Jelito cienkie: budowa, funkcje, choroby ich objawy, diagnostyka, metody leczenia

Budowa i funkcje jelita cienkiego

Jelito cienkie położone jest pomiędzy żołądkiem a jelitem grubym. Jelito cienkie rozpoczyna się za żołądkiem, a jego pierwszym fragmentem jest odźwiernik, przez który pokarm z żołądka przedostaje się do dwunastnicy. Dwunastnica przechodzi w jelito czcze, a jelito czcze w jelito kręte. Zastawka krętniczno–kątnicza jest zakończeniem jelita cienkiego, oddzielając je od jelita grubego. Dzięki temu flora bakteryjna z jelita grubego nie przenika do jelita cienkiego. Kiedy zastawka nie działa jak należy, to istnieje ryzyko pojawienia się rozrostu bakteryjnego. Błona śluzowa jelita cienkiego jest bardzo pofałdowana i pokryta kosmkami jelitowymi. Szacuje się, że w całym jelicie może ich być 10 milionów. Kosmki te zwiększają powierzchnię chłonną jelita, która u zdrowych ludzi może wynosić nawet 200 metrów kwadratowych.
Wyróżnia się trzy główne funkcje jelita cienkiego.

1. Produkcja soku jelitowego, czyli soku trawiennego. Składa się on ze złuszczonych komórek nabłonka jelita oraz z roztworu zawierającego enzymy trawienne. Miazga pokarmowa stymuluje wydzielanie soku jelitowego.
2. Trawienie pokarmu polegające na tym, że białka trawione są przez trypsyny i chymotrypsyny, węglowodany przez amylazę, a tłuszcze przez lipazę. W rezultacie makroskładniki pokarmowe zostają rozłożone na części składowe i mogą być wchłonięte do krwi. Następnie zostają przetransportowane do każdej z komórek znajdujących się w organizmie.
3. Wchłanianie składników pokarmowych polegające na przenikaniu do naczyń krwionośnych i do naczyń limfatycznych.

Przyczyny problemów z jelitem cienkim

Najczęstszą przyczyną chorób jelita cienkiego jest stan zapalny. Schorzenia jelita cienkiego częściej pojawiają się u osób zmagających się już z innymi chorobami układu pokarmowego. Mogą to być:

• Choroba Leśniowskiego–Crohna.
• Celiakia.
• Obecność polipów i zespołów polipowatości przewodu pokarmowego, do jakich zaliczają się zespół Gardnera, polipowatość rodzinna, zespół Peutza oraz zespół Jeghersa.

Objawy chorób jelita cienkiego

Objawy chorób jelita cienkiego, jakie pojawiają się najczęściej to:

• Brak łaknienia.
• Nudności.
• Wymioty.
• Silne bóle brzucha.
• Przewlekłe lub ostre biegunki.
• Gorączka.
• Zaburzenia wchłaniania.
• Niedożywienie.

Diagnostyka chorób jelita cienkiego

W zależności od tego, jaką podejrzewa się chorobę jelita cienkiego – taką też wybiera się metodę leczenia. Najczęstsze badania to badania standardowe, wykonywane w celu rozpoznania chorób układu pokarmowego.

• Badania mikroskopowe wykonywane są zazwyczaj, gdy podejrzewane są nowotwory jelita cienkiego.
• Badania laboratoryjne takie jak badanie krwi przeprowadza się, aby sprawdzić ogólny stan pacjenta zmagającego się z podejrzewaną chorobą jelita cienkiego.
• Badanie mikroflory jelitowej pozwala na określenie jakościowej i ilościowej diagnostyki bakterii i grzybów w przewodzie pokarmowym. Jest to badanie zalecane w przewlekłych stanach zapalnych jelit.
• Badanie endoskopowe polega na wprowadzeniu do przewodu pokarmowego urządzenia ze źródłem światła i kamerą. Badanie to umożliwia zobrazowanie wewnętrznej powierzchni jelita. Często badanie to wykonywane jest, gdy zachodzi ryzyko istnienia polipów.
• Badania obrazowe takie jak rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa wykonuje się w celu określenia lokalizacji nowotworu i stopnia zaawansowania choroby.

Choroby i metody leczenia chorób jelita cienkiego
Metody leczenia poszczególnych chorób jelita cienkiego bezpośrednio uzależnione są od tego, o jakie schorzenie chodzi. Pacjenci powinni zaprzestać palenia papierosów i spożywania alkoholu, kiedy dojdzie do stanu zapalnego.

• Zespół jelita krótkiego związany jest z wyłączeniem funkcji jelita cienkiego, co prowadzi do ograniczenia przyswajania składników odżywczych.
• Rak jelita cienkiego stanowi około 2% nowotworów układu pokarmowego. Występuje pod postacią łagodną albo złośliwą. Łagodne nowotwory to: gruczolaki, włókniaki, naczyniaki
• i guzy z mięśniówki gładkiej. Nowotwory złośliwe to: chłoniaki, gruczolakoraki, nowotwory neuroendokrynne, nowotwory podścieliskowe, mięsaki i przerzuty z innych narządów.
• Celiakia to choroba genetyczna, związana z nietolerancją glutenu.
• Enteropatia z utratą białka zwana enteropatią wysiękową to zespół objawów chorobowych powiązany ze znaczną utratą białek osocza krwi do światła jelita.
• Niedrożność przewodu pokarmowego prowadzi do zatrzymania przemieszczania się trawionych resztek pokarmu przez przewód pokarmowy.

Zazwyczaj za choroby jelita cienkiego odpowiadają złe nawyki żywieniowe oraz brak aktywności fizycznej. Żeby oczyścić jelita należy pić 2 litry wody dziennie, zieloną herbatę oraz uwzględnić w diecie czosnek i olej lniany.Chorzy na celiakię muszą stosować właściwą dietę, ograniczającą maksymalnie spożycie glutenu. Nowotwory jelita cienkiego leczy się w zależności od tego, czy mają formę łagodną, czy złośliwą. Kwalifikują się albo do leczenia operacyjnego, albo do chemioterapii lub radioterapii. Niedrożność przewodu pokarmowego kwalifikowana jest do leczenia chirurgicznego.Warto też stosować profilaktykę, zwłaszcza gdy znajdujemy się w grupie ryzyka. Podstawowe metody pozwalające zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia chorób jelita cienkiego to:

• Walka z uzależnieniem od nikotyny.
• Utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
• Aktywność fizyczna dopasowana do kondycji.
• Zdrowa dieta zawierająca produkty pochodzenia roślinnego.
• Ograniczenie spożywania alkoholu.

Czym jest nadwrażliwe jelito i jak je leczyć? Dietetyk Jakub Mauricz o IBS: