jeżeli ciąża trwała krócej, a umowa wygasła, pracodawca nie ma obowiązku przedłużać okresu zatrudnienia.
Ochrona przed zwolnieniem obejmuje co prawda pracownice na dodatkowym urlopie macierzyńskim, ale traci rację bytu w przypadku firm w stanie upadłości lub likwidacji.
Ojciec na urlopie ojcowskim
Pracodawca nie może zwolnić rodzica przebywającego na urlopie ojcowskim. Nie może wypowiedzieć mu umowy, ani rozwiązać stosunku pracy.
Wyjątek stanowi sytuacja, w której występują przesłanki do zwolnienia dyscyplinarnego. Umowa może zostać wówczas rozwiązana z winy pracownika, gdy istnieje odpowiednie uzasadnienie takiej decyzji.
Warto również wiedzieć, że pracownik, który otrzymał wypowiedzenie, może złożyć wniosek o urlop ojcowski nawet, gdy przebywa na wypowiedzeniu.
