Jedz drób, bo jest zdrowy? Dramatyczne wyniki kontroli NIK: antybiotyki, środki antybakteryjne drób leczą a nam szkodzą

AIP
Wojciech Kamiński / Polska Press
Najwyższa Izba Kontroli (NIK) postanowiła zbadać, jakie środki chemiczne stosowane są przy hodowli zwierząt. Pilotażowe badanie przeprowadzone w woj. lubuskim (inne regiony kraju też będą poddane kontroli) pokazują, że jedzenie drobiu może być szkodliwe - a nawet niebezpieczne! - dla zdrowia konsumenta. Antybiotyki stosuje 80 proc. hodowców hurcząt oraz indyków! Krajowa Rada Drobiarstwa w sowim stanowisku wyjaśnia, że stosowanie antybiotyków jest niezbędne ze względów leczniczych.

Środki przeciwbakteryjne, w tym antybiotyki, są niezbędne w leczeniu wielu chorób zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Jednak obecność pozostałości substancji o działaniu przeciwbakteryjnym w żywności niesie negatywne następstwa zdrowotne, a pośrednio także ekonomiczne.

Badania wskazują, że nawet małe dawki antybiotyków przyjmowane z żywnością przez dłuższy czas mogą przyczyniać się do powstawania w organizmie ludzkim lekoopornych szczepów bakteryjnych. Skutkiem przyjmowania antybiotyków może być także zwiększone ryzyko występowania np. reakcji alergicznych.

W raporcie z badania NIK przypomina, że do stałego monitorowania obecności substancji niedozwolonych w produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego zobowiązane są organy Inspekcji Weterynaryjnej, a w pewnym zakresie również Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Mają one także obowiązek nadzoru nad obrotem i wykorzystywaniem antybiotyków w hodowli zwierząt.

Zakres i sposób realizacji tych zadań może mieć istotny wpływ na przeciwdziałanie nieprawidłowemu wykorzystywaniu antybiotyków w produkcji zwierzęcej, dlatego NIK sprawdziła, czy obecnie obowiązujący model i sposób nadzoru jest skuteczny, tzn. czy pozwala rzeczywiście nadzorować i zapobiegać negatywnym zjawiskom.

Ustalenia kontroli (kontrolę przeprowadzoną w woj. lubuskim NIK traktuje jako wstęp do kontroli ogólnopolskiej) wskazują, że aktualnie obowiązujący model nadzoru nad wykorzystaniem antybiotyków w produkcji zwierzęcej w Polsce jest nieskuteczny i nieefektywny. A skala i waga stwierdzonych nieprawidłowości i niedociągnięć jest tak duża, że uprawnia to NIK do stwierdzenia, że urzędowy obraz wykorzystywania antybiotyków w hodowlach zwierząt może nie oddawać rzeczywistości.
Sprawujące nadzór nad wykorzystywaniem antybiotyków w produkcji zwierzęcej organy skontrolowanych inspekcji, na ogół zgodnie z obowiązującymi planami i wymogami formalnymi wykonywały swoje obowiązki. Jednak w ocenie NIK wszystkie ich działania, prowadzone kontrole i badania monitoringowe, choć formalnie zgodne z przepisami, nie pozwalały rzetelnie ocenić zasadności i prawidłowości stosowania antybiotyków przez hodowców. Nie gwarantowały one także ochrony konsumentów przed skutkami nieprawidłowego stosowania antybiotyków w produkcji mięsa przeznaczonego do spożycia.

Tymczasem wyniki kontroli w województwie lubuskim wskazują, że antybiotyki w hodowlach zwierząt stosowane są powszechnie: 70 proc. wszystkich hodowców zwierząt, objętych monitoringiem wody i pasz stosowało antybiotyki, a w przypadku stad indyków i kurcząt odsetek ten przekraczał 80 proc. hodowców objętych badaniami.

W każdym zbadanym przypadku stosowanie antybiotyków w hodowlach zwierząt (zarówno trzody chlewnej jak i drobiu) uzasadniano względami leczniczymi Jednak w ocenie NIK, rzetelne ustalenie faktycznych przyczyn stosowania antybiotyków w hodowli zwierząt nie było możliwe przede wszystkim z powodu słabości systemu nadzoru, który nie dysponuje rzetelnymi danymi.
Skontrolowane instytucje nie dysponowały danymi, na podstawie których można było jednoznacznie stwierdzić prawidłowość, czy też zasadność podawania antybiotyków. Nie było zbiorczych danych dotyczących np. podawania antybiotyków poszczególnym gatunkom zwierząt, na temat rodzajów antybiotyków, dawek, czasu podawania.

Nieefektywny system nadzoru może okazać się groźny, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę skalę wykorzystania antybiotyków w produkcji zwierzęcej w Polsce oraz fakt, że to ten system decyduje o bezpieczeństwie produktów pochodzenia zwierzęcego (np. mięsa) przeznaczonych do spożycia - alarmuje NIK.

"Skala stosowania antybiotyków w produkcji zwierzęcej w Polsce nie jest dokładnie znana. Zapewnieniom hodowców o niestosowaniu antybiotyków przeczą oficjalne dane nt. sprzedaży leków weterynaryjnych. Wynika z nich, że tylko w ciągu pięciu lat (2011-2015) w Polsce sprzedaż antybiotyków weterynaryjnych wzrosła o 23 proc., a Polska jest w czołówce państw w Europie pod względem zużycia antybiotyków w hodowlach zwierząt" - ostrzega NIK.

NIK zwróciła się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o podjęcie działań legislacyjnych mających na celu zmianę formy i sposobu prowadzenia dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej i ewidencji leczenia zwierząt na taką, która da możliwość pełnego, chronologicznego odtworzenia przebiegu stosowania produktów leczniczych w czasie całego cyklu produkcyjnego zwierząt gospodarskich oraz podjęcie działań legislacyjnych w zakresie poszerzenia nadzoru farmaceutycznego Inspekcji Weterynaryjnej o możliwość przeprowadzania kontroli w gospodarstwach zajmujących się produkcją zwierzęcą, przy jednoczesnym wzmocnieniu kadrowym nadzoru farmaceutycznego.

Ponadto NIK zwraca uwagę, że kierując się dobrem konsumentów oraz mając na względzie zalecenia organizacji międzynarodowych, na terenie Unii Europejskiej wprowadzono regulacje określające zasady użycia antybiotyków w leczeniu zwierząt, których produkty przeznaczone są do konsumpcji. Wyrazem tego był m.in. zakaz stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu, leków antybakteryjnych o silnym działaniu toksycznym oraz objęcie producentów systematyczną kontrolą pozostałości antybiotyków w produktach spożywczych.

Stanowisko Krajowej Rady Drobiarstwa wobec raportu NIK - czytaj str. 2

W związku z publikacją raportu Najwyższej Izby Kontroli pt. “Wykorzystanie antybiotyków w produkcji zwierzęcej w woj. lubuskim” Krajowa Rada Drobiarstwa – Izba Gospodarcza pragnie zapewnić, że mięso drobiowe dostępne na polskim rynku jest całkowicie bezpieczne dla konsumentów, a producenci drobiu działają zgodnie z restrykcyjnymi przepisami prawa krajowego oraz unijnego. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami antybiotyki są dopuszczone w procesie produkcji i hodowli drobiu wyłącznie z przepisu i pod nadzorem lekarza weterynarii, a bezwzględna konieczność stosowania okresów karencji zabezpiecza przed przenikaniem leków do mięsa drobiowego, trafiającego do konsumentów.

Jednocześnie KRD-IG pragnie przestrzec przed możliwością niewłaściwej i krzywdzącej dla polskiej branży drobiarskiej interpretacji wyników raportu NIK.

KRD-IG podkreśla, że raport NIK jednoznacznie stwierdził, iż "w każdym zbadanym wypadku użycie antybiotyków było uzasadnione względami leczniczymi”. Przytoczony przez NIK argument, że „w ciągu pięciu lat (2011-2015) w Polsce sprzedaż antybiotyków weterynaryjnych wzrosła o 23 proc.” nie świadczy o zwiększeniu ich stosowania w chowie drobiu, gdyż w tym samym okresie, tj. w latach 2011-2015, nastąpił dynamiczny wzrost produkcji mięsa drobiowego w naszym kraju, który wyniósł blisko 55 proc. (źródło: dane GUS. Przemysłowa produkcja mięsa drobiowego w zakładach o zatrudnieniu powyżej 50 osób).

W powyższym kontekście należy podkreślić, iż Raport NIK wskazuje na wyhamowanie dynamiki sprzedaży antybiotyków weterynaryjnych w Polsce w omawianym przedziale czasowym, szczególnie widoczne w ostatnich latach badanego okresu, tj. 2014-2015 (źródło: opracowanie własne NIK do raportu „Wykorzystanie antybiotyków w produkcji zwierzęcej w woj. lubuskim”).

KRD-IG pragnie zwrócić uwagę, iż zdecydowana większość uczestników łańcucha produkcji drobiarskiej w Polsce, w tym hodowcy i producenci drobiu, prowadzi swoją działalność także w oparciu o dodatkowe krajowe i międzynarodowe systemy kontroli jakości, takie jak QAFP, QNS, BRC, IFS, które wymagają od nich stosowania uzupełniającego nadzoru oraz niezależnej certyfikacji procesu produkcji, tym samym pełniąc rolę kolejnego elementu, gwarantującego bezpieczeństwo mięsa drobiowego wprowadzanego do obrotu.

Skuteczne wdrożenie zasad kontroli jakości, o których mowa powyżej, jest warunkiem koniecznym pozwalającym na uzyskanie dostępu do szczególnie wymagających rynków państw członkowskich Unii Europejskiej, takich jak m.in. Niemcy, Wielka Brytania czy kraje skandynawskie. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na rosnącą dynamikę eksportu rodzimego drobiu na te rynki, świadczącą o utrzymywaniu przez polski przemysł drobiarski najwyższych standardów bezpieczeństwa produkcji. Oznacza to, iż polskie mięso drobiowe zostało docenione przez wymagających odbiorców zagranicznych.

Równolegle KRD-IG podkreśla, że temat ograniczenia stosowania antybiotyków w produkcji i chowie drobiu jest jednym z priorytetów działalności Izby oraz jej członków, reprezentujących ponad 70 proc. rynku drobiarskiego w Polsce. Tylko w ubiegłym roku na rzecz propagowania tej idei zorganizowaliśmy dwie międzynarodowe konferencje, wspólnie ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Państwowym Instytutem Weterynaryjnym - Państwowym Instytutem Badawczym w Puławach, których głównym zagadnieniem była kwestia zrównoważonego stosowania antybiotyków w produkcji drobiarskiej.
W roku bieżącym z kolei zaplanowaliśmy szeroko zakrojoną akcję pod hasłem „Szkoła dobrych praktyk drobiarskich”, kontynuującą proces edukacji uczestników rynku drobiarskiego w Polsce.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Jedz drób, bo jest zdrowy? Dramatyczne wyniki kontroli NIK: antybiotyki, środki antybakteryjne drób leczą a nam szkodzą - Strefa Biznesu

Wróć na i.pl Portal i.pl